ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਤਾ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਲੋੜ ਦਲੇਰ ਤੇ ਅਜ਼ਾਦ ਮਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ

Friday, February 27, 2009

ਗਜ਼ਲ

ਗੁਰਪਾਲ ਬਿਲਾਵਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ 'ਚ ਉੱਭਰਦੇ ਕਵੀਆਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਹਨ,ਅਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਹੱਟਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਨੁਹਾਰ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪਿਆਰ ਦੇ ਸੂਖ਼ਮ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਫਿਲਹਾਲ,ਬਿਲਾਵਲ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ 'ਚ ਹਨ,ਉਮੀਦ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਠਹਿਰਾਓ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਪੁੰਗਰ ਰਹੇ ਕਵੀਆਂ 'ਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਸਾਜ਼ਗਰ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗੀ।....ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਰਠੌੜ ਤੇ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ


ਕੀ ਕਹਾਂ ਮੈਂ ਕੀ ਲਿਖ ਰਿਹਾਂ ਮੈਂ ਕੀ ਕਹਾਂ ਕੀ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾਂ?
ਖੁਦ ਖਲੋਕੇ ਸ਼ੀਸ਼ੀਆਂ ਅੱਗੇ ਮੈਂ ਖੁਦ ਨਾਲ ਲੜ ਰਿਹਾਂ।

ਜਾਗਦੇ ਨੂੰ ਜਾਪਦੈ ਮਰ ਰਿਹਾਂ ਮੈਂ ਡੁੱਬ ਰਿਹਾਂ,
ਨੀਂਦ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸੁਪਨਿਆਂ ‘ਚ ਅੰਬਰਾਂ ਵੱਲ ਚੜ ਰਿਹਾਂ।

ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ ?ਰੁਕ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਗੈਰ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਗਿਆਂ।
ਬਣਕੇ ਹੰਝੂ ਬਿਰਹਣਾ ਦੇ ਮੈਂ ਨਿਰੰਤਰ ਲੜ ਰਿਹਾਂ।

ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਬਲਦਾ ਸੀ,ਮੇਰੀ ਹੋਂਦ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ ਮੈਂ,
ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਦਾ ਬੁਝ ਗਿਆ ਉਸ ਦਿਨ ਦਾ ਸੜ ਗਿਆਂ।


ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਹਨੇਰਾ ਦਿਲ ਮੇਰੇ ਦਾ,ਇਸ ਲਈ,
ਤੇਰਿਆਂ ਲਫਜ਼ਾਂ ‘ਚੋਂ ਤੇਰੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਫੜ ਰਿਹਾਂ।

ਸ਼ਬਦ ਲੈਕੇ ਮੋਤਿਆਂ ਵਰਗੇ ਤੇਰੇ ਲਫਜ਼ਾਂ ‘ਚੋਂ ਮੈਂ,
ਹੋਕੇ ਪਾਗਲ ਅਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਚ ਐਵੇਂ ਜੜ੍ਹ ਰਿਹਾਂ।

ਦਿਲ ‘ਚ ਜੇਕਰ ਸੱਚ ਹੋਵੇ ਗਜ਼ਲ ਵਾਂਗੂੰ ਵਹਿ ਤੁਰਾਂ,
ਅੰਦਰੋ ਝੂਠਾ ਹਾਂ ਇਸ ਲਈ,ਉਕ ਰਿਹਾਂ,ਮੈਂ ਅੜ ਰਿਹਾਂ।

ਕੀ ਬਣਾਂਗਾ ਖੁਦਾ ਖੁਦ ਦੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਈਂ,
ਮੈਂ ਤਾਂ ਬਸ ਬੇਅਰਥ ਪੱਥਰਾਂ ਐਵੇਂ ਨੂੰ ਘੜ ਰਿਹਾਂ।

ਸੁਲਗਦੀ ਸਿਗਰਟ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ,ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ,
ਮੈਂ ਜਿਵੇਂ ਪਲ ਪਲ ਪਿਛੋਂ ਰਾਖ ਵਾਂਗੂੰ ਝੜ ਰਿਹਾਂ।



ਗੁਰਪਾਲ ਬਿਲਾਵਲ

098728-30846

ਜੀਵਨ ਦੇ ਰਾਹ

ਹਰਮਿੰਦਰ ਬਨਵੈਤ ਪਿਛਲੇ 4-5 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਯੂ.ਕੇ 'ਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ।ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ,ਪਰ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਨੇ।ਪੰਜਾਬੀ ਬਿਜਲਈ ਸਹਿਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ 'ਚ ਅਪਣੀਆਂ ਗਜ਼ਲਾਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਕਰਕੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਸਾਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਪਣੀ ਰਚਨਾ ਭੇਜੀ,ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਤਹਿ ਦਿਲੋਂ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ।..ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਰਠੌੜ ਤੇ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ


ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਜੀਵਨ ਦੇ ਰਾਹ ਔਝੜੇ ਨੇ
ਮੂੰਹ ਟੱਡੀ ਹਰ ਪਾਸੇ ਸੰਕਟ ਖੜੇ ਨੇ !

ਵੇਖੋ ਕਿ ਕਿੰਨਾ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਮੌਸਮ
ਹਾਲੀਂ ਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਪੱਤ ਹੀ ਝੜੇ ਨੇ !

ਸੱਭਿਅਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮੈਂ ਕਹਾਂ ਜੋ
ਲੈ ਡਾਂਗ ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਜਾ ਵੜੇ ਨੇ !

ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਮੁਨਕਰ ਨੇ ਕਹਿੰਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ
ਲਹੂ-ਭਿੱਜੇ ਹੱਥੀਂ ਗੰਡਾਸੇ ਫੜੇ ਨੇ !

ਪੂਜਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਬੰਦੇ ਨੇ ਬੁੱਤ ਵੀ ਉਹ ਆਪ ਘੜੇ ਨੇ !

ਗੁਨਾਹਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ
ਕਿ “ਉਸ” ਕੋਲ ਅਮਲਾ ਦੇ ਸਭ ਅੰਕੜੇ ਨੇ।

ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ਦੱਸੇ ਕਿ ਕਿਸ ਰਾਹ ਟੁਰੀਏ
ਵੈਸੇ ਤੇ ਆਖਣ ਨੂੰ ਰਹਿਬਰ ਬੜੇ ਨੇ।

ਉਂਝ ਤਾਂ ਹੈ ਉੱਨਤ ਬਹੁਤ ਦੇਸ਼ ਸਾਡਾ
ਕੁਝ ਭੁੱਖ-ਮਰੀ ਹੈ ਤੇ ਕੁੱਝ ਸੌਕੜੇ ਨੇ।

ਹਰਮਿੰਦਰ ਬਣਵੈਤ

ਬਰਸ ਰਹੇ ਬੰਬਾਂ ਦੀ ਰੁੱਤ

ਕੁਝ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਸੁਖਿੰਦਰ ਜੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪਬਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੇਟ ਹੋ ਗਏ,ਇਸ ਦੇਰੀ ਲਈ ਖਿਮਾਂ ਦੇ ਜਾਚਕ ਹਾਂ..ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਰਠੌੜ ਤੇ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ


ਕੰਧ ਦੇ ਦੋਹੇਂ ਪਾਸੇ ਹੀ ਜਦ
ਆਦਮ-ਬੋਅ, ਆਦਮ-ਬੋਅ ਕਰਦੇ ਹਤਿਆਰੇ
ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਏ.ਕੇ.-47 ਬੰਦੂਕਾਂ ਚੁੱਕੀ
ਫੂਕ ਦਿਆਂਗੇ, ਫੂਕ ਦਿਆਂਗੇ
ਧਰਤ ਕੰਬਾਊ ਨਾਹਰੇ ਲਾ ਕੇ
ਆਪਣਾ ਜੀਅ ਭਰਮਾਉਂਦੇ ਹੋਵਣ
ਤਾਂ ਕਿਸਨੂੰ ਵਿਹਲ ਪਈ ਹੈ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ :

ਭਲਿਓ ਲੋਕੋ ! ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਪਲ, ਛਿਣ ਦੇ
ਹਾਸੇ, ਠੱਠੇ ਲਈ ਇੰਜ ਕਰਕੇ
ਆਪਣਾ ਮਨ ਬਹਿਲਾ ਲੈਣਾ ਹੈ
ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅਣਗਿਣਤ ਘਰਾਂ ‘ਚ
ਸੱਥਰ ਵਿਛ ਜਾਣੇ ਨੇ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਲਦੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਬੁਝ ਜਾਣੇ ਨੇ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲਾਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਤੋਂ
ਪਿਓਆਂ ਦਾ ਸਾਇਆ ਉੱਠ ਜਾਣਾ ਹੈ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਵ ਵਿਆਹੀਆਂ ਨਾਰਾਂ ਦੇ ਪਤੀਆਂ ਨੇ
ਮੁੜ ਕਦੀ ਵੀ ਘਰ ਨਹੀਂ ਮੁੜਨਾ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਾਂ ਨੇ
ਬਲੀ ਦੇ ਬੱਕਰੇ ਬਣ ਜਾਣਾ ਹੈ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਵਿੱਚ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ
ਕੋਈ ਭਰਾ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡੁੱਬ ਰਹੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ
ਧਰਵਾਸ ਕਿਵੇਂ ਆਵੇਗਾ?

ਕੰਧ ਦੇ ਓਹਲੇ, ਦੋਹੇਂ ਪਾਸੇ ਖੜ੍ਹੇ
ਬੰਦੂਕਧਾਰੀਓ-
ਗੋਲੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਆਵੇ
ਜਾਂ ਫਲਸਤੀਨ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵੱਲੋਂ
ਮਰਨੇ ਤਾਂ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤ ਹੀ ਨੇ

ਕੌਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਮਝਾਵੇ ਇਹ ਗੱਲ
ਨ ਅਮਰੀਕਾ, ਨ ਚੀਨ, ਨ ਰੂਸ, ਨ ਈਰਾਨ, ਨ ਜਰਮਨੀ
ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ, ਅਮਨ ਦੀਆਂ ਘੁੱਗੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਵਣਗੇ

ਮੰਡੀ-ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਦੌੜ ‘ਚ ਉਲਝਿਆ ਹੋਇਆ
ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਠੁੰਮ੍ਹਣਾ ਦੇਣ ਲਈ
ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੂੰ
ਚੱਲਦਾ ਰੱਖਣ ਵਾਸਤੇ
ਬੰਬ, ਬੰਦੂਕਾਂ, ਰਾਕਟ, ਲੇਜ਼ਰ, ਟੈਂਕਾਂ ਵੇਚਣ ਖਾਤਰ
ਮੰਡੀਆਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਸਾਡੇ ਸਮਿਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ-ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ
ਕੌਣ ਹੈ ਮਿੱਤਰ
ਕੌਣ ਹੈ ਦੁਸ਼ਮਣ
ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਉਲਝ ਗਏ ਹਨ

ਹਰ ਇੱਕ ਨੇ, ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ
ਰੰਗ-ਬਰੰਗਾ, ਇੱਕ ਮੁਖੌਟਾ ਪਹਿਣ ਲਿਆ ਹੈ

ਕਿਸ ਦੀ ਜੈਕਟ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਖੰਜਰ ਲੁਕਿਆ ਹੈ
ਕਿਸ ਦੀ ਪੈਂਟ ਦੀ ਜੇਬ੍ਹ ‘ਚ
ਭਰੀ ਪਿਸਤੌਲ ਪਈ ਹੈ
ਤੁਸੀਂ, ਕਦੀ ਵੀ ਨ ਜਾਣ ਸਕੋਗੇ !

ਤਮਾਸ਼ਗੀਰ ਤਾਂ, ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ
ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਦੇਖ ਕੇ, ਕੁਝ ਚਿਰ ਲਈ
ਹੱਸ-ਖੇਡ ਲੈਂਦੇ ਨੇ

ਮਰਦੇ ਤਾਂ ਇਸ ਯੁੱਧ ਰੂਪੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਹਨ :
ਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁੱਕੜੇ ਲਈ, ਦਿਨ ਰਾਤ
ਹੱਡ ਰਗੜਦੇ, ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ
ਬੱਚੇ, ਬੁੱਢੇ, ਯੁਵਕ, ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਯੁੱਧ ਨਾਲ ਨ ਕੋਈ ਵਾਸਤਾ

ਘਰ ਤਾਂ ਚਾਹੇ
ਯੁੱਧ ਰੂਪੀ ਅੱਗ ਨਾਲ
ਕੰਧ ਦੇ ਕਿਸੀ ਵੀ ਪਾਸੇ
ਝੁਲਸ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ


ਬਦਲਦੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ

ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਉਦੋਂ ਡਿੱਗਦੀਆਂ ਹਨ
ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਗੁੰਡੇ ਜੰਮ ਪੈਣ-

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਂ, ਭੈਣ, ਧੀ ਦੀ
ਕੋਈ ਸ਼ਰਮ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਗੁੰਡੇ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੱਕਾਂ ‘ਚੋਂ, ਹਰ ਸਮੇਂ
ਹੰਕਾਰ ਦੇ ਠੂੰਹੇਂ ਡਿੱਗਦੇ ਹੋਣ

ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਦ ਦੀ ਚਲ ਰਹੀ ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਵਿੱਚ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿਜ਼ ਚਮਕਦਾਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਹੀ
ਮੋਹ ਹੋਵੇ, ਕਾਲੇ ਧੰਨ ਨਾਲ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀਆਂ
ਤਜੋਰੀਆਂ ਭਰਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ

ਕਾਮਵਾਸਨਾ ਜਗਾਂਦੀਆਂ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ‘ਚ ਉਲਝਿਆਂ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਰ ਸ਼ਾਮ ਬੀਤੇ
ਭੰਗ,ਚਰਸ,ਕਰੈਕ,ਕੁਕੇਨ ਦੇ
ਸੂਟੇ ਲਾਂਦਿਆਂ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹੇ

ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਗਲੋਬਲੀ ਸਭਿਆਚਾਰ
ਦਨਦਨਾਂਦਾ ਹੋਇਆ, ਪੂਰੀ ਸਜ ਧਜ ਨਾਲ
ਤੁਹਾਡੇ ਬੂਹਿਆਂ ਉੱਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇਣ ਲਈ

ਜ਼ਰਾ, ਉਹ ਵਿਹਲ ਲੈ ਲਵੇ
ਕਾਬੁਲ, ਕੰਧਾਰ, ਬਸਰਾ, ਬਗ਼ਦਾਦ ‘ਚ
ਬੰਬ ਬਰਸਾਉਣ ਤੋਂ ਆਵੇਗਾ
ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਆਵੇਗਾ
ਤੁਹਾਡੇ ਸਭ ਦੇ ਵਿਹੜਿਆਂ ‘ਚ
ਸੈਂਟਾ ਕਲਾਜ਼ ਵਾਂਗ
ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਮੁਸਕਾਨ ਲੈ ਕੇ
ਹੋ ਹੋ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ

ਉਹ ਆਵੇਗਾ, ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਹੜਿਆਂ ਵਿੱਚ
ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਆਦਮ ਕੱਦ ਸਕਰੀਨਾਂ ਰਾਹੀਂ
ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੀਆਂ ਦੁਹਰੇ ਅਰਥਾਂ ਵਾਲੀਆਂ
ਫਿਲਮਾਂ ‘ਚ ਲੁਕ ਕੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਾਦਿ ਵਾਂਗੂੰ ਵੰਡੇਗਾ ਉਹ
ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਆਗਰਾ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ
ਬਲੂ ਮੂਵੀਆਂ ਦੇ ਭਰੇ ਬਕਸੇ
ਕਾਂਡੋਮ ਦੀਆਂ ਥੈਲੀਆਂ
ਦੇਹਨਾਦ ਦੇ ਮਹਾਂ-ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮ ਜਾਣ ਲਈ

ਆਏਗੀ ਫਿਰ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਹੜਿਆਂ ਵਿੱਚ
ਗਲੋਬਲ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤਾਂਡਵ ਨਾਚ ਕਰਦੀ
ਤੁਹਾਡੇ ਮਸਤਕ ‘ਚ ਪਸਰੇ
ਗੌਰਵਮਈ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ
ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਦੀ ਹੋਈ

ਨਿਰਮਲ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਹਰ ਝੀਲ
ਹਰ ਝਰਨੇ
ਹਰ ਸਰੋਵਰ ‘ਚ
ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਅੰਬਾਰ ਲਾਉਂਦੀ

ਅਜਿਹੀ ਬਦਬੂ ਭਰੀ ਪੌਣ ਵਿੱਚ
ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸਿ਼ਤ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ
ਅਜਿਹੇ ਤਲਖੀਆਂ ਭਰੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ
ਤੁਹਾਡੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਔਲਾਦ ਜਦ
ਤੁਹਾਡੇ ਰਾਹਾਂ ‘ਚ ਕੰਡੇ
ਵਿਛਾਣ ਲੱਗ ਪਵੇ

ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਉਦੋਂ ਡਿੱਗਦੀਆਂ ਹਨ
ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਗੁੰਡੇ ਜੰਮ ਪੈਣ

ਸੁਖਿੰਦਰ (ਮਾਲਟਨ, ਦਸੰਬਰ 15, 2008)

Wednesday, February 18, 2009

ਰਾਜਸੱਤਾਈ ਗਲਿਆਰਿਆਂ 'ਚ ਕਿਵੇਂ ਖੋਈ ਸੀ "ਪੱਤਰਕਾਰੀ"..?


ਜਸਪਾਲ ਸਿੱਧੂ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਨਾਮਵਰ ਨਾਂਅ ਹਨ।ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ 'ਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਡੱਟਕੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਮੁੱਲਾਂ 'ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੱਤਾ,ਉਹ ਉਸ ਕਤਾਰ ਦੇ ਮੋਹਰੀਆਂ 'ਚੋਂ ਹਨ।ਬਠਿੰਡੇ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਦੇ ਸਫਰ 'ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਅਡੋਲ ਰਹੇ।ਮੇਰਾ ਜਨਮ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਦਿਨ 3 ਜੂਨ,1984 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ,ਇਸ ਲਈ ਮੇਰੀ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਕ ਇਲਾਹੀ ਜਿਹੀ ਤਾਂਘ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜ਼ਰਖੇਜ਼ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਕੀ-ਕੀ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਜਦੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਚੰਗੀ-ਮਾੜੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।ਜਸਪਾਲ ਸਿੱਧੂ ਜੀ ਉਹਨਾਂ ਉੱਥਲ ਪੁੱਥਲ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਯੂ.ਐਨ.ਆਈ ਦੇ ਸਟਾਫ ਰੀਪੋਰਟਰ ਸਨ,ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਸਾਡੇ ਨਿਉਂਤੇ ਨੂੰ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ।ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ..ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਵੀ "ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ" ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।...ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ

ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 23-24 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਮੈਨੂੰ ਅਪਣੇ 1982 ਤੋਂ 1986 ਤੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਕੀਤੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਕੌੜੇ-ਖੱਟੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚੁਣੌਤੀ ਸੀ,ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਚੰਦ ਕੁ ਸ਼ਬਦ ਹੋਣ ਜਿਹੜੈ ਉਹਨਾਂ ਭਿਆਨਕ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਤੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਜ਼ਾਹਰਾ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਭਾਏ ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ/ਦਿੱਲੀ ਪੱਖੀ ਰੋਲ ਨੂੰ ਸੂਤਰਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਉਹ ਕਿਹੜਾ ਸੰਕਲਪ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਅਖ਼ਬਾਰਨਵੀਸ ਦੇ ਇਕਪਾਸੜ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰੇ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਿ ਲਵੋ ਕਿ ਮੁੱਖਧਾਰਾ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਲੋਂ ਸਰਕਾਰ,ਪੁਲਿਸ,ਫੌਜ ਦੇ ਹੱਕ 'ਚ ਭੁਗਤਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂਤਵ ਦੀ ਚੜ੍ਹੀ ਪਾਣ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਮਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਸੰਗਤੀਆਂ ਤੇ ਕੋਝੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਿਹੜੀਆਂ "ਸੁਤੰਤਰ" ਜਾਂ "ਅਜ਼ਾਦ ਪੱਤਰਕਾਰੀ" ਦੇ ਦਮਗਜ਼ਿਆਂ ਤੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ 'ਚ ਲਪੇਟਕੇ ਪਰੋਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤਰੋੜੀਆਂ ਮਰੋੜੀਆਂ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕੱਚੇ ਚਿੱਠੈ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਇਸ ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ 'ਚੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ "ਜੰਗ ਹਿੰਦ ਪੰਜਾਬ ਦਾ" ਹੋਣ ਲੱਗਿਆ ਸੀ।ਇਸਦੀ ਅਸਲੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1982 'ਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਲੋਂ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਮੋਰਚੇ ਤੋਂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।ਦਿੱਲੀ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਸੰਚਾਲਤ ਹਿੰਦੂ ਮਾਨਸਿਕਤਾ,ਇਸ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਭਾਰਤੀ ਵਸੋਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਮੰਨ ਰਹੀ ਸੀ।ਭਾਰਤੀ ੳ\ਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੀ ਵਸੋਂ ਪਿਛਲੀ ਇਕ ਸਦੀਂ ਤੋਂ ਹੀ ਫਿਰਕੂ ਲੀਹਾਂ 'ਤੇ ਵੰਡੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜੀ ਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਖੂਬ ਹਵਾ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਫਿਰ 1947 'ਚ ਫਿਰਕੂ ਲੀਹਾਂ ਉੱਤੇ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵੰਡ ਪਿਛੋਂ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇਕ ਨਿਰੋਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੇਸ਼ ਬਣਨ ਪਿਛੋਂ,ਵੱਡੇ ਭਾਰਤੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਤਸਲੀਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ,ਭਾਵੇਂ ਫੌਰੀ ਸਿਆਸੀ ਕੂਟਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦਿਆਂ,ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਲੀਡਰਾਂ ਨਹਿਰੂ,ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੈਕੁਲਰ(ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ) ਸਟੇਟ ਐਲਾਨਿਆ ਸੀ।


ਅਸਲੀਅਤ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਸੱਤਾ 1980ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਨੀਤੀਆਂ ਜਾਂ ਅਣਐਲਾਨੀ "ਹਿੰਦੂ ਸਟੇਟ"ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਸੀ ਤੇ ਹੈ।ਨਿਗੂਣੇ ਜਿਹੇ(2% ਵਸੋਂ) ਸਿੱਖ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਫਿਰਕੇ ਵਲੋਂ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਇਕ ਅਣਐਲਾਨੀ ਜੰਗ ਵਿੱਢ ਦੇਣਾ,ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਭਾਅ ਸਕਦਾ ਸੀ।ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜਸੱਤਾ,ਜੋ ਉੱਪਰਲੀਆਂ ਸਵਰਨ ਬ੍ਰਹਮਣਵਾਦੀ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥ 'ਚ ਸੀ,ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਜ਼ਿੱਦ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ,ਦੇਸ਼ ਦੀ "ਏਕਤਾ ਤੇ ਅਖੰਡਤਾ" ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਅਰੇ 1970ਵਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਲੱਗਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।ਤੇ ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚੇ ਨੂੰ "ਵੱਖਵਾਦੀ" ਤੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਗਿਆ।


ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਿੰਦੂ ਮਨਾਂ 'ਚ ਸਿੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਬੀ ਘਿਰਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚੰਡ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ,ਖੂਬ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚੇ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ(ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ) ਦੇ ਪੈਸੇ ਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਲੁਕਵੀਂ ਮਦਦ ਹੈ।ਇਸ ਲਈ,ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਫਿਕਕਿਆਂ 'ਚ ਡੂੰਘੀ ਹੁੰਦੀ ਖਾਈ ਇਕ ਵਿਰੋਧ,ਝਗੜੇ ਤੇ ਵਿਸਫੋਟ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਗਈ ਸੀ,ਜਿਸਦਾ ਬਾਹਰੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਇਕ ਪਾਸੇ ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚੇ 'ਚ ਵਧਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਤੇ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ 'ਚ ਉੱਭਰਦੀ ਖਾੜਕੂ ਧਿਰ ਸੀ।ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ,ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਪੁਲਿਸ ਮਿਲਟਰੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕੰਜਾ ਕਸਣਾ ਸੀ।ਇਸਦੀ ਚਰਮ ਸੀਮਾ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਸੰਨ 1984 'ਚ ਫੌਜੀ ਹਮਲਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਹਮਲੇ 'ਚ ਸੈਂਕੜੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਤੇ ਸਧਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇਮੌਤ ਮਰਨਾ ਪਿਆ।

ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਸਮਾਨਅੰਤਰ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਮੈਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਵਲੋਂ ਇਰਾਕ ਉੱਤੇ 2003 'ਚ ਕੀਤੇ ਹਮਲੇ 'ਚੋਂ ਲੱਭਿਆ।ਭਾਵੇਂ ਦੋਨਾਂ ਵਾਕਿਆਂ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਵੱਖਰੀ,ਕਾਰਨ ਵੱਖਰੇ ਤੇ ਵੱਖਰੇ ਮੰਤਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।ਪਰ ਅਮਰੀਕੀ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਸਮੁੱਚੇ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਰੋਲ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਮਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਅਲੰਕਰ ਹੁਣ ਚਾਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ 'ਚ ਨਿੱਖਰਕੇ ਆਏ ਹਨ,ਉਹ 20-30 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਭਵ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ।ਜਿਹੜੇ 600 ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਇਰਾਕ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਰਹੇ ਤੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਫਰੰਟ 'ਤੋਂ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਕੀਤੀ,ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ "ਇੰਮਬੈਡਡ" ਜਰਨਲਿਜ਼ਮ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਮਾਨਅੰਤਰ ਲਫਜ਼ ਜਾਂ ਸੰਕਲਪ ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਂ ਹਿੰਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀਆਂ 'ਚ ਨਹੀਂ ਲੱਭਿਆ,ਪਰ ਉਰਦੂ 'ਚ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਮਤਲਬ "ਹਮ-ਬਿਸਤਰ" ਹੋਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਜਾਨਿ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਫੌਜ ਜਾਂ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨਾ ਜਾਂ ਖ਼ਬਰ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨੁਕਤਾ ਨਿਗਾਹ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ।ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਫੌਜ ਜਾਂ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣਕੇ ਝੂਠੀ ਸੱਚੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।ਖੈਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇਸਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨੂੰ ਅਪਣੇ "ਅਨੁਸਾਰੀ" ਬਣਾਉਣ ਨੂੰ "ਮੀਡੀਆ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ" ਦਾ ਨਾਮ ਦੇਕੇ ਵਡਿਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

1980ਵਿਆਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ "ਮੀਡੀਆ ਮੈਨੇਜ਼ਮੈਂਟ" ਬੁਹਤ ਅਸਾਨ ਸੀ,ਕਿਉਂਕਿ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਐਡੀਟਰ –ਪੱਤਰਕਾਰ (ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੇ ਅੱਜ ਤਕ ਵੀ ਮਾਲਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ (90%) ) ਉੱਪਰਲੀਆਂ ਸਵਰਨ ਜਾਤੀਆਂ 'ਚੋਂ ਸਨ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜ ਸੱਤਾ ਦੀਆਂ "ਹਿੰਦੂਤਵੀ-ਬ੍ਰਹਮਣਵਾਦੀ" ਨੀਤੀਆ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਵਿਰੋਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ ?ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਐਡੀਟਰਾਂ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲੀਆਂ ਅੱਖ ਵੀ ਅਪਣਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਥੱਲੇ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਥੋਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇ.ਕੇ. ਸ਼ਰਮਾ,ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਫਾਈਨਾਈਂਸ਼ਲ ਟਾਈਮਜ਼ ਲੰਦਨ ਨੂੰ ਖਬਰਾਂ ਭੇਜਦਾ ਸੀ ਤੇ ਸੰਜੋਆਇ ਹਜ਼ਾਰੀਕਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨਿਉਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਲਈ ਲਿਖਦਾ ਸੀ,ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਹੀ ਤਰਜ਼ਮਾਨੀ ਕੀਤੀ।ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੈਗਜ਼ੀਨ "ਇਕੋਨਮਿਸਟ" ਨੇ 7 ਮਈ,1983 ਦੇ ਡਿਸਪੈਚ ਵਿੱਚ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ "ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮਸੀਹਾ" ਤੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਨੁੰ ਉਸਦੀ "ਛੁਪਣਗਾਹ" ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ,ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ-ਵਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ,ਕਰਿਚਨ ਸ਼ਾਇੰਸ ਰੀਪੋਟਰਟ ਤੇ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀਆਂ-ਯੂ.ਪੀ.ਏ.,ਏ.ਪੀ ਤੇ ਰਾਈਟਰ ਆਦਿ ਨੇ ਇਹੀ ਆਲਮੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚਾ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਲਈ ਖਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰਲੀ ਪ੍ਰੈਸ,ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦੀ ਸੁਰ 'ਚ ਹੀ ਸੁਰ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਸਨ।ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ 'ਚ ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀਆਂ-ਯੂ.ਐਨ.ਆਈ ਤੇ ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਦੇ ਦਫਤਰ ਸਨ।ਨੈਸ਼ਨਲ ਪ੍ਰੈਸ ਤੇ ਨਾਮਵਾਰ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਰਿਪੋਰਟਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਆਉਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।ਦਿੱਲੀ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।ਅਜਿਹੇ "ਸਰਕਾਰ ਦਿਮਾਗੀਏ" ਪੱਤਰਕਾਰ ਦਾਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ,ਹਰਚੰਦ ਲੋਂਗੋਵਾਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਅਕਾਲੀ ਲਡਿਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਬਣਾਏ ਚੌਖਟੇ 'ਚ ਫਿੱਟ ਕਰਕੇ ,ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ "ਡੇਟ ਲਾਈਨ" ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਅਪਣੀ "ਮੌਲਿਕ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਨਾਂ" ਦਾ ਦੰਭ ਰਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ।ਰਾਜਸੱਤਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪੁਖਤਾ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਤੇ ਇੰਤਜ਼ਾਮੀਆ ਅਫਸ਼ਰਾਂ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦੀ ਟੂਕ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਥਿਤ ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਜ਼ਾਹਰਾ ਵਿਰੋਧੀ ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ, ਲੀਡਰ ਸਤਪਾਲ ਡਾਂਗ ਦੀ ਸ਼ਪੈਸਲ ਇੰਟਰਵਿਊ ਜ਼ਰੂੁਰ ਛਾਪਦੇ।ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਚੋਲੇ 'ਚ ਵਿਚਰਦਾ ਸਤਪਾਲ ਡਾਂਗ,ਹੋਰਾਂ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਲੀਡਰਾਂ ਸੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ,ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂਤਵੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚੇ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ/ ਵਾਚਦਾ ਸੀ।ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸੱਤਾ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਵਾਂਗ ਹੀ "ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼" ਨੂੰ "ਦੇਸ਼-ਵਿਰੋਧੀ,ਦੇਸ਼-ਧਰੋਹੀ,ਤਰੱਕੀ ਉੱਨਤਾਂ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਉੱਤਸ਼ਾਹਿਤ ਸਮਝਦਾ ਸੀ।ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਤਪਾਲ ਡਾਂਗ ਦੀ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਦਾ ਬੰਦੋਬਸਤ ਪੁਲਿਸ ਤੇ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ. ਦੇ ਹੱਥਾਂ 'ਚ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਆਰੀਆਂ ਸਮਾਜੀ ਪ੍ਰੈਸ-ਹਿੰਦ ਸਮਾਚਾਰ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਗੱਰੁਪ ਤੇ ਮਹਾਸ਼ਾ ਲਡਿਰ ਵਰਿੰਦਰ ਦੇ "ਵੀਰ ਪਰਤਾਪ" ਵੀ ਅਕਾਲੀ ਮੋਰਚੇ ਨੂੰ ਇਸੇ ਨੁਕਤਾ-ਨਿਗਾਹ ਤੋਂ ਹੀ ਦੇਖਦੇ ਸੀ।"ਵੀਰ ਪਰਤਾਪ" ਅਖ਼ਬਾਰ ਤਾਂ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਲੜਾਈ ਕਰਕੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਖੀਰਲੇ ਸ਼ਾਹਾਂ 'ਤੇ ਸੀ।ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ 'ਚ ਪੂਰੀ ਚੜ੍ਹਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।ਉਹ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀਆਂ ਤੇ ਕੱਟੜ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।ਇਸੇ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖ਼ਬਾਰ "ਜੱਗ ਬਾਣੀ" ਆਮ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਕਰਕੇ ,ਹਿੰਦੂਆਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਹੇਠਲੀਆਂ ਸਫਾਂ 'ਚ ਵੀ ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ,ਘਿਰਣਾ ਤੇ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਫਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਰਗਰ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਜਿਸਨੂੰ "ਅੱਗ ਬਾਣੀ" ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਵੀ ਪੁਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ।ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਹੈਡਕੁਆਟਰ,ਮਹਿਤਾ ਚੌਕ(ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਵਿਖੇ "ਜੱਗਬਾਣੀ" ਨੂੰ ਖੂਬ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵਾਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਫੇ ਤੇ ਲ਼ਿਖੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ "ਐਡੀਟੋਰੀਅਲ ਨੋਟ" ਬਲਦੀ ਅੱਗ ਉੱਤੇ ਤੇਲ ਪਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਅਕਸਰ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ।

ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ-ਜੱਗਬਾਣੀ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਕੱਟੜ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਪਹੁੰਚ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ 'ਚ ਜੋ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ,ਉਹੀ ਉਸਦਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਬਣ ਸਕਦਾ ਸੀ।ਇਸ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੇ "ਧਰਮ ਯੁੱਧ" ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਐਨ ਵਿਰੋਧ 'ਚ ਆਪਣਾ "ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਯੁੱਧ" ਮੋਰਚਾ ਖੋਲ੍ਹ ਰੱਖਿਆ ਸੀ।ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ 'ਚ ਹੀ ਇਸ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸਮੂਹ ਦੇ ਲਗਭਗ ਦੋ ਦਰਜ਼ਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਨ।ਜਿਲਾ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ 'ਚ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਦੀਆਂ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ 'ਚ ਇਹ ਸੰਕਟ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਪੱਤਰਕਤਾਰ ਨੁੰ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਵੇ।

ਇਸਦੇ ਉਲਟ,ਭਾਵੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੀ ਪਿੱਠ ਭੂਮੀ ਵੀ ਭਾਵੇਂ ਆਰੀਆਂ ਸਮਾਜੀ ਹੈ 'ਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮਵਰ ਐਡੀਟਰ ਪ੍ਰੇਮ ਭਾਟੀਆ ਕੱਟੜ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਸੀ,ਪਰ ਉਹ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ 'ਚ ਕੁਝ-ਕੁ ਨਫਾਸਤ ਵਰਤਦਾ ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ "ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਦਾ ਭਰਮ ਬਣਾਕੇ ਰੱਖਦਾ। ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 'ਚ ਅਕਾਲੀ ਲੀਡਰ ਸੰਤ ਹਰਚੰਦ ਲੋਂਗੋਵਾਲ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਤੇ ਸਲਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਅੰਦਾਜ਼ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਨੂੰ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ,ਜੋ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦਾ ਪੱਖੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ,ਨੂੰ ਹਟਾਕੇ ਜਤਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਫਤਰ 'ਚ ਤੈਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ,ਪਰ ਸ਼ਰਮਾ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਪੇਸ਼ੇ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਫੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੀ,ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਪਿਆ ਤੇ ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਪੀ.ਪੀ.ਐਸ. ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ।ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਜ਼ਿਅਦਾਤਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦਾ ਹੀ ਤਰਜ਼ਮਾ ਛਾਪਦੇ।ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਨੇ ਅਪਣੇ ਕੁਝ ਵੱਖਰੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵੀ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵੱਖਰੀ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜ ਸੱਤਾ ਤੇ ਪੁਲਿਸ-ਫੌਜ ਦੇ ਧੱਕੇ ਤੋਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਹੀ ਰੱਖੀਆਂ।

ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਦਿ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕੋਈ "ਅਜ਼ਾਦਆਨਾ" ਜਾਂ ਲੀਹ ਤੋਂ ਹੱਟਕੇ ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਅਖਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਥਿਤ ਪੱਤਰਕਾਰ,ਸੰਜੀਵ ਗੌੜ ਨੇ ਤਾਂ ਇਕ ਸਮੇਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨੂੰ ਖੂੰਜੇ ਲਾਉਂਦਿਆਂ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ "ਡਰਪੋਕ ਹੈ......ਭਗੌੜਾ ਹੈ....ਦਰਬਾਰ ਸ਼ਾਹਿਬ 'ਚ ਸ਼ਰਨ ਲਈ ਹੋਈ ਹੈ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਕੁਝ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਉਸਤੇ ਪਗੜੀ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨਾਮਵਾਰ ਐਡੀਟਰ ਵੀ.ਜ਼ੀ. ਵਰਗੀਜ਼ ਦੀ ਕਮਾਨ ਹੇਠ ਬਣੀ ਸਰਕਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਘਟਨਾ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ "ਸਿੱਖ ਖਾੜਕੂਆਂ ਤੋਂ ਖਤਰੇ ਦਾ ਰਾਗ ਅਲਾਪਦੀ ਰਹੀ।ਇਹ ਹਮਲਾ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋਈ ? ਇਸ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪ ਹੀ ਧਾਰੀ ਰੱਖੀ।

ਇਸੇ ਹੀ ਪ੍ਰਸੰਗ 'ਚ ਦੋਨੋਂ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀਆਂ-ਯੂ.ਐਨ.ਆਈ ਤੇ ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ . ਦੇ ਦਫਤਰ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ 'ਚ ਸਨ।ਦੋਵੇਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦਾ 'ਇੱਟ-ਕੁੱਤੇ" ਵਾਲਾ ਵੈਰ ਵਿਰੋਧ ਸੀ।ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਟਰਾਂ 'ਚ ਅਕਸਰ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਹਿੰਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਚੜ੍ਹਾਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ,ਸਰਕਾਰੀ ਪੱਖ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਿੰਦੀ ਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ 'ਚ ਸੰਤ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਤੇ ਅਕਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆ ਜ਼ਾਹਰਾ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਯੂ.ਐਨ.ਆਈ. ਦੇ ਰੀਪੋਰਟਰ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸਰਕਾਰੇ ਦਰਬਾਰੇ ਤੇ ਅਕਾਲੀ ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਘੇਰੇ 'ਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਤੇ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਸਰਕਾਰੀ ਵਧੀਕੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।ਕੌਮੀ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਉਸਤੋਂ ਕੰਨੀਂ ਵੱਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ।ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵਲੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਬਿਆਨਾਂ ਜਾਂ ਆਫੀਸ਼ਲ ਵਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨ 'ਚ ਵੱਧ ਤਰਜ਼ੀਹ ਦੇਣਾ,ਅਖੀਰ 'ਚ ਰਾਜ ਸੱਤਾ ਦੀ ਬੋਲ-ਬਾਣੀ ਹੋ ਨਿਬੜਦਾ ਸੀ।ਹਿੰਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਐਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਖੋਜਣ ਜਾਂ ਛਾਪਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਸੀ।ਸੋ,ਪੁਲਿਸ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਬਿਆਨ ਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ-ਚਰਚਾਵਾਂ ਅਖਬਾਰਾਂ 'ਚ "ਸੱਚੀ ਕਥਾ" ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛਪਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ।ਅਸਲ 'ਚ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ 'ਤੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ 'ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਵਕਤੇ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਸ.ਪੀ. ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਕੋਤਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਬਲਾਉਂਦਾ ਸੀ।ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਉਸ ਵਲੋਂ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹਿੰਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ,ਝੂਠੇ ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ।ਹਰ ਝੂਠ ਨੂੰ ਮਨਘੜਤ ਕਹਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਸੱਚ ਬਣਾਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕਾਹਲੋਂ ਖਾੜਕੂਆਂ ਦੀ ਅੱਖ 'ਚ ਤਿਲ ਵਾਂਗੂੰ ਰੜਕਣ ਲੱਗਾ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁੱਸਾ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਕਾਹਲੋਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 'ਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।

ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਦੋ ਚਰਚਿਤਾ ਅਖਬਾਰ ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਛਪਦੇ ਸਨ,ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਪੱਤ੍ਰਿਕਾ।ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਅਮਲੇ ਦੀ ਕੁਝ ਆਪਸੀ ਫੁੱਟ ਕਰਕੇ,ਅਕਾਲੀ ਪੱਤ੍ਰਿਕਾ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਢਹਿੰਦੀਆਂ ਕਲਾਂ 'ਚ ਜਾਣ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ।ਇਸਨੂੰ ਵੇਚਣ ਖਰੀਦਣ ਦੀਆ ਕਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹ ਸਕੀਆਂ।ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਥੱਲੇ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਅਖਬਾਰ ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਲਾਤਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਸਕਿਆ,ਪਰ ਇਸਦੀ ਰੀਪੋਰਟਿੰਗ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤਕ ਦਬੰਗ,ਦਲੇਰੀ ਭਰੀ ਤੇ ਖੜਕੂ ਸਫਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ,ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ-ਚਲਾਕੀਆਂ ਤੇ ਹੇਰਾ-ਫੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਨੰਗਾ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ।

ਇਸਦੇ ਉਲਟ 'ਅਜੀਤ'ਅਖਬਾਰ ਅਪਣੇ ਆਪਨੂੰ 'ਪੰਜਾਬੀਅਤ'ਦਾ ਅਲੰਬਰਦਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਸੋਹਲੇ ਹੀ ਗਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ,ਜਦੋਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਿੰਦੂ ਪੰਜਾਬੀ ਇਸ ਪੰਜਾਬੀਅਤ,ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਬੇਮੁਖ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ 'ਅਜੀਤ' ਅਖਬਾਰ ਦੀ 'ਰੀਪੋਰਟਿੰਗ ਤੇ 'ਐਡੀਟੋਰੀਅਲ' ਪਾਲਿਸੀ ਨਾ ਤਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੀ ਸੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮੋਰਚੇ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹਮ-ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦੀ ਸੀ।ਸਗੋਂ,ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਮਾਲਕ ਅੰਦਰੋ-ਅੰਦਰੀ ਮੋਰਚਾ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੀਆਂ ਸਲਾਹਾਂ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਬਾਅਦ 'ਚ ਸੰਤ ਲੌਗੋਂਵਾਲ ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕੀਤਾ।ਅਜਿਹੀ ਘੁਲ-ਮਿਲ ਪਾਲਿਸੀ ਕਰਕੇ,ਅਜੀਤ ਭਾਵੇਂ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਕਹਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ,ਪਰ ਉਹ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਮਹਾਸ਼ਾ(ਆਰੀਆਂ ਸਮਾਜੀ) ਪ੍ਰੈਸ ਦਾ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ,ਇਸ ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ 'ਚ ਕੋਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਿਊਰੋ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਤੇ ਨਾਹੀ ਇਸਨੇ ਕੋਈ ਸਿਰ ਕੱਢਵੇਂ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤੈਨਾਤ ਕੀਤਾ।

ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਖਬਾਰ ਹੀ ਪੁਰਾਣੇ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਗੈਰ-ਪੇਸ਼ਾਵਾਰ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਨਹੀਂ ੳਠੇ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ ਦੇਣ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੰਨੀ ਕਤਰਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।ਹਾਲ ਇਹ ਸੀ,ਇਸ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਪਣੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਇਕੋ ਕੋਰੀਅਰ ਰਾਹੀਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਜਲੰਧਰ ਭੇਜਦੇ ਸਨ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ,ਇਹਨਾਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ,ਮਹਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਬੇ-ਵੇਤਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਗੁਪਤਚਰ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਧੱਕੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ।ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਜਿਹੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਉਹਨਾਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ 'ਪੇ-ਰੋਲ' ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੇ।ਉਹਨਾਂ ਲਈ 'ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰਦੇ,ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪਲਾਟ ਕਰਦੇ ਤੇ ਕਰਵਾਉਂਦੇ।ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚੌਲੇ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ।ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਬਿੱਲਾ,ਅਜਿਹੇ ਅਖਬਾਰੀ ਕਾਮਿਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕਾਰਗਰ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਹਰ ਸਰਕਾਰੀ ਥਾਂ,ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਸਿੱਖ ਖਾੜਕੂ ਸਫਾਂ 'ਚ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ 'ਚ ਉਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ,'ਗਟਰ ਪ੍ਰੈਸ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਜਿਹੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਾਕ ਨਾਲ 'ਤਾਂਗਾਂ ਪ੍ਰੈਸ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਖੈਰ,ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ 'ਪੱਤਰਕਾਰੀ' ਸੱਚ-ਝੂਠ ਦਾ ਮਿਲਗੋਭਾ ਸੀ,ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦੀ ਹਿੰਸਕ ਤੇ ਫਿਰਕੂ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸੀ।ਸਰਕਾਰੀ ਅੱਤਵਾਦ,ਸਰਕਾਰੀ ਕੂਟਲਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਪਰਦਾਪੋਸ਼ੀ ਸੀ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ,ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਅਪਣੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਕੇ,ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਹਾਕੇ ਵੀ,ਅੱਜ "ਦੁੱਧਧੋਤੀ " ਸਾਬਿਤ ਸੂਰਤ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ "ਸਰਕਾਰੀ ਅੱਤਵਾਦ" ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੰਜਾਬੀ-ਸਿੱਖ ਬੱਚੇ,ਬੁੱਢੇ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਚੱਕੀ 'ਚ ਪਿਸਕੇ ਵੀ ਖ਼ੁਦ ਜ਼ਾਲਮ ਦੇਸ਼-ਧਰੋਹੀ ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ 'ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਚਲਾਕ ਲੀਡਰ ਹੁਣ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਦਾ ਦਮ ਭਰਦੇ ਨੇ ਤੇ ਸੱਚ ਤੇ ਇਨਸਾਫ ਦਾ ਚੰਦਰਮਾ "ਕੂੜ ਦੀ ਮੁੱਸਿਆ" 'ਚ ਲੁਕ ਗਿਆ ਹੈ।

ਜਸਪਾਲ ਸਿੱਧੂ

Wednesday, February 11, 2009

ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੀ ਮਹਿਫ਼ਲ

ਚੀਕਾਂ,ਕੂਕਾਂ ਤੇ ਬੜ੍ਹਕਾਂ ਤੋਂ ਛੁੱਟ
ਮਾਣਕ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਨਾਲ
ਸ਼ਿੰਗਾਰੀ ਮਹਿਫ਼ਲ 'ਚੋਂ
ਆਵਾਜ਼ ਉੱਭਰੀ.....

ਦਾਸ ਕੈਪੀਟਲ ਦਾ ਸਰ੍ਹਾਣਾਂ ਲਾਕੇ
ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਸਾਥੀਓ.....
ਤਤਕਾਲੀ ਸਥਿਤੀ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ
ਆਕੇ ਖੁਦ ਵੱਲ ਝਾਕੋ
ਕੁਝ ਏਦਾਂ ਦਿਸੇਗਾ....
ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ ਕਾਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ
ਜਿਵੇਂ ਕਾਫ਼ਿਲੇ ਦੇ ਆਗੂ
ਕੱਚੇ ਲਹਿ ਗਏ ਹੋਣ।
ਪਲ ਵਿੱਚ ਖਿੜੇ ਚਿਹਰਿਆਂ 'ਤੇ
ਗੰਭੀਰਤਾ ਫੈਲ ਗਈ
ਕੁਝ ਪਲ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਰਹੀ......
.....................

ਜਵਾਬ 'ਚ ਇਕ ਹੋਰ ਆਵਾਜ਼ ਉੱਭਰੀ
ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ?
ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਬੜ੍ਹਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ
"ਰਸੂਲ" ਵਰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਰਗਾ ਕੁਝ ਹੈ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅਨੰਦ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੇ ਹੋਏ
ਸਾਡੇ ਚੀਕ ਚਿਹਾੜੇ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਿਉਂ ?
ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ
ਤੇ ਅਨੰਦ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਲੜਦੇ ਲੋਕ
ਜੇ ਕੁਝ ਪਲ
ਅਪਣੇ ਅੰਦਰ ਧੜਕਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ
ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦੇ ਨੇ ਤਾਂ..........
ਗੁਸਤਾਖ਼ੀ ਕਿਉਂ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੰਭੀਰਤਾ ਤੋਂ ਲਾਵਾ ਬਣਕੇ
ਇਕ ਹੋਰ ਚੀਕ ਉੱਭਰੀ
ਤੇ ਮਾਣਕ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ
ਫੇਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ।

ਗੁਰਪਾਲ ਬਿਲਾਵਲ
ਮੋਬ:09872830846

Friday, February 6, 2009

ਸੰਸਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਰੰਗਮੰਚ ਤੋਂ "ਸਭ ਕੁਝ" ਗਾਇਬ



ਇਸ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ 'ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਮਹਾਨ' ਅਖੌਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ 60ਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿਚ ਪੈਰ ਰੱਖ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਸਵਾਲ ਉਠਣੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਕਿਸੇ ਪਕੇਰੇ ਅਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਾਸੀ ਬਣ ਗਏ ਹਾਂ ਜਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਬਰਤਾਨਵੀਂ ਗੁਲਾਮੀ ਵਰਗੀ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਲੀ ਦੇ ਜੂਲੇ ਹੇਠਾਂ ਕਰਾਹ ਰਹੇ ਹਨ। 15 ਅਗਸਤ ਹੋਵੇ ਜਾਂ 26 ਜਨਵਰੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਦੋ ਨੇਤਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਾਰੋ ਵਾਰੀ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਂਉਂਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਫਲਾਣੇ ਸੰਨ ਤੱਕ ਗਰੀਬੀ ਚੁੱਕੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਢਿਮਕੇ ਸੰਨ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਵਾਂ ਮਿਲ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਐਨੇ ਸਾਲਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੋ ਹਿੰਦਸਿਆਂ ਤੋਂ ਉਪਰ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਫਲਾਣੇ ਸੰਨ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਮਹਾਂ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਵਾਰੀ 10-10 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ ਦੀਆਂ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਲੇਕਿਨ ਅਖੌਤੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 62 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਂਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਉਲਝ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਸਾਮਰਾਜੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਤੇ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਵਿਕਾਸ ਮਾਡਲਾਂ ਨੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ 1990ਵਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਿੱਝ ਕੱਢ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜਲ, ਜੰਗਲ, ਜ਼ਮੀਨ ਭਾਵ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਮਾਲ ਖਜ਼ਾਨੇ ਸਾਮਰਾਜੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਲਾਲਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਕਾਸ ਮਾਡਲਾਂ ਦੇ ਉਜਾੜੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਜਾਣ ਦਾ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ। ਉਹ ਮਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗੰਦੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿਚ ਨਰਕੀ ਜੀਵਨ ਜਿਉਂ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖੇਤੀ ਉਜੜ ਰਹੀ ਹੈ, ਪੈਦਾਵਰੀ ਸਨਅਤ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀ ਵਿਚਲੇ ਉਜਾੜੇ ਨੇ ਸਨਅਤ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਨਅਤੀ ਵਿਕਾਸ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ। ਹਾਲਤ ਇਹ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿਚ ਮਸਾਂ ਚੌਥੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਖੇਤੀ ਸੈਕਟਰ ਕੁੱਲ ਅਬਾਦੀ ਦੇ 65 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਸਾਂਭੀ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਆਮ ਲੋਕਾਈ ਕੋਲ ਲੇਬਰ ਚੌਕਾਂ ਵਿਚ ਰੁਲਣ, ਬੀੜੀਆਂ ਦੇ ਖੋਖੇ ਲਾਉਣ ਜਾਂ ਸਬਜ਼ੀ ਮੰਡੀਆਂ ਵਿਚ ਭੂੰਜੇ ਬਹਿ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 10 ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋ ਤੱਕ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ।

ਅਜਿਹੀਆਂ ਮੰਦੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਅਤੇ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਸਮੇਤ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਸੰਸਦੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਲ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਆਮ ਜਨਤਾ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਦਾ 'ਵਿਹਲ' ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਤਕੜੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਬਦਲ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 'ਉਤਰ ਕਾਟੋ ਮੈਂ ਚੜਾਂ' ਦੀ ਖੇਡ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਵੰਨ ਸੁਵੰਨੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲੋ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਇਕੋ ਇਕ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਦਲ, ਹਰ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੋਟ ਪਰਚੀ ਪਾਕੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਝੰਡੇ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲ ਦੇਣ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਵਾਰੋ ਵਾਰੀ ਹਕੂਮਤ ਕਰਨ ਦਾ ਅਲਿਖਤੀ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀ ਕੋਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਨਾਅਰੇ ਅਤੇ ਲਾਰੇ ਠੁੱਸ ਹੋਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਅਣਹੋਣੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਜੇਕਰ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਬਦਲੇ ਪੈਸੇ ਵੀ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਾਰੂ ਭੁੱਕੀ ਵੀ ਛੱਕ ਛੱਡਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਵੰਨ ਸੁਵੰਨੀ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਕੋਲੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਇਕ ਗੈਰ ਸਰਗਰਮ ਢੰਗ ਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਵਿਆਪਕ ਜਨਤਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਬਦਜ਼ਨੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸਿਆਸੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੱਧਵਰਗੀ ਚਸਕੇਬਾਜ਼ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਬੜੇ ਸੌਖੇ ਅਤੇ ਸਸਤੇ ਤਰੀਕੇ ਈਜਾਦ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਚਟਖਾਰੇ ਲੈਕੇ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਹਰਿਆਣੇ ਦੇ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਲੋਂ ਧਰਮ ਬਦਲੀ ਕਰਕੇ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਰਚਾਉਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਕਮ ਧਿਰ ਵਲੋਂ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਉਪਰ ਦੋ ਚਾਰ ਕੇਸ ਮੜ੍ਹ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹੋ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸਾਬਕਾ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਕੀਤਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਅਸਲ ਵਿਚ ਗੱਲ ਇਸ ਹਾਕਮੀ ਤਮਾਸ਼ੇ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਹੈ। ਉਪਰੋਂ ਦਿਸਦੇ ਇਸ ਮਨੋਰੰਜਨੀ ਤਮਾਸ਼ੇ ਦੇ ਓਹਲੇ ਹਾਕਮ ਪਾਰਟੀਆਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਆਮ ਲੋਕਾਈ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨਾਲ ਗਹਿਰਾ ਸਰੋਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਬਾਦਲੀ ਜਾਂ ਕੈਪਟਨੀ ਹਕੂਮਤ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ , ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਿੱਲਾਂ ਦੀ ਮੁਆਫੀ ਵਰਗੀਆਂ ਲੋਕ ਲੁਭਾਊ ਸਕੀਮਾਂ ਪਾਸ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਚੁੱਪ ਚੁਪੀਤੇ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਅਰਥੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਾ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਕਰਕੇ ਕੁੱਝ ਚਹੇਤੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਲਾਮਾਲ ਕਰਨ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਮੈਗਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਤੋਂ ਸੁਪਰ ਥਰਮਲ ਬਿਜਲੀ ਪਲਾਟਾਂ, ਬਠਿੰਡੇ ਦੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਨੂੰ ਏ. ਸੀ. ਬਨਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੇ ਓਹਲੇ , ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ , ਟੋਲ ਪਲਾਜਿਆਂ, ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਅਤੇ ਕੇਬਲ ਨੈਟਵਰਕਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਗੋਦਾਂ ਗੁੰਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਫਰਜੰਦ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਜੋੜ ਤੋੜ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਸੌਦੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭੜਕਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੇਲ ਸੋਧਕ ਕਾਰਖਾਨੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਮਿੱਤਲ ਵਰਗੇ ਧਨਕੁਬੇਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਜਾਂ ਸੁਪਰ ਥਰਮਲ ਪਲਾਟਾਂ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨੂੰ ਕੌਡੀਆਂ ਦੇ ਭਾਅ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਵਿਉਂਤ ਬਣ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਅਤੇ ਉਲਝਾਉਣ ਲਈ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ , ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਘਿਓ ਖਿਚੜੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਾਰਦਾਤ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਵਾਪਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਬਿਜਲਈ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਪਹੁੰਚੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਵਸਥਾ ਇੰਨੀ ਨਿੱਘਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਖੁਦ ਹੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਕੇ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਕਰਨਲ ਪੁਰੋਹਿਤ, ਕਿਸੇ ਨਿਰਮਲ ਯਾਦਵ ਵਰਗੀ ਜੱਜ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਾਜੀ ਮੋਹਨ ਵਰਗੇ ਉਚ ਪੁਲੀਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਂ ਪੱਪੂ ਯਾਦਵ ਵਰਗੇ ਬਾਹੂਬਲੀ ਰਾਜਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨ ਦਾ ਪਖੰਡ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਤਮਾਸ਼ਬੀਨ ਭੀੜ ਅਜਿਹੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਰਕਸ ਦੇ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਤਾੜੀਆਂ ਵਜਾਉਂਦੀ । ਵਿਵਸਥਾ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਹੱਸਦੀ ਹੋਈ ਬਾਘੀਆਂ ਪਾਉਂਦੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ, ਲੋਕ ਵੀ ਮੰਤਰ ਮੁਗਧ ਹੋ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਲੇਕਿਨ ਅੰਦਰੋ ਅੰਦਰੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਖੁਸ਼। ਇਸ ਤਰਾਂ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਮਧਵਰਗੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਰਕਸ ਦੇ ਮੁਰੀਦ ਬਣਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਰਾਏ ਤਿਆਰ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਵਿਵਸਥਾ ਲਈ ਕੋਈ ਖਤਰਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਉਪਰਲਾ ਮਧਵਰਗ ਤਾਂ ਵੈਸੇ ਹੀ ਪਛੱਮੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਇਸ ਕਦਰ ਮੁਰੀਦ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰਜ ਬੁਸ਼ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਹਾਰ ਵਿਚੋਂ ਆਪਣੀ ਹਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਦੋਂ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਨੀ ਵਿਚ ਜਾਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਲਈ ਤਾਰੀਫ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਥੇ ਦੋ ਸੋ ਸਾਲ ਰਹਿ ਕੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤਹਿਜੀਬ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਦਲਾਲ ਹਾਕਮਾਂ ਦੀਆਂ ਚੁੰਘਣੀਆਂ 'ਤੇ ਪਲ ਰਹੀ ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਜਮਾਤ ਖੀਵੀ ਹੋ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਦੱਬੇ ਲਿਤਾੜੇ ਲੋਕ ਜਾਰਜ ਬੁਸ਼ ਨੂੰ ਫਿਟਕਾਰਾਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਖੌਤੀ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਅਤੇ ਦਲਾਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਉਸਨੂੰ 'ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਿੱਤਰ' ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿਵਾਏ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜਮਹੂਰੀ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮ ਜਗਤ ਦੇ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਅਮਰੀਕੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸਰਗਰਮ ਵਿਰੋਧ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਉਲਟਾ ਵਿਰੋਧ ਜਾਹਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸਧ੍ਰੋਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਹਾਕਮ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਅੰਤਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਕਾਰਪੋਰੇਟੀ ਘਰਾਣੇ ਜਦੋਂ ਜੀਅ ਚਾਹੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਲੀਡਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੱਟੜ ਵਿਰੋਧੀ ਨਾਲ ਗਲਵਕੜੀ ਪੁਆ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਅਤਿ ਨੇੜਲੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਕਰਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਿੰਦ ਅਮਰੀਕਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂੰ ਸਮਝੌਤੇ ਵੇਲੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਲ ਸਪਸ਼ਟ ਦੇਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਹੋਈ 26 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮੁੱਦੇ ਜਿਵੇਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਕਬਰ ਵਿਚ ਦੱਬੇ ਗਏ ਹੋਣ। ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤਾਂ ਨੇ ਕਿਲ੍ਹੱਣ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜੰਗੀ ਜਨੂੰਨ ਭੜਕਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੂਰੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲੇ ਦੀ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਇਲ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਚੋਣਵੇਂ ਜੰਗੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਅਤੇ ਜੇ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੇ ਸਿੰਧ, ਜੇਹਲਮ ਅਤੇ ਝਨਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਡੱਕ ਲੈਣ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇ ਮਾਰੀਆਂ ਹਨ। ਬੇਸ਼ਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਵਲੋਂ ਉਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੋੜਵੇਂ ਬਿਆਨ ਆਏ ਹਨ, ਲੇਕਿਨ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕਮਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਤਾਂ ਅਤਿਵਾਦ ਦੀ ਆੜ ਹੇਠਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਫਿਰਕੂ ਜ਼ਹਿਰ ਊਗਲਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ। ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਏ. ਆਰ . ਅੰਤੁਲੇ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਜਨੂੰਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਸੰਸਦ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਉੱਧਮੂਲ ਕਿਸੇ ਜੰਗੀ ਫਤੂਰ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਤੁੱਛ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਇਹ ਖੜਦੁੰਬ ਮੱਚ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਠ ਮਿੰਟਾਂ ਅੰਦਰ ਹੀ 17 ਨਵੇਂ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂ ਪੁਰਾਣਿਆਂ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਲੋਕ ਵਿਰੋਧੀ ਸੋਧਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਭਾਰਤ ਦੀ ''ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਮਹੂਰੀਅਤ'' ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਤਾਬੀ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮਿਸਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ।

ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਫੈਡਰਲ ਬਿਉਰੋ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹ ਖੇਡਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਉਸਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਨਵਾਂ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਧਰਿਆ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਕੁ ਬਦੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਤਾਂ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਪਿੱਟ ਸਿਆਪਾ ਕੀਤਾ ਹੈ , ਲੇਕਿਨ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ 45 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਇਕ ਵੀ ਬੇਗੁਨਾਹ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਦੱਬਕੇ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ , ਲੇਕਿਨ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਮਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜਿਵੇਂ ਤਾਜ ਜਾਂ ਨਾਰੀਮਨ ਹਾਊਸ ਵਿਚ ਮਰੇ ਬਦੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਕੀਰਨੇ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਦੰਭ ਨੂੰ ਹੀ ਨੰਗਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹੀ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਲਾਇਲਾਜ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਟਾਲੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁਪੋਸ਼ਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਕੇ ਮਰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਿਵੇਂ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਹੋਛੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਤੋਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਕਮਾਂ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਕੋਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਉਲਟਾ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੀ ਆੜ ਲੈਕੇ ਜਿਵੇਂ ਇਕੋ ਸੱਟੇ ਕੌਮੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਅਤੇ ਟਾਡਾ, ਪੋਟਾ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧਕੇ ''ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੋਧਿਆ ਹੋਇਆ ਕਾਨੂੰਨ'' ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਹ ਰਾਜਕੀ ਤੰਤਰ ਦੇ ਦੰਦੇ ਤਿੱਖੇ ਕਰਨ ਦੀ ਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ।

ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਮੰਦੀ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਹੋਰ ਵੱਧ ਲੁੱਟੀ ਅਤੇ ਲਿਤਾੜੀ ਜਾਣ ਲਈ ਸਰਾਪੀ ਗਈ ਹੈ। ਤੁੱਛ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਭੁਚਲਾਉਣ ਦੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜਨਤਕ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਫਿਰਕੂ ਵੰਡੀਆਂ ਪਾਕੇ ਤੋੜਣ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਰੜਣ ਦੀ ਗੁੰਜ਼ਾਇਸ਼ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਤੋਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਮੇਬਾਜ਼ ਅਤੇ ਸਰਕਸੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਪੰਜੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮੱਧਵਰਗੀ ਚਸਕੇਬਾਜ਼ ਵਰਗ ਦੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਬੇੜੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਪਰਦੇ ਓਹਲੇ ਖੇਡੀ ਜਾ ਰਹੀ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਦਮਨ ਦੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਨੰਗਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਪੱਧਰ ਉਚਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕਰਮ ਬਰਸਟ
karambarsat@gmail.com

ਬੇਲ ਆਊਟ ਪੈਕੇਜ: ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਬੋਂ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ

ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਪੂਰਾ ਯੋਰਪੀ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਮਾਜ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਨੇ “ਵੈਲਫੇਅਰ ਸਟੇਟ” ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ,ਪਰ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਉੱਤਰ-ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦੀ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ “ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅੰਤ” ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ।ਜਿਸਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ ਪੱਛਮ ਤੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਸ਼ਾਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਸਟੇਟਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ‘ਚ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਸੋਂਪ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦਾ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।ਜਿਸਦੀ ਲਹਿਰ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ‘ਚ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ(ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ,ਉਦਾਰੀਕਰਨ,ਨਿਗਮੀਕਰਨ ਆਦਿ ਆਦਿ) ਨਾਲ ਚਲਾਈ।ਲੋਕਾਂ ਹਿੱਤਾਂ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸਟੇਟਾਂ ਨੂੰ ਮੁਨਾਫਾਖੋਰੀ ਦਾ ਗੁਰ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ।ਪਰ ਅੱਜ ਜਦੋਂ “ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ” ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਕਬਰ ਬਣੀ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਯੋਰਪ ਤੇ ਪੱਛਮ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਕੂਲਾਂ,ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਉੱਤਰ-ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਹੱਲ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਹਨ।ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਯੁੱਗ ਦੇ ਹੁਣ ਤਕ ਦੇ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸੰਕਟ ਨੇ ਸਾਬਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ ਤੇ ਸਿਰਫ ਵਕਤੀ ਸੰਕਟ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ‘ਚ ਇਕ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਹਾਰ ਹੈ।ਪਰ ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਅਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਅਪਣੇ ਦਲਾਲਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਤਪਰ ਹੈ।ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਦੀ ਲ਼ਿਖਤ ਇਸਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਝਾਤ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ…ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ





ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਨੇ ਕਈ ਨਵੇਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਬੋਲਚਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਚ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ‘ਇਕੋਨੋਮਿਕ ਡਾਊਨਫਾਲ, ਜੋਬਲੋਸ, ਮਾਰਕਿਟ ਫੇਲਯਰ ਆਦੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਅਮਰੀਕੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ‘ਚੋਂ ਛਣ ਕੇ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਏ, ‘ਬੇਲ ਆਊਟ ਪੈਕੇਜ’, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮੁਸੀਬਤ ‘ਚ ਫਸੀ ਤੇ ਦਿਵਾਲੀਆ ਹੋ ਰਹੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਆਰਥਿਕ ਮਦਦ ਦੇਣਾ। ਹੁਣ ਇਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਵੱਡੇ ਘੁਟਾਲੇ ‘ਚੋਂ ਨੰਗ ਹੋਈ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀ ‘ਸੱਤਿਅਮ’ ਨੂੰ ਵੀ ਕਦੇ 1,000 ਤੇ ਕਦੇ 2,000 ਕਰੋੜ ਦੇ ਬੇਲਆਊਟ ਪੈਕੇਜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਲਗਾਤਾਰ ਆਈ ਹੈ।ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਪਿਛਾਂਹ ਝਾਕੀਏ ਤਾਂ ਲੰਘੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ‘ਚ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਆਉਣ ਮਗਰੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬੈਂਕ ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਗਲਤ ਨੀਤੀਆਂ, ਸੱਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਅਹੁਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਾਧੂ ਖਰਚਿਆਂ, ਬਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਵਧਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਲਗਾਤਾਰ ਪੈਸਾ ਬਚਤ ਖਾਤਿਆਂ ‘ਚੋਂ ਮੁੱਕਦਾ ਗਿਆ। ਕਰਜ਼ੇ ਵਧਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਸੀਣਾਂ ਤੋਂ ਪਾਟਣ ਨੂੰ ਆਏ ਬੈਂਕ ਆਖਿਰ ਵਿਕਣ ਕੰਢੇ ਆ ਗਏ। ਫੈਨੀ ਮੀਂਡਸ, ਫਰੈਡੀ ਮੈਕ, ਇੰਨਸ਼ੋਰੈਂਸ ਅਮਰੀਕਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ੇਅਰ ਬਜ਼ਾਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨਾਂ ਲੈਹਮਨ ਬਰਦਰਜ਼ ਆਦਿ ਦੇ ਬੇੜੇ ਡੁੱਬਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਆਖਿਰ ਨੂੰ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਮੇਚੁਅਲ ਵੀ ਡੁੱਬ ਗਿਆ। ਆਖਿਰੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਤੱਕ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਇਹ ਵੀ ਰਹੀਆਂ ਨੇ ਕਿ ਬੈਂਕ ਆਫ ਅਮੇਰਿਕਾ ਜਿਹੜਾ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬੈਂਕ ਬਣਦਾ ਹੈ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ 138 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣੀ ਪਈ।ਇਸ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸੀ ਬੈਂਕ ਵੱਲੋਂ ਮੈਰਿਲ ਲਿੰਚ ਤੇ ਹੋਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਡੁੱਬ ਰਹੀਆਂ ਫਰਮਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਖਰੀਦੇ ਜਾਣਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕੌਡੀਆਂ ਦੇ ਭਾਅ ਹੋਈ ਸੀ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਪੈਸਾ ਏਨਾ ਕੁ ਸੀ ਕਿ ਜੇਬਾਂ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਸੋ ਆਖਿਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਅੱਡੇ। ਇਸ ਅੱਡੇ ਹੋਏ ਹੱਥ ‘ਚ ਪੈਸਾ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਸੱਭਿਅਕ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਚ ‘ਬੇਲ ਆਊਟ ਪੈਕੇਜ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਅਜਿਹੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪੈਸੇ ਦੇ ਦਾਨ ਨੂੰ ਸਵਾਲੀਆ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ‘ਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪਹਿਲੋਂ ਵੱਡੀ ਸਕੀਮ ਬੰਨ੍ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜਿਹੜੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਪੈਸਾ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ ਪਹਿਲੋਂ ਓਸ ਦੀਆਂ ਖ਼ਾਸੀਅਤਾਂ ਤੇ ਓਸ ਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਗਿਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਅਜਿਹੀ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਰੋਹਰ, ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾਇਸ਼ੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਤੇ ਵਧੀਆ ਮਾਧਿਅਮ, ਮੁਲਕ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਤੱਕ ਬਣਾ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇਹੋ ਗਿਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਫਲਾਣੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਡਕਟ ਬਣਾਏ ਸਨ, ਏਨੇ ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕ ਨੌਕਰੀ ਰੱਖੇ ਸਨ ਤੇ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਡੁੱਬ ਜਾਣਾ ਨਮੋਸ਼ੀ, ਦੁੱਖ ਤੇ ਬਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਵੱਡੇ ਘਾਟਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਬਚਾਅ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਇੱਕ ਮੁਨਾਫਾਖੋਰ ਨਿੱਜੀ ਅਦਾਰੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਣ ਦੀ ਥਾਂ ਕੌਮੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੇ ਕੌਮੀ ਸਾਖ਼ ਦਾ ਸਵਾਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਸਾਫ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਧੰਨਾ ਸੇਠਾਂ ਦੇ ਬੰਗਲੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਿੰਨੀ ਹੈ, ਇਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ‘ਪੇਜ ਥ੍ਰੀ’ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਰੋੜਾਂ ‘ਚ ਬੈਠਦੀ ਹੈ ਤੇ ਜਨਮਦਿਨ ‘ਤੇ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਰਗੇ ਗਿਫਟ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਤੇ ਜਦੋਂ ਬਜ਼ਾਰ ‘ਚੋਂ ਕੁਝ ਕੁ ਘਾਟਾ ਪੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਧੜਾਧੜ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਨੌਕਰੀਓਂ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਅਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਓਹਨੂੰ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਜਾਂਚ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਸੇਬੀ ਵਰਗੇ ਬਗੈਰ ਦੰਦਿਆਂ ਵਾਲੇ ਆਰੇ ਤੇ ਦੰਦ ਬੋੜੇ ਸ਼ੇਰ ਖੜੇ ਕੀਤ ਗਏ ਨੇ।
ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਏ ਕਿ ਕੇਤਨ ਪਾਰਿਖ, ਹਰਸ਼ਦ ਮਹਿਤਾ ਤੇ ਰਾਮਾਲਿੰਗਾ ਰਾਜੂ ਵਰਗੇ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰ ਦਿਮਾਗ ਇਹਨਾਂ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਨੇ, ਪਰ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਦਿਮਾਗ ਸੇਬੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਕੋਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਜੁਰਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਵੀ ਓਡੇ ਹੀ ਸਿਆਣੇ ਹੋਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨੇ ਜਿੱਡੇ ਮੁਜਰਿਮ, ਜੇ ਏਦਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ‘ਚ ਜਾਂਚ ਵੀ ਕੀ ਤੋਪ ਚਲਾ ਲਊ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਵਾਂ ਬੰਦਾ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਮਲਾ ਕਰ ਦਊ ਤੇ ਇਹ ਫੇਰ ਜਾਂਚ ਕਮੇਟੀਆਂ ਜੋਗੇ ਰਹਿ ਜਾਣਗੇ।
ਘਟਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸਾਫ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧਦੀ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਖਿਰ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਦਬਾਅ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਬਾਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਬੇਲਆਊਟ ਪੈਕੇਜ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ‘ਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਘੁਟਾਲਾ ਚੁੱਪਚਾਪ ਦੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ………… ਬਗੈਰ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਉੱਠਿਆਂ। ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਸੋਚੋ ਤੇ ਯਾਦ ਆਵੇਗਾ ਕਿ ‘ਫਰੀ ਮਾਰਕਿਟ ਇਕੋਨੋਮੀ’ ਯਾਨੀ ਮੁਕਤ ਬਜ਼ਾਰ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰਨ ਵਾਲਾ ਹਰ ਸ਼ਖਸ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਇਹ ਮੰਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਬਜ਼ਾਰ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਤੇ ਮੰਗ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੁਨਾਫੇ ਦਾ ਪੱਧਰ ਮਿੱਥਿਆ ਜਾਵੇ। ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਵਸਤ ਦੇ ਗੁਣ ਬਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਨਾਂ ਕਿ ਇਨਸਾਨੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਵਧੀਆ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਚੀਜ਼ ਬਣਾਉਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਵੇ। ਅਮੀਰ ਲਈ ਅਲਰਜੀ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਪਰ ਏਡਜ਼ ਕੈਂਸਰ ਜਾਂ ਮਲੇਰੀਏ ਦੇ ਪੱਕੇ ਇਲਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਥੋੜ ਇਸੇ ਸੋਚ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।
ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਜਰਤ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਦੇਣ ਮਗਰੋਂ ਜੋ ਮੁਨਾਫਾ ਬਚੇ ਓਹ ਐਸੇ ਆਦਮੀ ਜਾਂ ਬੋਰਡ ਦੀ ਜੇਬ ‘ਚ ਜਾਵੇ ਜਿਹਨੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਬਣਾਉਨ ‘ਚ ਮਿਹਨਤ ਜਾਂ ਅਕਲ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਯੋਗਦਾਨ ਨਾਂ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇ। ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਿਹਨਤ ਬਦਲੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਜਰਤ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਭਰਨਾ ਮੁਕਤ ਬਜ਼ਾਰ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸੂਲ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਜਾਂ ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਜਿਹਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਨੇ ਕਿ ਜੇ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਖਾਸੀ ਕਮਾਈ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਓਹ ਕਦੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜੇਬ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ ਸਗੋਂ ਓਹਨਾਂ ਹੀ ਪਰਮੋਟਰਾਂ/ਮਾਲਕਾਂ/ਬੋਰਡਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੀ ਸਿਖਰ ਛੁਹ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਜੇ ਨਵੇਂ ਨੌਕਰ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਤਾਂ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਦਾ ਕੀੜਾ ਵੱਢ ਗਿਆ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਓਹ ਕਮਾਈ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣ ਸਕਦੇ ਨੇ। ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਤੋਂ ਯਾਦ ਵੀ ਆ ਗਿਆ ਬਈ ਜਿਹੜੀ ਸੱਤਿਅਮ ‘ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ 53,000 ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ 1,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮਦਦ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਓਸ ਦੀਆਂ ਬੈਲੰਸ ਸ਼ੀਟਾਂ ‘ਚ 13,000 ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਨਕਲੀ ਸੀ ਯਾਨੀ ਇਹ ਲੋਕ ਕੰਪਨੀ ‘ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਤਨਖਾਹ ਕੰਪਨੀ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਜੇਬ ‘ਚ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਸੱਤਿਅਮ ਦੇ ਡੁੱਬਣ ਵੇਲੇ ਜਦ ਇਹ ਬੇਲਆਊਟ ਪੈਕੇਜ ਮੰਗੇ ਗਏ ਸਨ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂਕਿ ਬਾਅਦ ‘ਚ ਆਈਆਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਸੀ ਕਿ ਸੱਤਿਅਮ ਦੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨੇ 13,000 ਨਕਲੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਆਪਣੇ ਅਕਾਊਂਟ ‘ਚ ਵਖਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਜਦੋਂਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ ਇਹ ਆਪ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ।
ਸੋ ਸਭ ਕੁਝ ਕਰ ਕਰਾ ਕੇ ਮੁਨਾਫਾ ਮਾਲਕਾਂ ਦਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਤੇ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਘਾਟਾ ਪੈਣਾ ਸ਼ੁਰੁ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਓਸ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਜਰਨਾ ਕੀਹਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੋਈ………ਅਸੂਲਨ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ, ਪਰ ਅਸਲ ‘ਚ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਨਹੀਂ। ਅਸਲ ‘ਚ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਓਹ ਦੁਹਾਈਆਂ ਦੇ ਕੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਮੈਂ ਪਹਿਲੋਂ ਗਿਣਾ ਆਇਆ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਲਈ ਸੀਨੇਟ ਨੇ 350 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਮੰਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤਾਂ ਕਦੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਸੀਟ ‘ਤੇ ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਅਫਸਰਾਂ ‘ਤੇ ਨਾਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋਈ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਓਹ ਕਰਤੂਤਾਂ ਫਰੋਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਹਨਾਂ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹੇ ਘਾਟੇ ਪੈਣ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਣਿਆ।ਸੋ ਜਦੋਂ ਮੁਨਾਫਾ ਖਾਉਣ ਨੂੰ ਕੁਝ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਲੋਕ ਅੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਤਾਂ ਘਾਟੇ ਵੇਲੇ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮਦਦ ਕਿਉਂ ਜਾਵੇ ਜਦੋਂਕਿ ਇਹ ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜਿਹੜਾ ਪੈਸਾ ਦੇਣਾ ਹੈ ਓਹ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਦੀ ਜੇਬ ‘ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਪੈਸਾ ਹੈ। ਕੀ ਇਹਨਾਂ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਮਤਲਬ ਸਾਨੂੰ ਜਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਨਾਫੇ ‘ਚ ਚਲਦੇ ਹੋਣ ਵੇਲੇ ਕੋਈ ਮਦਦ ਜਾਂ ਮੁਨਾਫਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਓਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਜ਼ਰੁਰੀ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਫਰਮਾਂ ਘਾਟੇ ‘ਚ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਤਾਂ ਫਟਾਫਟ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਸੌਂਪਣ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿਹਾ ਇਹ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਬੁਲਬੁਲਾ ਫੁੱਟਣ ਲੱਗਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਜਨਤਕ ਫਰਮਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸਰਕਾਰੀ ਯਾਨੀ ਟੈਕਸਦਾਤਾ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜਨਤਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ‘ਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਤਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ।ਏਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਵਰਗੀਆਂ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖ ਲਓ ਜਾਂ ਸਹਿਕਾਰੀ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਅਮੂਲ, ਵੇਰਕਾ ਜਾਂ ਮਾਰਕਫੈੱਡ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖੋ ਤਾਂ ਨਾਂ ਸਿਰਫ ਇਹ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਿੱਧਾ ਜ਼ਰੀਆ ਨੇ ਸਗੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ‘ਚ ਸਿੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਨੇ। ਸੋ ਜੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਜਨਤਾ ਦੇ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕੇ ਜਨਤਾ ਦੇ ਭਲੇ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਕਿ ‘ਬੇਲਆਊਟ’ ਪੈਕੇਜ ਵਰਗੇ ਨਵੇਂ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਦੀ ਥਾਂ ਇਹਨਾਂ ਅਰਬਾਂ ਰੁਪਿਆਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਓਸ ‘ਚੋਂ ਵੀ ਵਿਹਲੇ ਫਿਰਦੇ ਨੌਜੁਆਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਵਪਾਰ ਤੇ ਤਕਨੀਕਾਂ ਸਿਖਾ ਕੇ ਘਰੋ ਘਰੀ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦੇ ਕਰਨ। ਪਰ ਏਦਾਂ ਹੋਣਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਫੇਰ ਵੱਡਿਆਂ ਦੀ ਬਾਰਗੇਨਿੰਗ ਪਾਵਰ ਖੁੱਸ ਜਾਣੀ ਆ ਤੇ ਨਾਲ ਈ ਝੋਲੀਚੁੱਕ, ਚਿੱਟ ਕੱਪੜੀਏ ਤੇ ਸਾਡੇ ਵੱਡੇ ਆਗੂਆਂ ਦੀਆਂ ਤਿਜੌਰੀਆਂ ਖਾਲੀ ਹੋ ਜਾਣੀਆਂ ਨੇ।

ਦਵਿੰਦਰਪਾਲ
anchor501@yahoo.co.uk

ਟੁੱਟ ਗਈ ਤੜੱਕ ਕਰ ਕੇ.......



ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ...ਲਾਈ ਕਿਸੇ ਨਾ ਵੇਖੀ ਤੇ ਟੁੱਟਦੀ ਨੂੰ ਜੱਗ ਜਾਣਦਾ।ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ ਲਗਦੀ ਵੀ ਸਭ ਨੇ ਵੇਖੀ 'ਤੇ ਹੁਣ ਜਦ ਟੁੱਟਣ ਕੰਡੇ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ। ਜੀ, ਚੰਦਰ ਮੋਹਨ ਉਰਫ ਚਾਂਦ ਮਹੁਮੰਦ ਅਤੇ ਅਨੁਰਾਧਾ ਬਾਲੀ ਉਰਫ ਫਿਜ਼ਾ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਉੱਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜਿਸਨੇ ਅਪਣੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜ, ਭਾਗ ਸਭ ਕੁਝ ਤਿਆਗ ਦਿਤਾ। ਕੁਰਸੀ ਤਾਂ ਛੱਡੀ ਹੀ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਪਤਨੀ, ਬੱਚੇ ਵੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ, ਧਰਮ ਬਦਲ ਲਿਆ, ਚੰਦਰ ਮੋਹਨ ਬਣ ਗਿਆ ਚਾਂਦ ਮਹੁਮੰਦ।ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਅਨੁਰਾਧਾ ਬਾਲੀ ਨੇ ਵੀ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਾ ਛੱਡੀ। ਉਸਨੇ ਵੀ ਧਰਮ ਬਦਲ ਲਿਆ ਤੇ ਬਣ ਗਈ ਫਿਜ਼ਾ..ਫਿਜ਼ਾ ਮਹੁੰਮਦ। ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਹੋਇਆ ਓਸ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਜਿਥੇ ਅੱਜ ਵੀ ਕਈ ਪਿੰਡ ਅਜਿਹੇ ਨੇ ਜਿਥੇ ਪ੍ਰੇਮ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਹਰਜਾਨਾ ਚੁਕਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਕੇ। ਖੈਰ, ਚਾਂਦ ਤੇ ਫਿਜ਼ਾ ਨੇ ਦੁਨਿਆ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ, ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਤੇ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸਾਹਮਣੇ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ। ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਹੀਰ-ਰਾਂਝਾ ਤੇ ਲੈਲਾ ਮਜਨੂੰ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੱਸ ਕੇ ਅਪਣਾ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕੀਤਾ।ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਹਰ ਚੈਨਲ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਣੇ ਰਹੇ ਫਿਜ਼ਾ ਤੇ ਚਾਂਦ। ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੀਉਣ ਮਰਨ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰਦੇ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਅਤੇ ਕਦੇ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਵਿਆਹ ਲਈ ਚੁਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੇ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ। ਪਰ ਚਾਂਦ ਤੇ ਫਿਜ਼ਾ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰੇਮ ਛੇਤੀ ਹੀ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਰਹਿ ਗਈ ਸਿਰਫ ਕਹਾਣੀ। ਕਹਾਣੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦ ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਦਿਨ ਗਾਇਬ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਜ਼ਾ ਦਾ ਰੋ ਰੋ ਕੇ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਤਾਂ ਚਾਂਦ ਦੇ ਅਗਵਾ ਹੋਣ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਤੱਕ ਉਸੇ ਦੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਪਰਿਵਾਰ 'ਤੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ।

ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਟਵਸਿਟ ਤੇ ਟੁਰਨਸ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਨ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ। ਕਦੇ ਚਾਂਦ ਕਿਸੇ ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਅਪਣੇ ਅਗਵਾ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਤੋਂ ਸਾਫ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਤੇ ਕਦੇ ਫਿਜ਼ਾ ਮੀਡੀਆ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਤੇ ਬਾਰ ਬਾਰ ਇਹੀ ਕਹਿੰਦੀ ਕਿ ਚਾਂਦ ਅਗਵਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਖਬਰ ਆਈ ਕਿ ਫਿਜ਼ਾ ਨੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆ ਖਾ ਕੇ। ਸਭ ਨੂੰ ਲਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਫਿਜ਼ਾ ਦਾ ਚਾਂਦ ਲਈ ਪਿਆਰ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਫਿਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਮੁੱਕਰ ਗਈ। ਉਸਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਉਸਨੇ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਗੋਲੀਆਂ ਖਾ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਆਮ ਇਨਸਾਨ ਜੋ ਇਸ ਸਾਰੇ ਡਰਾਮੇ ਨੂੰ ਘਰ ਬੈਠੇ ਟੀਵੀ ਸੈੱਟ 'ਤੇ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਓਹ ਇਹ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹਨਾ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਆਖਿਰ ਵਿੱਚ ਇਹੋ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਸੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਪਿਆਰ ਦਾ ਡਰਾਮਾ ਕਿਉਂ ..? ਕਈਆਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਹ ਪਿਆਰ 'ਤੇ ਧੱਬਾ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ। ਕਿਊਂਕਿ ਪਿਆਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।( ਫਿਜ਼ਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਚਾਂਦ ਨੇ ਉਸਦਾ ਪਿਆਰ ਵੇਖਿਆ, ਗੁੱਸਾ ਨਹੀਂ। ਓਹ ਚਾਂਦ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹਾਲ 'ਚ ਮੁਆਫ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ।) ਉਂਝ ਗੱਲ ਤਾਂ ਫਿਜ਼ਾ ਦੀ ਠੀਕ ਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਏਥੇ ਸਵਾਲ ਏਹ ਵੀ ਉੱਠਦਾ ਕਿ ਏਨੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਕਿਸੇ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਡਰਾਮੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਬੜੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਓਹ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਸੱਚੇ ਪਿਆਰ ਤਾਂ ਦੂਰ ਪਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਯਕੀਨ ਕਰਨਾ ਵੀ ਕਿੰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਫਿਜ਼ਾ ਨੇ ਚਾਂਦ ਵੱਲੋਂ ਉਸਨੂੰ ਭੇਜੇ ਗਏ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਐੱਸਐੱਮਐੱਸ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੜੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਮੁਸ਼ਿਕਲ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਏਨਾ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਬਦਨਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਕੀ ਪਿਆਰ, ਮਹੁੱਬਤ ਬੱਸ ਕਿੱਸੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਨੇ.? ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਜੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਕੁੱਝ ਕੁ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਵੇਖਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ। ਪਰ ਜੇ ਇਹ ਲੋਕ ਓਹ ਹੋਣ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਆਦਰਸ਼ ਵੱਜੋਂ ਵੇਖਦੇ ਨੇ। ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਸਮਾਜ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ..ਸੋਚਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।


ਨਿਰਮਲਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
nirmalmaan@gmail.com

Monday, February 2, 2009

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਗੁਰਪਾਲ ਬਿਲਾਵਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ 'ਚ ਉੱਭਰਦੇ ਕਵੀਆਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਹਨ,ਅਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਹੱਟਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਨੁਹਾਰ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪਿਆਰ ਦੇ ਸੂਖ਼ਮ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਫਿਲਹਾਲ,ਬਿਲਾਵਲ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ 'ਚ ਹਨ,ਉਮੀਦ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਠਹਿਰਾਓ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਪੁੰਗਰ ਰਹੇ ਕਵੀਆਂ 'ਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਸਾਜ਼ਗਰ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗੀ।"ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ" ਰਾਹੀਂ ਬਿਲਾਵਲ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ--ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ



ਮਿਰੇ ਦਿਲ 'ਚ ਤੇਰਾ ਗਮ ਗਮਾਂ ਦੀ ਸਿਖ਼ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ,
ਜਦੋਂ ਵੀ ਮੇਰੇ ਹੋਠਾਂ 'ਤੇ ਤੇਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਕੇ ਰੋਣ ਲਗਦੇ ਨੇ,
ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰਿਆਂ ਸ਼ਿਅਰਾਂ 'ਤੇ ਫਖ਼ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਉਹ ਹਰ ਅੱਥਰੂ ਸੱਜਣਾਂ ਜੋ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਡਿਗਦੈ,
ਉਹ ਅੱਥਰੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ,ਸ਼ਿਅਰ ਦੀ ਸਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕਿ ਅੱਖਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ਦੀਵੇ ਤੇ ਅੰਗ ਨੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਰਗੇ,
ਹਵਾ ਜਦ ਤੇਜ਼ ਵਗਦੀ ਹੈ ਤੇਰਾ ਹੀ ਫਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।


ਜੇ ਪੁੱਛੇਗਾ ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਮਹੱਬਤ ਦੀ,
ਕਹਾਂਗਾ ਕਹਿਕਸ਼ਾ ਤੋਂ ਹੁੰਝੂਆਂ ਤਕ ਸਫ਼ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਗੁਰਪਾਲ ਬਿਲਾਵਲ,
ਮੌਬ:098728-30846