ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਤਾ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਲੋੜ ਦਲੇਰ ਤੇ ਅਜ਼ਾਦ ਮਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ

Sunday, December 6, 2009

ਲੁਧਿਆਣਾ ਕਾਂਡ :ਭਾਜਪਾ + ਨੂਰ ਮਹਿਲੀਆ = ਬਾਦਲ ਭਾਜਪਾ ਗੱਠਜੋੜ

ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਸਾਰਾ ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰੀ ਕਿਉਂ ਨੂਰ ਮਹਿਲੀਏ ਦੇ ਗੁਣ ਗਾ ਰਿਹੈ?

ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਦੇ ਸਤਸੰਗ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਹੋਏ ਵਿਵਾਦ ਵਿਚ ਇਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਖ਼ਮੀ ਹੋਗਏ ,ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਾਇਕਰ ਗੈਂਗ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਪਰਵਾਸੀ ਮਜਦੂਰਾਂ ਨੇ ਦੰਗਿਆਂ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿਤੀ ਸੀ,ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜ ਕੇ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਸਲ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਆਸ਼ੂਤੋਸ ਦੀ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਯਾਰੀ ਹੈ ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਬਾਦਲ ਦੀ ਯਾਰੀ ਹੈ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਅੰਦਰਲਾ ਸੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਇੰਡੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਟੀਮ ਵਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਪੇਸ਼ ਹੈ :->

ਵਿਰੋਧਤਾ ਵਿਚੋਂ ਨਵੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਮਿਸ਼ਨ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜ ਤੱਕ ਪੁੱਜਦੇ ਹੋਏ ਇਕ ਧਰਮ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਗਿਆ। ਧਰਮ ਉਹ ਜਿਸ ਨੇ ਕਿ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ (ਪੰਖਡਵਾਦੀ) ਰਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਭੰਡਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ਰੇਆਮ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਕ ਨਵਾਂ ਰਸਤਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਰਸਤੇ ਉਤੇ ਤੁਰਦੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਬਿਲਕੁਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਵਾਂ ਰਸਤਾ ਤਲਾਸ਼ਦੇ ਹੋਏ ਇਕ ਮੁਸ਼ਾਫਿਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਭਿਆਨਕ ਸੂਲਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਸਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਨਵੇਕਲੀ ਘਟਨਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖਤਾ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨਚਿੰਨ੍ਹ ਛੱਡਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਘਟਨਾ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ। ਸਿੱਖ ਪੱਖੀ ਵਿਦਵਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਹ ਸਾਰਾ ਹੀ ਦੋਸ ਬਾਦਲ ਆਦਿ ਤੇ ਮੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਦਵਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਇਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਕਰੀਏ ਪਰ ਜੋ ਕੋਈ ਹੋਰ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਜੁਰੱਤ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਗਈ। ਇਹ ਕਲੇਸ਼ ਪੁਸਤ ਦਰ ਪੁਸਤ ਤਾਂ ਚਲਦਾ ਆ ਹੀ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਕਲੇਸ਼ ਘਰ ਤੋਂ ਘਰ ਤੱਕ ਦਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕੌੜਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ '.. ਤੇ ਸਿੱਖ ਵੀ ਨਿਗਲਿਆ ਗਿਆ' ਪੜ੍ਹ ਲਈਏ ਤਾਂ ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕੌੜਾ ਦੀ ਲਿਆਕਤ ਨੂੰ ਦਾਦ ਮੰਗਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਮਹੀਨਤਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋੜ੍ਹਤਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂਇਜ਼ਮ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਇੰਟਿਫਿਕ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਸੁਪਨਿਆਂ ਉਤੇ, ਚਮਤਕਾਰਾਂ ਉਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਪੱਥਰਵਾਦ ਨੂੰ ਉਭਾਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਵੰਡਦੀ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਕਰਮ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਲਿਆ ਹੈ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਨੂੰ ਇਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੀ ਧਰਮ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦੇ ਚਲਦੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮਗਰ ਵੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ।<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiTu_7PejWOLsZ9nOK4S7us0tw0MVU8ALNtWiW4lrB-UBGPQGmgYkdxK0OEx67xbQJoLH0LVUdNyZuf25NCCiDAsycN5JCzfwfwaYE6-yzvokjoDm8DvoS-_RcyH0RdoKUqPiucp9JtIFM/s1600-h/sikh+2.jpg">

ਵਿਵਾਦਤ ਵਿਦਵਾਨ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਘੱਗਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਰਾਖੇ ਹੀ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਚ ਜੋ ਤਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਹਨ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਿਆਸਤ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਘੱਗਾ ਇਹਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਉਤੋਂ ਹੁਕਮਨਾਮੇ ਵੀ ਉਹੀ ਜਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਿਆਸਤ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇਕ ਵਿਚਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਆਸਤ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰਸਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮੇਲ ਕਿਹਨਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਤਹਿਤ ਹੋਇਆ? ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਮੇਲ ਇੰਡੀਅਨ ਲੋਕ ਦਲ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਉਸ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਮਿਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ ਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਉਹ ਅਡਵਾਨੀ ਜਿਸ ਉਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਆਈ ਜਸਟਿਸ ਲਿਬਰਹਾਨ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਿੰਤੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਢਹਾਉਣ ਦੇ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਲ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਜੇ ਹੋਰ ਵੀ ਹੋਣੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੋ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ ਉਸ ਦੇ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਉਭਾਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਹੀ ਜਦੋਂ ਅਡਵਾਨੀ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਸਬੰਧੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਕਿਤਾਬ 'ਮਾਈ ਕੰਟਰੀ ਮਾਈ ਲਾਈਫ' ਵਿਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੋਚਿਤੀ ਵਿਚ ਫਸੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਸੀਂ ਹੀ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂਤਵ ਦਾ ਰਾਜ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਉਸਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਬਿਆਨ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਕ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਸੰਸਥਾ ਆਰ ਐਸ ਐਸ ਇਹ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਉਪਜਿਆ ਸੀ ਅਸਲ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਜਦੋਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਉਤੇ ਭੀੜ ਸੀ ਤਾਂ ਇਕ ਫੌਜ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਉਸ ਫੌਜ ਦਾ ਨਾਂ ਖਾਲਸਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿੰਘ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੰਕਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ ਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰੰਤੂ ਗੱਲ ਇਥੋਂ ਅੱਗੇ ਤੁਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ? ਹੁਣ ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਚੌਟਾਲਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਐਸ. ਵਾਈ. ਐਲ. ਦਾ ਪਾਣੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਐਸ. ਵਾਈ. ਐਲ. ਨਹਿਰ ਪੂਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਾਂਝ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਗੁਜ਼ਰੀਆਂ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨੈਲੋ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਜਦੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਚੌਟਾਲਾ ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਮੇਲ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਉਹ ਐਸ. ਵਾਈ. ਐਲ. ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਕਿਥੇ ਸਟੈਂਡ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਆਪਣੇ ਘਾਗ ਸਿਆਸੀ ਸੁਭਾਅ ਅਨੁਸਾਰ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਾਕਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਗੱਲ ਕਰੋ ਜਾਂ ਇੰਜ ਵੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਇਹ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਗਏ। ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਈ ਕਿ ਬਾਦਲ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ 'ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਰਹੀ ਹੈ। '84 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਹਲਫ਼ੀਆ ਬਿਆਨ ਆਏ ਪਏ ਸਨ ਪਰ ਕਿਸੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਕੋਈ ਕੇਸ ਦਰਜ ਹੋ ਕੇ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦਾ ਮਸਲਾ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ ਪਰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਛੇੜਿਆ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਉਥੇ ਹੀ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ ਉਹ ਛੇੜੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਇਹ ਮੁੱਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਇਸ ਦੀ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਵਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ।

ਉਕਤ ਚਰਚਾ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ਉਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਚਰਚਾ ਹਾਲ ਹੀ ਵਾਪਰੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਕਾਂਡ ਬਾਰੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਵੇਰਵਾ ਦੇਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਪਾਠਕ ਇਹ ਲੱਭਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਣ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ ਕਿਥੇ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਦਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਦਾ ਸਤਿਸੰਗ ਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਕਿ ਵਾਇਕਰ ਕਾਂਡ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਗੱਡੀਆਂ ਭੰਨੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਅੱਗਾਂ ਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਭਾਈਵਾਲ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਬਾਬੇ ਦਾ ਸਤਿਸੰਗ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚ ਹੋਵੇ। ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਦਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਦੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਪਰ ਜੇਕਰ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਦੰਗੇ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਥੇ ਕਿੰਤੂ ਕਰਨ ਲਈ ਥਾਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਦਲ ਦੀ ਭਾਈਵਾਲ ਭਾਜਪਾ ਉਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਏ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਵਾਈਕਰ ਗੈਂਗ ਤਾਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੋਹਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਇਆ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਲੀਡਰ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਮਿਲਾਪ ਬੀ. ਜੇ. ਪੀ. ਨਾਲ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਯੂ. ਪੀ., ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਹੀ ਇਸ ਕਾਂਡ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੈਰਾਨੀ ਉਦੋਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਇਕ ਅਖੌਤੀ ਸਿੱਖ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੇ ਇਹ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਝਗੜਾ ਕੀਤਾ। ਵਕਤ ਬੜਾ ਨਾਜ਼ੁਕ ਮੋੜ 'ਤੇ ਆ ਜਾਣਾ ਸੀ ਜੇਕਰ ਇਸ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੁਰਖੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਪੜ੍ਹ ਲੈਂਦੇ। ਇਹ ਲੜਾਈ ਸਥਾਨਕ ਵਸਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਵਸਨੀਕਾਂ ਵਿਚਾਰ ਹੋ ਜਾਣੀ ਸੀ। ਵਿਦਵਾਨ ਬੀ. ਜੇ.ਪੀ. 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤਹਿਸ਼-ਨਹਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਇਥੇ ਹਿੰਦੂਤਵ ਦਾ ਰਾਜ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਮਦਦ ਸ੍ਰ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਕੇ ਟੰਗ ਡੇਰੇ ਸਰਸੇ ਵਿਚ ਜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਡੇਰੇ ਬਿਆਸ ਵੀ ਜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਨੂਰਮਹਿਲੀਆਂ ਕੋਲ ਵੀ ਜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਹਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਹਰ ਹਰ ਮਹਾਂਦੇਵ ਵੀ ਬੋਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਰ 'ਤੇ ਮੁਕਟ ਸਜਾ ਕੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਤਿਲਕ ਵੀ ਲਗਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

ਇਥੇ ਹੀ ਗੱਲ ਹੋਰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਖਬੀਰ ਬਾਦਲ ਦੇ ਅਧੀਨ ਚਲ ਰਿਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਸਾਰਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਫਸਟ-ਵੇਅ ਨੈਟਵਰਕ ਵਿਚ ਜੋ ਖ਼ਬਰਾਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਕਾਂਡ ਵੇਲੇ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਗਈਆਂ ਉਹ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿਚ ਸਨ ਉਸ ਵਿਚ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਢਾਈ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੰਗਤ ਪੁੱਜਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਜਦਕਿ ਢਾਈ ਲੱਖ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਢਾਈ ਲੱਖ ਲੋਕ ਜਿਥੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਣ ਉਥੇ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀ ਕਿ ਇਹ ਢਾਈ ਲੱਖ ਦਾ ਇਕੱਠ ਹੈ। ਪਰ ਫਾਸਟਵੇਅ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਅਤੇ ਵਾਰ ਵਾਰ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦੇ ਕੇ ਬੋਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਦਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਹਟ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਮ ਚਰਚਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਸਟਵੇਅ ਟੀ. ਵੀ.ਚੈਨਲ ਕਦੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੈਨਲ ਵਿਚ ਚਲਣ ਵਾਲੀ ਖ਼ਬਰ ਕਾਰਨ ਉਸ ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ (ਫਾਸਟ-ਵੇਅ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਨੈੱਟ ਵਰਕ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੇਬਲ ਇੰਡਸਟਰੀ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਚਲਣ ਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ) ਇਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੈਪਟਨ ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਪੁੱਤਰ ਜਸਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੰਨੀ ਨੇ ਬਾਦਲ ਵਿਰੁੱ ਝੰਡੀ ਚੁੱਕਿਆ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲ 'ਚ ਉਹ ਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਇਕ ਟੀ. ਵੀ. ਵਾਈਸ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਨੇ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਚਲਾਈ ਉਸ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲ ਵਿਚਾਰਾ ਅਜੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੈਟਵਰਕ 'ਤੇ ਚਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਅਜਿਹੇ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਭੜਕਾਹਟ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਿ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣ ਅਤੇ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਕਹਿ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣ। ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਵੀ ਇਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਚਾਰ ਕੁ ਸਿੱਖ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਚੁੱਪ ਕਰ ਜਾਣ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਪੰਜਾਬ ਆਦਮ ਬੋ-ਆਦਮ ਬੋ ਕਰਦੇ ਫਿਰਨ। ਇਥੇ ਇਹ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬੇ ਨੂਰਮਹਿਲੀਏ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਾਡੇ ਸਤਰੰਗ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਡੀ. ਸੀ. ਵਿਕਾਸ ਗਰਗ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਥਾਵਾਂ ਹੀ ਕਰਫਿਊ ਲਾਉਣ ਲਈ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਉਤੇ ਸਿੱਖ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੜਕਾਹਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ।

ਉਕਤ ਹੋਈ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਨੇ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕੌੜਾ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਕਿਤਾਬ 'ਤੇ ਸਿੱਖ ਨਿਗਲਿਆ ਗਿਆ' ਆਪਣੀ ਸੱਚਾਈ ਵੱਲ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਧਰਮ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਜੋ ਲੋਕ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਕੱਟੜ ਸਮਰੱਥਕਾਂ ਅਤੇ ਕੱਟੜ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਨਿਕਲੇ ਹਨ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਕਿਤਾਬ 'ਸਾਚੀ ਸਾਖੀ' ਇਹ ਪੁਕਾਰ-ਪੁਕਾਰ ਕੇ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ ਨੇ ਹੋਣ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਧਰਮ ਦਾ ਹਰ ਸਿਸਟਮ ਵੱਖਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਜਾਹਿਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖਦਸ਼ਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਬਚਾਅ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਜੇ ਇਸ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਅਕਲਾਂ ਵਾਲੇ ਹੋਣ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਕ ਨਾ ਇਕ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ 27 ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਪਰ ਇਕ ਪੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਰੁਸਤ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਟੜ ਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ 'ਤੇ ਅੰਕੁਸ਼ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਕੋ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਹੁਕਮਨਾਮਾ ਕਲਚਰ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸੰਕਟ ਵਿਚ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਬਹਿਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਖ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਵਲੋਂ ਕਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਖ ਗਲਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਆਖਰੀ ਸੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਚਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

4 comments:

  1. sikh historian Harjinder dilgeer says on facebook.......badal is mordern zakaria khan

    ReplyDelete
  2. bahut khoob likhiya giya article hai..but eh gall har pind pind te har bandey kol pahunchni chahidi hai..jo ki mera khiyal a Badal family nahi hon devegi..RubRakha Sikkhism da...

    ReplyDelete
  3. Bai G, Menu lagga si k tusen koi revolutionary vicharan bare likhna shuru kita he, par tuhade lekhan vichon hindutav nun nafrat naal dekhan di badbu a rahi he, Revolution insaaniat lai he tusen v horan di tarhan mathe te tilak lagauna jan mukat lagana wargian chottian gallan vich hi fase hoe ho, punjab vich 40% hindu v rehde nen, punjab nun gatre jan tilak di lod nahin te nan hi kranti vich ihnan cheezan bare sochna chahida.....sanu change raaj di lod he jo lokan da hove te lokan lai hove,nan ki paggan walean lai jan tilak walean lai....

    ReplyDelete
  4. na ashutosh ne kiha,
    na bhaniyara wale ne kiha,
    na sirse wale ne kiha
    na gurbani kehandi hai
    k larro
    par eh lokai larri ja rahi hai
    es sabh de pichhe
    GOLAK mand-mand muskura rahi hai

    ReplyDelete