ਓਸਾਮਾ ਦੀ ਦੂਜੀ ਮੌਤ ਦੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਡਰਾਮੇ ਦਾ ਮਤਲਬ

ਓਸਾਮਾ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਦੀ ਮੌਤ((ਅਮਰੀਕਾ ਮੁਤਾਬਕ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਿਆਸਤ 'ਤੇ ਕਈ ਚਰਚਾਵਾਂ ਛਿੜੀਆਂ ਹਨ।ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੇ ਮੌਤ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ,ਪਰ ਸਭ ਕਾਸੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਮਰੀਕੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੁਨੀਆ 'ਤੇ ਭਾਰੂ ਹੈ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਵਾੜੇ 'ਚ ਫਸੇ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਲਾਦੇਨ ਦੀ ਮੌਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ।ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕਾਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਕਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਦੂਜੀ ਆਲਮੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜੌੜੇ ਟਾਵਰਾਂ 'ਤੇ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਘਾਣ ਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਚੌਧਰ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ,ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।ਤੱਥਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਰਾਕ 'ਚ ਅਮਰੀਕੀ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਨਾਲ 14 ਲੱਖ 55 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ।ਲਿੱਟਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਤਮਿਲਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ(ਜ਼ਿੰਮੇਂਵਾਰ ਕੌਣ)?ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ 'ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਜੰਗ' ਤੇ 'ਇਸਲਾਮਿਕ ਫੋਬੀਆ ਮੁਹਿੰਮ' ਦਾ ਮਤਲਬ ਕੀ ਹੈ?'ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਜੰਗ' ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੇ 'ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਗ੍ਰੀਨ ਹੰਟ' ਤੇ 'ਇਸਲਾਮਿਕ ਫੋਬੀਆ' ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਘੱਟਗਿਣਤੀਆਂ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਤੇ ਹਿੰਦੂਤਵੀ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀ ਫੋਰਸਾਂ ਨਾਲ ਕੀ ਸਬੰਧ ਹੈ,ਇਸ ਨੂੰ ਘੋਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਇਸ 'ਤੇ ਗੱਲ ਇਸ ਲਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ,ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਤਵਾਦ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅੱਤਵਾਦ ਵਰਗੇ ਮਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਮਝਦਾਰ ਕਹਾਉਂਦੇ ਤਬਕੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਅਮਲੇ ਦੇ ਪੱਖ 'ਚ ਭੁਗਤਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਕਾਰਨ(ਬੇਇੰਸਾਫੀ,ਨਾਬਰਾਬਰੀ,ਕੈਟ ਜਾਂ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਅੱਤਵਾਦ,ਮੌਸਾਦ,ਸੀ ਆਈ ਏ,ਰਾਅ ਆਦਿ ਅੱਤਵਾਦ)ਹੋਣਗੇ,ਪਰ ਸਰਕਾਰੀ ਅੱਤਵਾਦ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਬੇਦਲੀਲ ਜਾਰੀ ਕਿਉਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ,ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਇਸ ਦੌਰ 'ਚ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਤੇ ਕੌਮੀ ਲੜਾਈਆਂਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਐਲਾਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਸਿਆਸੀ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਅਰਾਜਕ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਰਕਾਰੀ ਅੱਤਵਾਦ ਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਬਾਰੇ ਸਮਝ ਬਣਾਉਣਾ ਅਹਿਮ ਮਸਲਾ ਹੈ।ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਐਲਾਨਣ ਦਾ ਠੇਕਾ ਸਿਰਫ ਅਮਰੀਕਾ ਕੋਲ ਹੈ।ਯੂ.ਐੱਨ 'ਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਾ 'ਤੇ ਕੋਈ ਸਾਂਝੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਹੈ।ਖੈਰ ਅੱਤਵਾਦ 'ਤੇ ਲੰਮੀ ਚਰਚਾ ਕਦੇ ਫੇਰ,ਫਿਲਹਾਲ ਅਮਰੀਕੀ ਅਰਥਸਾਸ਼ਤਰੀ,ਵਾਲ ਸਟਰੀਟ ਜਰਨਲ ਤੇ ਬਿਜ਼ਨਸ ਵੀਕ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਪਾਦਕ,ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਟ੍ਰੇਜ਼ਰੀ ਫਾਰ ਇਕਨਾਮਿਕ ਪਾਲਿਸੀ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਸਕੱਤਰ ਪਾਲ ਕ੍ਰੈਗ ਰਾਬਰਟਸ ਦਾ ਓਸਾਮਾ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ 'ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਘੋਖਦਾ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹੋ।--ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ

ਜੇ ਅੱਜ 2 ਮਈ ਦੀ ਥਾਂ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਓਸਾਮਾ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਤੇ ਛੇਤੀ ਸਮੁੰਦਰ 'ਚ ਸੁੱਟੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਅਪ੍ਰੈਲ ਫੂਲ਼ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇ ਮਜ਼ਾਕ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਰੱਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸੀ।ਪਰ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਬੂਤ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਲੈ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ 'ਤੇ ਬੇਹੱਦ ਭਰੋਸਾ ਹੈ।

ਜ਼ਰਾ ਸੋਚੋ।ਇਕ ਆਦਮੀ ਜੋ ਕਥਿਤ ਰੂਪ 'ਚ ਗੁਰਦਿਆਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜ੍ਹਤ ਹੈ ਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਸ਼ੂਗਰ ਤੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵੀ ਹੋਵੇ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਡਾਇਲਸੈਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇ,ਉਸਦੀ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਖੁਫੀਆ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ ਲੁਕੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਗੰਜ਼ਾਇਸ਼ ਹੈ ?ਜੇ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਆਪਣੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਡਾਇਲਸੈਸ ਦੇ ਸਾਜ਼ੋ ਸਮਾਨ ਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਦੇਖ ਰੇਖ ਜੁਟਾ ਲੈਣ 'ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਵੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਾਕਟਰੀ ਸਾਜ਼ੋ ਸਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨ੍ਹ ਦਿੰਦੀ ਹੈ,ਕਿ ਉਹ ਓਥੇ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ?ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਲੱਭਣ ਵਾਸਤੇ ਦਸ ਸਾਲ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗ ਗਏ ?

ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾ ਰਹੇ ਅਮਰੀਕੀ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਦੂਜੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ(ਅਮਰੀਕਾ)ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਸਾਂ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰਕੇ ਸੂਡਾਨ,ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼,ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ 'ਚ ਆਪਣੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਰੇਨਿੰਗ ਦੇ ਅੱਡੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ।'ਪਵਿੱਤਰ ਲੜਾਕੂਆਂ' ਨੂੰ aੁੱਤਰੀ ਅਫਰੀਕਾ,ਚੇਚਨੀਆ,ਤਜਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਬੋਸਨੀਆ 'ਚ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਰਮੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜਨ ਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਭੜਕਾਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ।ਐਨੇ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਰਕਮ ਤਾਂ aੁੱਠ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਚ ਜ਼ੀਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।ਪਰ ਅਸਲੀ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਆਪਣੀ ਰਕਮ ਭੇਜਨ 'ਚ ਸਮਰੱਥ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ ?ਕਿਹੜੀ ਬੈਂਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ?ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੇ ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਕੁਰਕ ਕਰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।ਲੀਬੀਆ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ।ਫਿਰ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਕੁਰਕ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ?ਕੀ ਲਾਦੇਨ ੧੦੦ ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਸੋਨੇ ਦੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਚਲਦਾ ਸੀ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੂਤਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਰਕਮ ਭੇਜਦਾ ਸੀ ?

ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸੁਰਖੀਆਂ 'ਚੋਂ ਨਵੀਂ ਨਾਟਕੀ ਭਿਣਕ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਹ ਭਿਣਕ ਜਿੱਤ ਦੇ ਜਸ਼ਨ 'ਚ ਡੁੱਬੀਆਂ ਅਤਿਕੱਥਨੀਆਂ 'ਚ ਭਰੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ 'ਚੋਂ ਚੋਅ ਰਹੀ ਹੈ।ਜਿਸ 'ਚ ਜਸ਼ਨ 'ਚ ਡੁੱਬੇ ਲੋਕ ਝੰਡੇ ਲਹਿਰਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ -ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਮੰਤਰ ਜਪ ਰਹੇ ਹਨ।ਕੀ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੋਈ ਹੈ ?

ਇਸ 'ਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ,ਕਿ ਓਬਾਮਾ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਮੁੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਮੂਰਖਤਾ ਭਰੀ ਗਲਤੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਹੁਣ ਇਕ ਦਹਾਕਾ ਲੰਮੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਓਬਾਮਾ ਜੇ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ 'ਚ ਠਹਿਰਾ 'ਚ ਫਸਿਆ ਜ਼ਰੂਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਬੁਸ਼ ਤੇ ਓਬਾਮਾ ਦੇ ਜੰਗੀ ਕਾਰਜਕਾਲ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਦੀਵਾਲਾ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਉਸੇ ਭਾਰੀ ਘਾਟੇ ਤੇ ਡਾਲਰ ਦੀ ਪਤਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਚੋਣਾਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਪਿਛਲੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ 'ਵੱਡੇ ਕਤਲੇਆਮਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ' ਜਿਹੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝੂਠਾਂ ਤੇ ਹੱਥਕੰਡਿਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਭਿਆਨਕ ਰਿਹਾ ਹੈ,ਪਰ ਸਾਰੇ ਹੱਥਕੰਥੇ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਹੀਂ ਸੀ।ਯਾਦ ਰਹੇ,ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਇਕੋ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ--ਓਸਾਮਾ ਨੂੰ ਫੜ੍ਹਨਾ।ਹੁਣ ਓਬਾਮਾ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਅਮਰੀਕੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਸਤਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਾਰਵਾਈ 'ਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ 'ਚ ਸਪੁਰਦ-ਏ-ਖ਼ਾਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਯੁੱਧ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਵਜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸ਼ਾਇਦ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਬਜ਼ਾਰ 'ਚ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੀ ਭਾਰੀ ਨਿਘਾਰ ਨੇ ਕੁਝ ਅਮਲੀ ਬਜਟ ਕਟੌਤੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਇਹ ਸਿਰਫ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ,ਜਦੋਂ ਅੰਤਹੀਨ ਯੁੱਧਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਇ 'ਚ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਓਸਾਮਾ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਨੂੰ ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੂੜ 'ਚ ਰੁਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਵਰਤੋਂ ਯੋਗ ਹਊਏ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜੀ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਠਜੋੜ ਦੇ ਮੁਨਾਫੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।