ਖੇਤਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼

ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਭੂਤਵਾੜੇ ਤੇ ਕੌਫੀ ਹਾਊਸਾਂ ਦੇ ਦੌਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹਨ ਲਿਖਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਬੜਾ ਸੁਨਿਹਰਾ ਸੀ।ਖੱਬਿਆਂ,ਸੱਜਿਆਂ ਤੇ ਕੇਂਦਰਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਵਡਮੁੱਲਾ ਸਾਹਿਤਕ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਦਿੱਤਾ।ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ‘ਚ ੳੁੱਚ ਪਾਏ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲਿਖਤਾਂ ਅਨਵਾਦ ਹੋਈਆਂ।ਪਰ ਉਸ ਦੌਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਣਾਤਮਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਦਵਤਾ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਖੋਰਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ।ਇਸਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਕਾਫੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ।ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਲਿਖਤ ‘ਚ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਝਾਂ ਕਰਾਂਗਾ।ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਦਵਿੰਦਰਪਾਲ ਇਹ ਲਿਖਤ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ,ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਇਕ ਨਵੇਂ ਜਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਭਵਿੱਖਮੁਖੀ ਭੂਤਵਾੜਿਆਂ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਸੰਜੋਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਅਨੁਵਾਦ ਲਈ ਦਵਿੰਦਰਪਾਲ ਦੇ ਰਸਮੀ ਧੰਨਵਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਜ ‘ਚ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਗੁਜ਼ਾਰਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ-ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ

ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚ ਅੰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ

ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ ਤਰੱਕੀਸ਼ੁਦਾ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਖ਼ਰੀਦ ਏਥੋਂ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦਿਆਂ ਲਈ ਅੰਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਘਟਾ ਕੇ ਅੰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ

* ਆਂਕੜੇ ਪੜਣ ਲੱਗਿਆਂ ਚੇਤਾ ਰਹੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਕੁੱਲ ਖੇਤੀ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਏਕੜ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੱਧ ਜਾਂ 42 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ


ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਹੋਏ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ/ਖ਼ਰੀਦ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ

• 2008 ‘ਚ ਦੁਬਈ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਚ 8 ਲੱਖ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਖ਼ਰੀਦੀ

• 2009 ‘ਚ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨੇ ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ ‘ਚ 12 ਲੱਖ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਸੌਦਾ ਕੀਤਾ

• ਆਪਣੀ ਵਿੱਤੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ‘ਚ ਚੀਨ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਲੀਜ਼ ‘ਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਤੇ ਹੋਂਗਕੋਂਗ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ 24.7 ਲੱਖ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਗੰਨੇ, ਖਜੂਰਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ

• ਫਿਲਿਪੀਨਜ਼, ਲਾਓਸ, ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ, ਮਿਆਂਮਾਰ ਕੈਮਰੂਨ ਤੇ ਯੁਗਾਂਡਾ ‘ਚ ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਲੀਜ਼ ਜਾਂ ਖ਼ਰੀਦ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਾਰੀ ਹੈ

• ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਰੂਸ ‘ਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਖੇਤੀ ਕਰ ਕੇ ਫਸਲ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ 50 ਸਾਲ ਦੀ ਲੀਜ਼ ਲਈ ਸਸਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ‘ਚ ਹੈ


• ਕੰਬੋਡੀਆ ਤੇ ਕੁਵੈਤ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤੇ ‘ਚ ਕੰਬੋਡੀਆ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾਉਨ ਬਦਲੇ 99 ਸਾਲ ਲਈ ਕੁਵੈਤ ਨੂੰ 1,24,000 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਖੇਤੀ ਲਈ ਮਿਲੇਗੀ

ਸਾਲ 2008-09 ‘ਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸੰਸਥਾ, ਇੱਕ ਖੇਤੀ ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਤੇ ਇੱਕ ਸੁਸਾਇਟੀ ਵਾਚ ਡੌਗ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ‘ਚ ਇਹ ਸਾਰੇ ਖ਼ੁਲਾਸੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨੇ।ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਗ਼ੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ‘ਗ੍ਰੇਨ’ ਨੇ 2008 ‘ਚ 100 ਅਜਿਹੇ ਸੌਦਿਆਂ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਨਸ਼ਰ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਯੂ.ਐੱਨ ਦੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੰਡ ਫੋਰ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਨੇ ਇਥਿਓਪੀਆ, ਘਾਨਾ, ਮੈਡਾਗਾਸਕਰ, ਮਾਲੀ ਤੇ ਸੁਡਾਨ ‘ਚ ਸਾਲ 2004 ਤੇ 2008 ਵਿਚਕਾਰ 62 ਲੱਖ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਸੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੇ।

ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਨੀਤੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ (ਆਈ.ਐੱਫ.ਪੀ.ਆਰ.ਆਈ) ਨੇ ਸਾਲ 2006 ਤੋਂ 2009 ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ 3.7 ਕਰੋੜ ਤੋਂ 4.9 ਕਰੋੜ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਸੌਦੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਕੌਣ ਕਰ ਰਿਹਾ ਐ ਕਬਜ਼ੇ

ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਕਬਜ਼ੇ/ਸੌਦੇ ਅਨਾਜ ਤੇ ਖੇਤੀ ਅਧਾਰਤ ਬਾਲਣ ਦੀ ਭੁੱਖ ਪੂਰਨ ਲਈ ਤਾਂ ਕੀਤੇ ਹੀ ਗਏ ਨੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੌਲਨਾਕ ਤੱਥ ਇਹ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਿਆਂ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਮੰਗਣਾ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਸੌਦਿਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਨਵੈਸਟਮੈਂਟ ਬੈਂਕ ਤੇ ਹੈੱਜ ਫੰਡ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ।

ਜਪਾਨ ਚੀਨ ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਸਣੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਈ ਅਮੀਰ ਮੁਲਕ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਆਪਣੇ ਖੇਤ ਵਧਾਉਣ ‘ਚ ਰੁਝੇ ਨੇ ਚੀਨ ਆਪਣੀ ਵਧਦੀ ਜਨਤਾ ਦੀ ਭੁੱਖ ਪੂਰਨ ਤੇ ਵਧ ਰਹੀ ਸਨਅਤ ਲਈ ਤੇਲ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਵਾਹ ਲਾ ਰਿਹਾ ਐ ਤੇ ਫੇਰ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲਾਈਜ਼ਡ ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਗਿਣੋ।
ਕਬਜ਼ਾਧਾਰੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਇਕ ਮਿੱਥੀ ਹੋਈ ਨੀਤੀ ਤਹਿਤ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦਾ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਸਿੰਜਾਈ ਲਈ ਘੱਟ ਵਰਤ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਸੋਮਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ ਤੇ ਓਥੋਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ‘ਚ ਹਜ਼ਮ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਸਾਲ 2008 ਦੇ ਖੁਰਾਕ ਸੰਕਟ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਏਸ ਦੌੜ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਓਧਰ ਕਿਉਂਕਿ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਖੇਤੀਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਲਗਭਗ 95% ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਹਲ ਥੱਲੇ ਹੈ ਤਾਂ ਹੋਣ ਇਹਨਾਂ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਲਈ ਫੋਕਸ ਅਫਰੀਕੀ ਤੇ ਲਾਤਿਨ ਅਮਰੀਕੀ ਮੁਲਕਾਂ ਵੱਲ ਤੁਰ ਪਿਆ ਹੈ।

ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ‘ਚ ਏਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਆਮ ਪ੍ਰੈਸ ਜਾਂ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਤੇ ਖੋਜੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗ਼ਰੀਬ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ ਕਰੋੜਾਂ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਚੁੱਪ ਕੀਤੀ ਲਹਿਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।ਨਾਂ ਸਿਰਫ ਅਮੀਰ ਸਗੋਂ ਹਾਲੇ ਕਥਿਤ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਮੁਲਕ ਵੀ ਇਸ ਦੌੜ ‘ਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਨੇ। ਏਸ਼ੀਆ, ਅਫਰੀਕਾ, ਪੂਰਬੀ ਯੂਰੋਪ ਤੇ ਲਾਤਿਨ ਅਮਰੀਕੀ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ ਕਰੋੜਾਂ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਖ਼ਰੀਦੀ ਜਾਂ ਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਜੂਨ 2009 ‘ਚ 200 ਵੱਡੀਆਂ ਵਿੱਤੀ ਤੇ ਖੇਤੀ ਵਪਾਰ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੇ ਨਿਊਯੋਰਕ ‘ਚ ‘ਡਿਵੈਲਪਿੰਗ’ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ ਖੇਤੀ ਅਧਾਰਤ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ… ਓਹ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਭਰਨਗੀਆਂ ਤੇ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਅੰਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਰ ਵਧੇਗੀ।

ਸਾਲ 2009 ਦੀ ਤੱਥ ਸੂਚੀ

ਇਹਨਾਂ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਈਜ਼ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗ਼ਰੀਬ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ ਭੁੱਖ ਨੰਗ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰਖ਼ੇਜ਼ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਊਕਿ ਕਰੋੜਾਂ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਅੰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਥਾਂ ਐਗਰੋ ਫਿਊਲ, ਚਿਪਸ, ਜੂਸ ਜਾਂ ਹੋਰ ਅਜਿਹੇ ਤਜੁਰਬਿਆਂ ‘ਚ ਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵੱਡੀਆਂ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਨਿਗੂਣਾ ਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।

ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਤੇ ਫਲਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਇਰ ਕੰਪਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ‘ਡੋਲ ਫੂਡਜ਼’ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਲਗਭਗ 1,54,000 ਏਕੜ ਰਕਬੇ ਦੀ ਮਾਲਕ ਹੈ…… ਪਰ ਜੇ ਆਈ.ਐੱਫ.ਪੀ.ਆਰ.ਆਈ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ‘ਡੋਲ ਫੂਡਜ਼’ ਦੀ ਤਾਕਤ ਬੱਚਿਆਂ ਤੌਂ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਆਈ.ਐੱਫ.ਪੀ.ਆਰ.ਆਈ ਮੁਤਾਬਿਕ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3.7 ਕਰੋੜ ਏਕੜ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏਨੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ‘ਚੋਂ ਹਟਾ ਦੇਣਾ, ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਡਾਵਾਂ–ਡੋਲ ਖ਼ੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਕੀਨੀਆ, ਸੁਡਾਨ, ਯੁਗਾਂਡਾ ਤੇ ਮਿਅਨਮਾਰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਖ਼ੁਰਾਕ ਪੱਖੋ ਅਸੁਰੱਖਿਆਤ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਨੇ।

ਸ਼ੇਅਰ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਮਗਰੋਂ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਵਾਂਗ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।2007-08 ‘ਚ ਖ਼ੁਰਾਕ ਦੀ ਕਮੀ ਜਾਂ ਗਲੋਬਲ ਫੂਡ ਕਰਾਈਸਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੀਆਂ ਨੇ। ਸਨਅਤੀ ਮੁਲਕਾਂ ਤੇ ਤਰੱਕੀਸ਼ੀਲ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ ਖੇਤੀ ਲਾਇਕ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਭਾਅ ਵਧਣ ਨਾਲ ਹੁਣ ਇੱਲਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਗ਼ਰੀਬ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਤੇ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਕਬਜ਼ੇ ਓਹਨਾਂ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰੂ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ 5 ਜਾਂ 2 ਜਾਂ ਇੱਕ ਏਕੜ ‘ਤੇ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ।ਇਹਨਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਕੋਲ ਇਹਨਾਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦਾ ਹੱਕ ਸਿਰਫ ਪੁਸ਼ਤੈਨੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਮੁਲਕਾਂ ਵਾਂਗ ਇਹਨਾਂ ਕੋਲ ਲਿਖ਼ਤੀ ਰਜਿਸਟਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਤੇ ਇਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਪੱਛਮੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਖਿੱਤਿਆਂ ਦੇ ਸਨਅਤੀ ਮੁਲਕ ਲੈ ਰਹੇ ਨੇ।ਚੇਤਾ ਰਹੇ ਕਿ ਜੇ ਪੰਜਾਬ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਈਏ ਤੇ ਹਰ ਥਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ‘ਚ 70% ਤੋਂ ਵੱਧ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਨੇ, ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਕਦੇ ਧਿਆਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਕੋਲ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਨਹੀਂ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਬਾਹਰਲੇ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰੀਨ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦਾ ਸੌਦਾ ਸਿੱਧੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਨੇ ਤੇ ਓਹਨਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਫਸਰ ਮੁੜਕੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਜੜਾਂ ਵਾਂਗ ਹੱਕ ਕੇ ਲਾਂਭੇ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਨੇ।
ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ

‘ਦ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਔਫ ਸਟੇਨੇਬਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ’ ਦੀ 2009 ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ: ਅਸਲ ‘ਚ ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਓਹ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੋਮਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ ਲੀਜ਼ ਜਾਂ ਖ਼ਰੀਦ ਦੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੱਕ ਪਹਿਲੋਂ ਲਏ ਜਾ ਰਹੇ ਨੇ।ਜਿਹੜੇ ਮੁਲਕਾਂ ‘ਚ ਇਹ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਓਹ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹੀ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੋਮਿਆਂ ‘ਚ ਅਮੀਰ ਨੇ, ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਸੋਮਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਰਾਹੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਰਾਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਤੋਰਿਆ ਗਿਆ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਅਫਰੀਕਾ ‘ਚ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਆਸਰੇ ਖੇਤੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਤੇ ਕੁੱਲ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਦਾ 2% ਵੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਇਹੋ ਪਾਣੀ ਇਹਨਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚ ਨਿਵੇਸ਼/ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੂਨ 2009 ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਾਨਫਰੰਸ ‘ਚ ਇਮਰਜੈਂਟ ਐਸੱਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਦੇ ਅਫਰੀਕਨ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਲੈਂਡ ਫੰਡ ਦੇ ਸੀ.ਈ.ਓ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ “ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਪਾਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਰਲੱਭ ਚੀਜ਼ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਹੈ”
ਜੇ ਆਈ.ਐੱਫ.ਪੀ.ਆਰ.ਆਈ ਦੇ ਦੱਸੇ 3.7 ਕਰੋੜ ਏਕੜ ‘ਚ ਸਿਰਫ ਕਣਕ ਹੀ ਬੀਜੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹਰ ਫਸਲ 80 ਖਰਬ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਵੇਗੀ।ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਦਿੱਲੀ, ਹਿਮਾਚਲ ਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕੇ ਵੀ ਭਾਖੜਾ ਬੰਨ੍ਹ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪਾਣੀ ਸਪਲਾਈ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਮਸਾਂ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਏਕੜ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜਦਾ। ਏਨਾ ਹੀ ਮੁਕਤ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਰਾਹੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਇਹਨਾਂ ਖ਼ਰੀਦਦਾਰੀਆਂ ‘ਚ ਇਹ ਮਦਾਂ ਵੀ ਨੇ ਕਿ ਜੇ ਨਵੇਂ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਚੋਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਓਸੇ ਮੁਲਕ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਇਹਦਾ ਹਰਜ਼ਾਨਾ ਵੀ ਭਰੇਗੀ। ਸਾਲ 2008 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ 2,700 ਅਜਿਹੇ ਦੁਪੱਖੀ ਸਮਝੌਤੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਲਗਭਗ 42% ਸਨਅਤੀ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੀ। ਮਤਲਬ ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਖੁੱਲ ਕੇ ਵਰਤਿਆ ਵੀ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਜੇ ਨਵੇਂ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਤਸੱਲੀ ਨਾਂ ਹੋਈ ਤਾਂ ਓਹ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਮੁਲਕ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਘੜੀਸਣਗੇ। ਏਥੇ ਗੱਲ ਮੁੱਕਦੀ ਨਹੀਂ। ਇਹਨਾਂ ਵੱਡੇ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਫਾਰਮਾਂ ‘ਚ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇੱਥੇ ਵਸਦੇ ਛੋਟੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਬਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਾਂ ਸਿਰਫ ਮੂਲੋਂ ਉਜਾੜ ਦੇਣਗੇ ਸਗੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਵੀ ਨਾਸ ਮਾਰ ਦੇਣਗੇ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਖੋ ਵੱਖ ਵੰਨਗੀਆਂ ਦੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ, ਬਨਸਪਤੀ ਤੇ ਰੁੱਖ ਬੂਟੇ ਵੀ ਓਦਾਂ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਜਿੱਦਾਂ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ।
ਇੱਕ ਧਰਵਾਸਾ ਇਹ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ‘ਕੱਠੇ ਵਿਰੋਧ ਅਜਿਹੇ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਨੇ।ਕਈ ਥਾਂਈਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿਰੋਧਾਂ ਨੇ ਡੀਲਾਂ ਵੀ ਤੁੜਵਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੇ, 2008 ‘ਚ ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਏਕੜ ਜ਼ਮਨੀਨ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਿਰੁੱਧ ਉਠੀ ਲਹਿਰ ਕਾਰਨ ਮੈਡਾਗਾਸਕਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੀ ਡਿੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਖ਼ੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਦਾਂ ਦੀ ਬਹਿਸ ਗਰਮ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚੀਨ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਅਜਿਹਾ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਰੱਦ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਕਈ ਉੱਠਦੇ ਨੇ

ਕੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖਰੀਦਾਂ ‘ਚ ਹਰ ਥਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਚਾਰਨ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਸੌਦਾਗਰਾਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ?

ਕੀ ਇਹਨਾਂ ਖ਼ਰੀਦਾਰੀਆਂ ‘ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਓਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਵੰਡਣਗੀਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਖਾਧੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਨੇ?

ਕੀ ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਅਣਪੜ੍ਹ ਜਨਤਾ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ‘ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਕਬਜ਼ੇ ਨੂੰ ਸਮਝ ਵੀ ਸਕੇਗੀ?

ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੌਲਨਾਕ ਸਵਾਲ…

ਕੀ ਜੇ ਉਤਲਾ ਸਭ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਪੱਛੜੇ ਮੁਲਕ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਸਨਅਤੀ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲੋਨੀਆ ਬਣ ਜਾਣਗੇ?

(ਸਿਰਫ ਆਖਰੀ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਫਾਰਮਲੈਂਡਗਰੈਬ.ਓਆਰਜੀ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ ਨੰ 7188 (http://farmlandgrab.org/7188 ) ਦਾ ਉਲਥਾਅ ਹੈ।

ਦਵਿੰਦਰਪਾਲ

“ਗਰੀਨ ਹੰਟ”:ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ,ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਜਾਂ “ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ"

ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਪਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ “ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ” ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਆਦਿਵਾਸੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚੋਂ ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਵਿੱਢੇ ਗਏ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂਅ “ਗਰੀਨ ਹੰਟ” ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਵੈਸੇ ਅਪਣੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਖਿਲਾਫ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਕੋਈ ਪਹਿਲਾ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ ਨਹੀਂ,ਬਲਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਦਫਾ ਅਜਿਹਾ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ।ਅਸਲ ‘ਚ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਚਾਹੇ “ਮਾਓਵਾਦੀ” ਦੱਸੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ,ਪਰ “ਗਰੀਨ ਹੰਟ” ਕਰਨ ਦੇ ਸੱਤਾ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮਨਸੂਬੇ ਹਨ।ਇਹਨਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮਨਸੂਬਿਆ ਨਾਲ ਸੱਤਾ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉਸਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ,ਜੋ “ਗਰੀਨ ਹੰਟ” ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ।ਸੱਤਾ ਦਾ ਉਹ ਨਵਾਂ ਆਰਥਿਕ ਮਾਡਲ ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਪੀ. ਚਿੰਦਬਰਮ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸ਼ੰਘਈ ਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਬੁਣਿਆ ਹੈ।ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਹੀ ਕਾਂਗਰਸ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਉਲਟ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਹੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੰਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਨਾਲ ਹੀ ਅਪਰੇਸ਼ਨ “ਗਰੀਨ ਹੰਟ” ਜੁਂਿੜਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਅਸਲ ‘ਚ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਜਿਸ ਮਾਡਲ ਰਾਹੀਂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ,ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੱਤਾ ਵੀ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਰਸਤਿਓਂ ਭਟਕਦੀ ਹਿੰਸਕ ਤੇ ਉਗਰਤਾ ਦਾ ਰਸਤਾ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।ਸੱਤਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ‘ਚ ਰਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗ ਹੀ ਭਾਗੀਦਾਰ ਬਣਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਦੱਬਿਆਂ ਕੁਚਲਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨ ਦੀ ਥਾਂ ਸੱਤਾ ਦੇ ਸੰਦ ਵਰਤਕੇ ਕੁਚਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਨਵੇਂ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮਾਡਲ ਤਹਿਤ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਇਲਾਕਿਆਂ(ਖਾਸ ਕਰ ਬਿਹਾਰ,ਝਾਰਖੰਡ,ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ,ਉੜੀਸਾ,ਬੰਗਾਲ,ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ) ਅੰਦਰਲੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਿਆਂ ਤੇ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਐਕਵਾਇਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਉਹਨਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀਤੰਤਰ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸਿੱਧੇ ਜਾਂ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਈਆਂ ਪ੍ਰੱਤਖ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵੀ ਹਨ।ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਨਗਰੀ ਕੋਰਬਾ ‘ਚ ਆਦਿਵਾਸੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਅੰਦਰ ਵੱਡਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀ “ਵੇਦਾਂਤਾ” ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਅਧੀਨ ਚਿਮਨੀ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ 41 ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤੇ 6 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।ਇਸ ਹਾਦਸੇ ‘ਚ ਮਰੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਸਬੰਧੀ ਕੰਪਨੀ ਵਲੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਨੂੰਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।ਪਰ ਕਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਨਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਹੋਈ ਤੇ ਨਾ ਹੋਈ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋਈ।ਇਸਦਾ ਇਕੋ ਇਕ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਪੀ.ਚਿਦੰਬਰਮ ਪਿਛਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ‘ਚ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀ “ਵੇਦਾਂਤਾ” ਸਮੂਹ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਬੋਰਡ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ(ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਵਾਲੀਆ ਕੰਪਨੀ “ਐਨਰਾਨ” ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਵੀ ਰਹੇ ਹਨ)।ਆਰ.ਪੋਧਾਰ ਦੀ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ “ਵੇਦਾਂਤਾ ਬਿਲੀਅਨਜ਼” ‘ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚਿਦੰਬਰਮ “ਵੇਦਾਂਤਾ” ਰਿਸੋਰਸਜ਼ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰੀ ਤਨਖਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਨ।2003 ‘ਚ ਸਲਾਨਾ 70,000 ਡਾਲਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਸਨ।ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਉਹਨਾਂ “ਵੇਦਾਂਤਾ” ਸਮੂਹ ਦੀ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਸਥਿਤ ਕੰਪਨੀ “ਸਟਰਲਾਇਟ ਆਪਟੀਕਲ ਟੈਕਨੌਲਜਿਸਟ ਲਿਮਿਟਡ” ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਉਤਪਾਦ ਤੇ ਕਸਟਮ ਕਰ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਬਕਾਇਆ ਭਾਰੀ ਭਰਕਮ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਵਸੂਲਣ ‘ਚ ਅਪਣੇ ਕਦਮ ਪਿੱਛੇ ਖਿੱਚ ਲਏ ਸਨ।ਇਸਦਾ ਇਕੋ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਰ ਦੇਣਦਾਰੀ ਦੇ ਸਬੰਧਿਤ ਰੋਕ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਬੰਬੇ ਹਾਈਕੋਰਟ ‘ਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤਾਂ ਚਿਦੰਬਰਮ ਤੇ ੳੇਹਨਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨਲਿਨੀ ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਹੀ “ਸਟਰਲਾਇਟ” ਦਾ ਮਕੱਦਮਾ ਲੜਿਆ ਸੀ।

“ਗਰੀਨ ਹੰਟ” ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ-ਆਰਥਿਕਤਾ ਦਾ ਚੱਕਰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।ਬਲਕਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ।ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਕੁਝ ਧੁਨੰਤਰ ਵੀ ਏਸ ਖੇਡ ਦੇ ਯੱਕੇ,ਬਾਦਸ਼ੇ ਬਣੇ।ਉੜੀਸਾ ‘ਚ ਬਾਕਸਾਇਟ ਤੇ ਐਲਮੀਨੀਅਮ ਸੋਧਕ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਨੂੰ “ਵੇਦਾਂਤਾ” ਸਮੂਹ ਦੀ ਇਕ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਦੇਣ ਸਬੰਧੀ ਫੈਸਲਾ ਸਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜ ਐਸ.ਐਚ. ਕਪਾੜੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕ ਸਨ।ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਜਦੋਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਕੀਲ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਜਥੇਬੰਦੀ ਪੀ.ਯੂ.ਡੀ.ਆਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਤ ਭੂਸ਼ਨ ਨੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰਧਾਰਕਿਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਦੱਸ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।ਪਰ ਸਬੰਧਿਤ ਪੱਖਾਂ ‘ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਖਿਲਾਫ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਈ।ਅਜੀਬ ਦਲੀਲ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ “ਵੇਦਾਂਤਾ” ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ‘ਚ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਉਹਨਾਂ ‘ਚੋਂ ਕੋਈ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਅਸਲ ‘ਚ ਜਸਟਿਸ ਐਸ. ਐਚ ਕਪਾੜੀਆ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਪਰਦਾ ਪਾ ਗਏ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਾ ਹੀ ਮਾਮਲਾ ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੀ ਜੱਜ ਜਸਟਿਸ ਬੀ.ਐਨ.ਕਿਰਪਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਾਣੀਆਂ ਸਮੁੰਦਰ ‘ਚ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੇਫਾਲਤੂ ਖਰਾਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਜੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਸੀ।ਅਪਣੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀ “ਕੋਕਾ ਕੋਲਾ” ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬੋਰਡ ‘ਚ ਜੁਆਇਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਇਸੇ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਹੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਨੂੰਨ ਮੰਤਰੀ ਵਰਿੱਪਾ ਮੋਇਲੀ ਨੇ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜਤਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਲਈ ਨਵਾਂ ਕਨੂੰਨ ਲਿਆੳਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।ਜਿੱਥੇ ਵਿਧਾਨਪਾਲਿਕਾ ਤੇ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ‘ਚ ਮੰਤਰਮੁਗਧ ਹਨ,ਓਥੇ ਕਾਰਜਪਾਲਿਕਾ ਅਪਣਾ ਮੋਹ ਕਿਵੇਂ ਭੰਗ ਕਰਦੀ ਹੋਵੇਗੀ।

“ਗਰੀਨ ਹੰਟ” ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਲੋਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ‘ਚ ਵੀ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਲੋਕ ਸਭਾ ਤੋਂ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਤੱਕ ਦੇ ਭਾਸ਼ਨ ‘ਚ ਲਾਲ ਗਲਿਆਰੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।ਜੋ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਚ ਵੱਡਾ ਅੜਿੱਕਾ ਹੈ।ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਿੱਧੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੀ ਸੱਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਮਤਲਬ,ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥ ‘ਚ ਸੋਂਪਣਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਦਿਵਾਸੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣਗੇ।ਤੇ ਲੋਕ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਚ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ਬਦ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਲਵੇਗਾ।ਇਸੇ ਨੂੰ ਲੈਕੇ 2008 ‘ਚ ਨਕਸਲਵਾਦ ‘ਤੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਲੋਂ ਬੈਠਾਈ ਗਈ ਸਪੈਸ਼ਲ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਅਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਸਮਾਜਿਕ,ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ।ਜੋ ਰਾਜ ਦੀ “ਸਲਵਾ ਜੁਡਮ” ਵਰਗੀ ਸੰਸਥਾਗਤ ਹਿੰਸਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ,ਬਲਕਿ ਜਲ,ਜੰਗਲ,ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ,ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਹੱਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਹੱਲ ਸੈਨਿਕ ਕਾਰਵਾਈ ‘ਚੋਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।


ਇਸ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਅੰਤਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ‘ਚ ਰੂਸ ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਂ ‘ਚ ਅਪਣੀ ਗਹਿਰੀ ਰੁਚੀ ਵਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਸੇ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੈਨਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਦਰਅਸਲ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ‘ਚ ਰੂਸ ਤੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਨਿਪਟਣ ਲਈ ਆਰਥਿਕ ਨਹੀਂ,ਸੈਨਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਲਈ ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਰੂਸ-ਚੀਨ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਸੈਨਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।ਮੁੰਬਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਸਾਂਝਾ ਸੈਨਿਕ ਮੁਹਾਜ ਵੀ ਬਣਿਆ ਹੈ।ਇਸੇ ਸੰਦਰਭ ‘ਚ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਪੀ.ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਅਪਣੀ ਤਾਜ਼ਾ ਅਮਰੀਕਾ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਐਫ.ਬੀ.ਆਈ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ।ਤੇ ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਿਦੰਬਰਮ ਅਪਣੀ ਹਰ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ‘ਚ ਅਮਰੀਕੀ ਯੁੱਧਨੀਤਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹਨ,ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੇ ਇਰਾਕ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਬਦ ਹਮਲਾ,ਕਬਜ਼ਾ ਤੇ “ਵਿਕਾਸ” ਬੋਲਦਾ ਹੈ।ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ,ਉਹ ਵਿਕਾਸ ਜਿਹੜਾ ਪਿਛਲੇ 62 ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।ਹਮਲਿਆਂ ਤੇ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੰਦੇ ਹਨ।ਸ਼ਾਇਦ!ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੇ ਇਰਾਕ ਵਾਲੇ ਨਿਕਲਣ।ਇਥੇ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਹੋਰ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ‘ਚ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਪੀ.ਚਿਦੰਬਰਮ ਜੀ ਨੇ ਉਹ ਸਾਰੇ “ਐਮ.ਓ.ਯੂ.” ਸਾਈਨ ਕਰਵਾਏ ਸਨ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਹ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਕਬਜ਼ਾਨੀਤੀ ਰਾਹੀਂ “ਵਿਕਾਸ” ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਇਸੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪਰਤ ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਭਾਰਤ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਫਰੋਲੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ,ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ‘ਚ ਲ਼ਿਖੇ ਲੇਖ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦੇ 30 ਕਰੋੜ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀ ਗੱਲ ਵਾਰ ਵਾਰ ਕੀਤੀ ,ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਕੋਈ ਚਰਚਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।ਜਦੋਂਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਆਈ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ 45 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ 1.25 ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ‘ਤੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।30 ਕਰੋੜ ਮੱਧ ਵਰਗ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਵੇਸ਼ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਰਕਿਟ ਦਿਖ ਰਹੀ ਹੈ,ਕਿਉਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਕੁੱਲ ਅਬਾਦੀ 30 ਕਰੋੜ ਦੇ ਲੱਗਭਗ ਹੈ।ਅਮਰੀਕਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੈਨਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਕੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਹੋੜ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ,ਜੋ ਉਸਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵੀ ਵੇਚਣ ਦੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਰਕੀਟ ਹੈ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕ੍ਰਿਤ ਆਰਥਿਕ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਤੇ ਉਗਰਤਾ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ‘ਚ ਜੁਟੀ ਹੋਈ ਹੈ।ਇਸੇ ਲਈ ਇਸ ਸਾਲ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ‘ਚ 34% ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭਤੋਂ ਵੱਧ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦਣ ਵਾਲੀ ਸੂਚੀ ‘ਚ 10ਵੇਂ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ।ਜਦੋਂਕਿ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਭਾਰਤ ਬਾਰੇ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਆਈ ਯੂ.ਐਨ.ਡੀ.ਪੀ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ 182 ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚੋਂ 134 ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ,(ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 128 ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਸੀ,ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ,ਚੀਨ ਤੇ ਬਰਮਾ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ)ਇਸ ਲਈ ਸੋਚਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ 1991 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਨਵੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਡੇਢ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਦੌਰ ‘ਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਧਾਰਾ ਕਿੱਧਰ ਨੂੰ ਗਈ ਹੈ।ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਫਿਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਕ-ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਤੇ ਉਸ ਲਈ ਆਦਿਵਾਸੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਹੁਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕਬਜ਼ਾ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੋ ਇਕੋ ਹੱਲ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਜਦੋਂਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਹੀ ਅਦਾਰਾ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਉਸਨੂੰ ਇਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਦੱਸਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਉਸਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹੱਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਖੈਰ,ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਮੁਕੰਮਲ ਤੇ ਛਿੱਟ ਪੁੱਟ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।1 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਨੀਮ ਫੌਜੀ ਦਸਤਿਆਂ ਦੀ ਤੈਨਾਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।ਹਵਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਤਿਆਰੀ ਹੈ।ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਇਲ ਤਕਨੀਨੀ ਮੱਦਦ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।ਇਸ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਭਾਰਤ ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਗੁਰਬਤ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਂ ਰਹੇ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਲਿਖਕੇ ਚਿੰਤਾ ਵਿਅਕਤ ਕੀਤੀ।ਹੁਣ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੈ ਕੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਪੀ.ਚਿਦੰਬਰਮ ਸਿੱਧੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਹੱਟਕੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਦਲੀਲ ‘ਤੇ ਮੁੜਤੋਂ ਗੌਰ ਫਰਮਾਉਣਗੇ ਤੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਕੋਈ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹੱਲ ਲੱਭਣਗੇ ?

ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ,
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ।
MOB-09899436972
mail2malwa@gmail.com,malwa2delhi@yahoo.co.in

ਸੌ ਫੁੱਲ ਖਿੜਨ ਦਿਓ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰ ਵਿਚਾਰ ਭਿੜਨ ਦਿਓ

ਤੀਜੀ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਦਿਨ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਬਾ ਗਾਂਧਾ ਸਿੰਘ ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਕੌੜੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਦਿਲ ‘ਤੇ ੳਕਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਨੇ,ਜਿੱਥੇ ਭੁਪਿੰਦਰ ਮੇਰਾ ਸੀਨੀਅਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਬਾਲ ਦੇ ਗਰਾਉਂਡ ‘ਚ ਵੀ ਇਕੱਠੇ ਰਹੇ।ਫਾਸਲੇ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਕੋਈ ਬਹੁਤੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਰਹੇ।ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਸਮਾਜ ‘ਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋਂ ਖਾਸ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ ਏ,ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਕਾਰਨ ਮੈਂ ਤੇ ਉਹ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰੋਂ ਵੀ ਜੁੜ ਗਏ।ਮੈਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗੀਆਂ ਯਾਰੀਆਂ ਦੋਸਤੀਆਂ ਵਿਚਾਰਕ ਧਰਾਤਲ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ। ਚਾਹੇ ਉਹ ਵਿਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਯੂ.ਪੀ.ਏ ਸਰਕਾਰ ਦੇ "Common Minimum Programme" ਵਰਗੀ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ।ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਰਚਨਾ ਭੇਜਣ ਲਈ ਭਪਿੰਦਰ ਗਿੱਲ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ।ਅਗਲੀ ਰਚਨਾ ਦੀ ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ ਤੇ ਇਹ ਰਚਨਾ ਕੁਝ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਲੇਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ,ਇਸ ਦੀ ਪੂਰਨ "ਰਾਜਨੀਤਿਕ" ਜ਼ਿੰਮੇਂਵਾਰੀ ਸਾਡੇ ਭਰਾ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਰਠੌੜ ਨੇ ਲਈ ਹੈ।ਵੈਸੇ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ ਖਿਮਾਂ ਦੇ ਜਾਚਕ ਵੀ ਹਾਂ।-ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ

ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ‘ਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ, ਦਿੱਲੀ ਯੂਨਵਿਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਕਮਿਊਨਿਕੇਸਨ ਸਕਿਲਜ਼ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਨ-ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ (ਪਾਣੀ) ਤੇ ਮੂਰਖ ਵਿਅਕਤੀ ਸੁਖਾਲੇ ਹੀ ਲੱਭ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਬੀਤਿਆਂ 6-7 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਨੇ ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਜੋ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇਸ ਕਥਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਸਬੰਧਿਤ ਘਟਨਾ ‘ਚ ਮੂਰਖਤਾ ਦਾ ਤਾਜ ਪਹਿਣਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਪਿੱਛੇ ਉਸਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਧਿਰ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਤੇ ਤੀਖਣ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਵੀ। ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਈ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖੇ ਮੂਰਖ ਵੀ ਮਿਲੇ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਡਿਗਰੀਆਂ ਦੀ ਪੰਡ ਚੁੱਕ ਕੇ ਵੀ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਤੇ ਪਿਛਾਂਹ ਖਿੱਚੂ ਵਿਚਾਰਦਾਰਾ ਦਾ ਝੋਲਾ (ਥੈਲਾ) ਨਾਲ ਹੀ ਰੱਖਦੇ ਨੇ। ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਨਤਾ-ਜਨਾਰਦਨ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੱਖੇ। ਕੁੱਝ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਕੰਮ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ (ਚਿੰਤਕ, ਲੇਖਕ) ਵੀ ਕਰਦੇ ਨੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਵਰਗ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾਈ ਮੀਡੀਆ ਜਿੰਨੀ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨੀਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਉਨੳਅਸਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜਕੱਲ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਵੀ ਟੀ.ਵੀ. ਕਲਚਰ ਭਾਰੂ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਖਬਾਰ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਕੁੱਝ ਗਿਣੇ ਚੁਣੇ ਘਰਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਪਰ ਡਿਸ਼ ਟੀ.ਵੀ. ਵਾਲੀ ‘ਛਤਰੀ’ ਹਰ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਟੀ.ਵੀ. ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ‘ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਤੱਕ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ ਪਰ ਅੱਖਰ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਹੀਣੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ ਨਾਲ ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ ਬੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।

ਇਸੇ ਮਾਧਿਅਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਖੰਟ ਮਾਨਪੁਰ ਦੇ ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਉਰਫ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਬੰਧਿਤ ਗੀਤ..

“ਇੱਕ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸੀ, ਜੀਹਨੇ ਤੁਰ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਗਾਹਤੀ।
ਇੱਕ ਅੱਜ ਦੇ ਬਾਬੇ ਨੇ, ਬੱਤੀ ਲਾਲ ਗੱਡੀ ‘ਤੇ ਲਾਤੀ…”

ਨੂੰ ਕੈਸੇਟ ‘ਸਿੰਘ ਬੈਟਰ ਦੈਨ ਕਿੰਗ’ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ। ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਗੀਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੱਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ‘ਚ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗਲੋਬਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ, ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਵਿੱਚ ਟੀ.ਵੀ. ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਦਸਤਕ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ 22 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਕੀਤੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਵਰਕੇ ਫਰੋਲੀਏ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਘੋੜੇ, ਰੱਖ ਤੇ ਪਾਲਕੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਪੈਦਲ ਹੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।ਗੀਤ ਦੇ ਅਗਲੇ ਅੰਤਰੇ 'ਚ ਮੌਜੂਦਾ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਤੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਹਲਕਿਆਂ 'ਚ ਰੋਸ ਹੈ। ਰੋਸ ਹੈ ਕਿ ਗੈਰ ਪੂਰਨ ਸਿੱਖ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਸ਼ਬਦੀ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਰੋਸ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੇ ਟੀ.ਵੀ. ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ 'ਚੋਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਨਾਂਅ ਸਧਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪਿੰਡ ਲੌਂਗੋਵਾਲ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਢੱਡਰੀਆਂ ਦੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢੱਡਰੀਆਂਵਾਲੇ ਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਗੈਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਇਹ ਸਵਾਲ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛ ਸਕਦਾ।ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਗਲਤ ਢੰਗ ਤਰੀਕਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਕਟਾਕਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਸੋ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੂਰੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅੱਜਕੱਲ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਢੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਆਮ ਜਨਤਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾਂ ਵੱਖ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੰਗਰੂਰ ਤੇ ਪਟਿਆਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਰ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਧਿਆਨ ਆਰਮੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਰੇਂਜ ਨੇੜੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਾਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਰ ਦੁਆਰ ਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਬਣੀ ਕੋਠੀ (ਰਿਹਾਇਸ਼) ਤੇ ਵੀ ਪਵੇਗਾ, ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ‘ਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ। 50ਹਾਰਸ ਪਾਵਰ ਵਾਲਾ ਟ੍ਰੈਕਟਰ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਾਰਾਂ ਇਸ ਡੇਰੇ ਦੀ ਸੋਭਾ ਵਾਧਾਉਂਦੀਆਂ ਨੇ। ਇੱਕ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰ ਨੌਜਵਾਨ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਪਟਿਆਲੇ ਕਿਸੇ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਟੈਸਟ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਪਿੰਡ ਪਰਤ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸਦੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਮੁੜਨ ਲਈ ਹੀ ਬੱਸ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਕੀ-ਕੀ ਸੋਚੇਗਾ ਇਹ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਜੀਅ ਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਲੇ ਗੁਰੁਆਰੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਬਾਰਡਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਚਾਹਵਾਨ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦੇ 65ਵੇਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ‘ਚ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਵੱਲੋਂ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅਚੰਭਾ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ 3 ਮੁੱਢਲੇ ਅਸੂਲ (1) ਕਿਰਤ ਕਰੋ (2) ਵੰਡ ਕੇ ਛਕੋ (3) ਨਾਮ ਜਪੋ, ਨੂੰ ਅਣਗੌਲਿਆ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਨਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਢਾਡੀ ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ ਦਾ।ਗੀਤ,ਕਵਿਸ਼ਰੀ ਜਾਂ ਵਾਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਦਰਪਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਢਾਡੀ ਸਿੰਘਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਵਾਰਾਂ ਦਾ ਗਾਇਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੇ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਬਰ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਨੇ। ਕੁੱਝ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇਸ ਗੀਤ ਰਾਹੀਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦੇ ਲਾਇਫ ਸਟਾਇਲ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਇਸ ਲੜਾਈ ‘ਚ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਤੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਹੀ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਗੀਤ ਦੇ ਅਸਲ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਸਥਿਤਿ ਵਿੱਚ ‘ਹਜ਼ਾਰ’ ਵਿਚਾਰ ਭਿੜਨੇ ਹਨ ਤਾਂ ਗਿਆਨ ਦੇ ਸੌ ਫੁੱਲ ਵੀ ਖਿੜਨੇ ਹਨ। ਲੜਾਈ ਸਾਰੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਹੈ, ਟਕਰਾਅ ਸੋਚ ਦਾ ਹੈ।

ਲੇਖ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕਥਨ ਨੁੰ ਝੂਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਅਜੇ ਹੋਰ ਲੋੜ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੀ ਰਹੇਗੀ ਪਰ ਦੂਜੇ ਵਰਗ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਸੱਭ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਭੁਪਿੰਦਰ ਗਿੱਲ
780-239-8600
ਰੇਡੀਓ ਹੋਸਟ
“ਰੇਡੀਓ ਪੰਜਾਬ”
ਐਡਮੰਟਨ, ਏ.ਬੀ. ਕੈਨੇਡਾ,
(Edmonton, AB CANADA)
bps_gill22@yahoo.ca

‘‘ਜਿਹੜੇ ਨਾ ਲਿਖਦੇ ਗੱਲ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੀ, ਵਿਕਦੇ ਉਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ’’

ਖਾੜੀ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਵਲਰਡ ਟਰੈਡ ਸੈਂਟਰ,ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ,ਇਰਾਕ ਦੀ "ਜੜਿਤ ਪੱਤਰਕਾਰੀ" "ਐਮਬੇਡਡ ਜਰਨਲਿਜ਼ਮ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੱਗਭਗ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਸੋਚ ਸਮਝਣ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਬਹੁਤੇ ਸ਼ੰਕੇ ਨਹੀਂ ਰਹੇ।ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਤਾ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨੂੰ ਇਕ ਸੰਦ ਤੇ ਹਥਿਆਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਕੇ ਕੌਮੀਅਤਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਜਮੂਹਰੀ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਲਈ ਪੱਧਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਤੇ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਮੱਕੜਜਾਲ ਤੋਂ ਨਾ ਖਾੜੀ ਅਤੇ ਨਾ ਪੰਜਾਬ ਸੱਖਣਾ ਹੈ।ਇਸੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਹਲਕਿਆਂ 'ਚ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸੂਝਵਾਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੋਟਭਾਰਾ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਰਚਨਾ ਭੇਜੀ ਹੈ।ਕੋਟਭਾਰਾ ਪੱਤਰਕਾਰੀ 'ਤੇ ਸਾਮਰਾਜੀ ਜਕੜ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਲਿਖ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲੀ ਲਿਖਤ ਭੇਜਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।ਉਮੀਦ ਹੈ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।--ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ

ਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਚੌਥਾ ਥੰਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਰਪੱਖ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਸੱਚ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕੋਈ ਆਦਰਸ਼ ਜਿਹਾ ਸੰਕਲਪ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਪਰ ਗੱਲ ਐਨੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦੀ ਸਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਨਿਬੜਦੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਾਧੀਅਮ ਚਾਹੇ ਦੋਈ ਚੈਨਲ ਹੋਵੇ, ਅਖ਼ਬਾਰ, ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮ ਉਹ ਜਿਸ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਅਦਾਰਾ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਓਹੀ ਜਿਹੀਆਂ ਹੀ ਨੀਤੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਜਾਂਦੀ ਹਨ, ਇਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਚੈਨਲਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕੇਵਲ ਵਪਾਰਕ ਬਣ ਕੇ ਰਹੇ ਗਿਆ, ਉਹ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਰਹਿਮੋ ਰਹਿਮ ’ਤੇ ਹੀ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਰੱਖੀ ਜਾਂ ਸਕਦੀ, ਸਹੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਵੀ ਕਰ ਦੇਈਏ ਤਾਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਮੀਡੀਆ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਗਲਤ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਸ ਦਾ ਟਾਊਟਪਣੇ ਵਾਲਾ ਚਿਹਰੇ ਨੰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਸ਼ਹੀਦ ਪਾਸ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਸਾਥੀ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਕੋਲ ਰੁਕਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਹੋਈ ਤਾਂ ਪਾਸ਼ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਵਾਲੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸਾਥੀ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਵੱਲੋ ਪੜ੍ਹੀ ਗਜ਼ਲ ‘‘ਜਿਹੜੇ ਨਾ ਲਿਖਦੇ ਗੱਲ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੀ ਵਿਕਦੇ, ਉਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ’’ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਵਖਰੇਵਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਛਾਲਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦੇ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਅਜਿਹਾ ਵਾਰ ਵਾਰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
26 ਨਵੰਬਰ ਤਾਜ ਹੋਟਲ ਦੇ ਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ "ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ" ਦੇ ਖ਼ੂਨੀ ਪੰਜੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁਡਵਾਉਣ ਲਈ ਜੂਝ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਵਰੇਜ਼ ਘੱਟ ਪਰ ਅਮਿਤਾਬ ਬੱਚਨ ਦੀ ਸੁਰਖ਼ੀ ਪਹਿਲੇ ਪੰਨੇ ’ਤੇ ਲੱਗੀ ਕਿ ਰਾਤ ਬਿੱਗ ਬੀ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਈ ਉਹ ਸਿਰਹਾਣੇ ਪਿਸਤੋਲ ਰੱਖ ਕੇ ਸੁੱਤਾ।ਇੱਥੈ ਪ੍ਰੈਸ ਲਈ ਅਮਿਤਾਬ ਬਚਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵੱਡੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਕਰਕਰੇ ਦੀ ਬੁਲਟ ਪਰੂਫ਼ ਜਾਕਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਸਟੋਰੀ।

ਜਿਸ ਤਾਜ਼ਾ ਮਸਲੇ ਦੀ ਗੱਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਦੇ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਾਮਰੇਡ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗਿਰਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਤਵ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੀਆਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਟਾਉਂਟ ਵਰਗੀ ਪਹੁੰਚ, ਤਿੰਨ ਕੁ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਐਨੇ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਤੂਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਸੁਰਜੀਤ ਫੂਲ ਨੇ ਨਕਸਲਵਾਦ ਵਿੱਚ ਝੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵ।ਉਹ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਝੂਠੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਲੱਗ ਗਏ ਹਨ,ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੇ ਬੜੀ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ ਹੀ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲਵਾਦ ਪੈਰ ਪਿਸਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਵੀ ਸੱਚੀ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੂਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਝੂਠ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹੱਦਾਂ ਬੰਨੇ ਪਾਰ ਕਰਦਿਆ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਠਿੰਡਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਕਸਲੀ ਆਗੂ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਸੋਹੀ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਸਮਾਰੋਹ ਮੌਕੇ ਵੀ ਨਕਸਲਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਕਈ ਪੁਰਾਣੇ ਚਿਹਰੇ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ, ਜਦ ਕਿ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਖ਼ੁਫ਼ੀਆ ਤੰਤਰ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ‘‘ਅਮਨ ਸਾਂਤੀ’’ ਲਈ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹੈ।ਇਹ ਪੱਤਰਕਾਰ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਔਖਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜੀਣ ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸੋਹੀ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਸਰਧਾਂਜਲੀ ’ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ।

ਹਿੰਦੂਤਵ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਪਿਛਾਖੜੀ ਸੋਚ ਦੀ ਧਾਰਨੀ ਪ੍ਰੈਸ ਨੇ ਇਸ ਜਨਤਕ ਆਗੂ ਦੀ ਗਿਰਫ਼ਤਾਰੀ ਬਾਰੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਝੂਠੇ ਬਿਆਨਾਂ ਨੂੰ ਹੂ ਬ ਹੂ ਛਾਪਿਆ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਕੋਲੋਂ ਮਿਰਚ ਮਸਾਲਾ ਲਾ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਬਸਤਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਇਕਾਈ ਬਣਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ। ਇਸ ‘‘ਮਾਓਵਾਦੀ’’ ਆਗੂ ਦੀ ਗਿਰਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ’ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਹੀ ਚਲਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਦੀ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਵਾਚਣ ’ਤੇ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਿ ਕਾ. ਫ਼ੂਲ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਅਦਾਲਤੀ ਪੇਸ਼ੀਆਂ ’ਤੇ ਬਕਾਇਦਾ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਕੇ ਆਪ ਪੇਸ਼ੀ ਭੁਗਤ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ’ਤੇ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਕਾ. ਫ਼ੂਲ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ 30 ਅਤੇ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪੇਸ਼ੀ ਭੁਗਤ ਕੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ‘‘ਮਾਓਵਾਦੀ’’ ਆਗੂ ਨੂੰ ਕਚਹਿਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਜਬਰੀ ਚੁਕ ਕੇ ਉਸ ’ਤੇ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਕਦਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਕੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਰਿਮਾਂਡ ਲਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਅਦਾਲਤੀ ਪੇਸ਼ੀਆਂ ਭੁਗਤਣ ਵਾਲੀ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੜੀ ਮਾਰ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਰਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਸਮਝੀ। ਇਹ ਭਲੀਭਾਂਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਕਾ. ਫ਼ੁੂਲ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜਬਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸਾਂਤਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਰਹੇ ਜੋ ਕਿ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਦੇ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਨਾ ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚਾ ਲੋਕਾਂ ’ਤੇ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ, ਸਹੂਲਤਾਂ ਖੋਹਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ’ਤੇ ਡਾਕੇ ਮਾਰਨ ਦਾ ਸਿਕੰਜ਼ਾ ਕਸ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਲੋਕ ਰੋਹ ਪਣਪਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰੱਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਹਕੂਮਤਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਏਜੰਡੇ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਸਾਧਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ਿਰਕੂ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਝੋਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੇ ‘‘ਮਾਓਵਾਦ’’ ਦਾ ਝੂਠਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਦਾ ਧਿਆਨ ਪਾਸੇ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਅਜਿਹੇ ਬੇਗੇਰਤ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਚਿੜੀਮਾਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ,ਇੱਕ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੇ ਪੈਂਦੇ ਡਾਕਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ‘‘ਮਾਓਵਾਦੀ’’ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਫ਼ੌਜੀ ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਕਫ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਮਿਸ਼ਨ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਹਨ, ਜੇ ਸਾਡੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਜਾਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੀਜੀ ਅੱਖ ਵੀ ਮਾੜ੍ਹੀ ਮੋਟੀ ਖੋਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਟਾਊਟ ਵਰਗੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।ਥੋੜੀ ਹੋਰ ਪਿੱਛੇ ਨਜ਼ਰ ਮਰੀਏ ਤਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀ ਹਨੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੂਤਵ ਅਤੇ ਸ਼ਰਮਾਏਦਾਰੀ ਵਾਲੀ ਪਿਛੋਕੜ ਪ੍ਰੈਸ ਦਾ ਰੋਲ ਅਤਿ ਨਿਖਿੱਧ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ’ਤੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਲੇਬਲ ਸਗੋਂ ਇਸ ਅੱਗ ’ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਪਟਰੋਲ ਪਾਇਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਪ੍ਰੈਸ ਦਾ ਮਾਰੂ ਰੋਲ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਗੁਝਿਆ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੋਈ ਆਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ।
ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੋਟਭਾਰਾ
kotbhara@yahoo.com

ਬੱਬੂ ਮਾਨ,ਢੋਂਗੀ ਬਾਬੇ ਤੇ ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ ‘ਤੇ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ-ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ

ਦੋਸਤੋ ਅਸੀਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕੈਸੇਟ ਬਾਰੇ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਯੂ.ਕੇ ਦਾ ਇਕ ਲੇਖ ‘ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨਬਜ਼ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਧਰਦਾ ਬੁੱਬੂ ਮਾਨ’ ਛਾਪਿਆ ਸੀ।ਜਿਸਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਵੀ ਮਿਲੀ ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਅਲੋਚਨਾ ਦਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।ਉਸ ਰਚਨਾ ਤੇ ਆਈਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ ਨਾਲ ਅਪਣੀ ਨਰਾਜ਼ਗੀ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ।ਇਸ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਗਲਤਫਹਿਮੀਆਂ ਤੇ ਕੁਝ ਭਰਮ ਭਲੇਖਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।ਟਿੱਪਣੀ ਉਸ ਲੇਖ ਹੇਠਾਂ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਸ਼ਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ ਕੋਈ ਪੋਲੀਟੀਕਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਜਾਂ ਪਾਰਟੀ ਪਰਚਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਜਿੱਥੇ ਸਭਨੂੰ ਇਕੋ ਧਾਰਾ ਦੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾਵਾਦੀ ਧਾਗੇ ‘ਚ ਪਿਰੋਇਆ ਜਾਵੇ।ਇਹ“100 ਫੁੱਲ ਖਿੜਨ ਦਿਓ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰ ਵਿਚਾਰ ਭਿੜਨ ਦਿਓ” ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਤੇ ਅਸੀਂ ਖੁਦ ‘ਬਾਇਓਡੈਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਰਜਿਸਟੈਂਸ” ‘ਚ ਪੂਰਾ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ।ਇਸੇ ਧਾਰਨਾ ਨਾਲ ਕਿ ਗੁਲਦਸਤਾ ਬਹੁਰੰਗੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਹੀ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਲਗਦਾ“ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ‘ਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰ “ਫ੍ਰੀਡਮ ਆਫ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ਼ਨ” ਤੇ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਗਲਾ ਘੁੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਜਦੋਂ ਗੁਲਮ ਕਲਮ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਇਕ ਗੱਲ ਤਹਿ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਤੀਵਾਦੀ,ਬ੍ਰਹਮਣਵਾਦੀ ਜਾਂ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀ ਲਿਖਤ ਨੂੰ ਸਪੇਸ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।ਪਰ ਧਾਰਮਿਕ,ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਛੇੜਛਾੜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।ਤੇ ਅਸੀਂ ਅਪਣੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਛਾਪੀਆਂ ਹਨ।ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ ਕਿ ਜਿਸ ‘ਲਿਖਣ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ’ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਅਸੀਂ ਰੌਲਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਾਂ,ਕਿਤੇ ਉਸ ਦਾ ਘਾਣ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਨਾ ਹੋਵੇ।ਅਜਿਹਾ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਪੱਤਰਕਾਵਾਂ ਅੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹੈ,ਕਿ ਚੰਗੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਰਚਾਨਵਾਂ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਭਂੇਟ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਪਰ ਸਾਡੀ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਛਾ ਰਹੀ ਕਿ ਬਲੌਗ ਇਕ ਅਲਟਰਨੇਵਿਟ ਮੀਡੀਆ ਨਾ ਬਣਕੇ ਪਾਪੂਲਰ ਕਚਲਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ।

ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ “ਅਰਾਜਨੀਤਿਕ” ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਮੁਤਾਬਿਕ ਲੇਖਕ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸੰਕੀਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ,ਪਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪਾਠਕ ਲਈ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਇਥੇ ਮੁੱਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਮਝ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਫ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।ਆਖਿਰ ‘ਚ ਇਹੀ ਕਹਾਂਗੇ ਕਿ ਰਾਜ ਠਾਕਰੇ,ਬਾਲ ਠਾਕਰੇ,ਮੋਦੀ ਆਦਿ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਅਸੀਂ ਕੱਟੜ ਖਿਲਾਫ ਹਾਂ।ਤੇ ਇਸ ਲੇਖ ‘ਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜੋ ਮੋਦੀ ਜਾਂ ਠਾਕਰਿਆਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਰਗਾ ਹੋਵੇ।ਲੇਖਕ ਨੇ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਤੀਵਾਦੀ ਜਾਂ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਖਾਲਸਾਈ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਤੇ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਇਸ ਰਚਨਾ ਦੇ ਕੁਝ ਕੁ ਪੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਸਹਿਮਤੀ ਸੀ,ਪਰ ਜੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਰਚਨਾ ਦਾ ਗਲਾ ਘੱਟਾਂਗੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਤੇ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ‘ਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ।ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉਹ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਸਪੇਸ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ‘ਚ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਤੇ ਅਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹੇ।ਤੇ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅੰਦਰ ਇਹੀ ਵਖਰੇਵਾਂ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਅਸਹਿਮਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹਨਾਂ ਅੰਦਰ ਸੁਣਨ,ਦੇਖਣ ਤੇ ਸਹਿਣ ਦੀ ਅਥਾਹ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ ,ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਰਠੌੜ
09899436972,09999436161

ਇਕ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਹੈ,ਜੀਹਨੇ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਜੜ ਪਾਤੀ

ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਭਾਵਾਨ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਹੈ। ਓਸ ਦੀ ਲੇਖਣੀ ਵਿਚ ਦਮ ਹੈ ਤੇ ਗਾਉਂਦਾ ਵੀ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਉਂਜ ਉਹ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ, ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਚੇ ਓਸੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਦੇ ਉਹਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਢੰਗ, ਬੋਲ-ਚਾਲ, ਖਾਣ ਪੀਣ, ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ 'ਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਉਹਦਾ ਇਟ ਖੜੱਕਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਉਹਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਪਹਿਰਾ ਲਗਦਾ, ਪਿਛਲੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਆਜਾ, ਚੌਥਾ ਪੈਗ ਲਾ ਕੇ ਤੇਰੀ ਬਾਂਹ ਫੜ੍ਹਨੀ ਤੇ ਕਬਜਾ ਲੈਣਾ ਵਰਗੇ ਉਹਦੇ ਗੀਤ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਵੀਕਾਰਨਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਰ ਇਹਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਅਰਸੇ ਤੋਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਸਾਡੇ ਸਮੁੱਚੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਬੱਬੂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੱਟ ਦੀ ਜੂਨ ਬੁਰੀ, ਉੱਚੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਆਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਲਾਈਨ ਵਰਗੇ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਸਵੀਕਾਰਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
ਹੁਣ ਉਹਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਕੈਸੇਟ 'ਸਿੰਘ ਇਜ਼ ਬੈਟਰ ਦੈਨ ਕਿੰਗ' ਆਈ ਤਾਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਇੱਕ ਦਮ ਸੁਰਖ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕੈਸੇਟ ਵਿਚ ਬੁੱਬੂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਹੀ ਬੇਬਾਕ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਿਚ ਛੋਹਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਸ ਗੀਤ ਨੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਚਰਚਾ ਛੇੜੀ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ, 'ਇੱਕ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸੀ'। ਬੱਬੂ ਨੇ ਇਸ ਗੀਤ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਫੈਲੇ ਬਾਬਾਵਾਦ ਅਤੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਨਮਾਨੀਆਂ ਤੇ ਐਸ਼ ਪ੍ਰਸਤੀ ਨੂੰ ਬੇਪਰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਬੱਬੂ ਨੇ ਇਸ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਬਾਬੇ ਦਾ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਂਅ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਪਰ ਬਾਬਿਆਂ ਦਾ ਭੜਕਣਾ ਯਕੀਨੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੜਕੇ ਹਨ।

ਦੋ ਬਾਬਿਆਂ ਨੇ ਬੜੇ ਤਿੱਖੇ ਪਰ ਗੈਰ ਮਿਆਰੀ, ਘਟੀਆ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਭੜਕੇ 'ਬਾਬਿਆਂ' ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਨਾਂਅ ਹੈ 'ਸੰਤ' ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢੱਡਰੀਆਂ ਵਾਲਾ ਤੇ ਦੂਜਾ ਹੈ ਕੋਈ ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਮੋਰਾਂਵਾਲੀ। ਦੋਏਂ ਬਾਬਿਆਂ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਓਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸਾਬਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਕਿ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਨੇ ਆਪ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਿਆ। ਦੋਆਂ ਦੇ ਬੋਲਣ ਦਾ ਲਹਿਜ਼ਾ ਸੰਤਾਂ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ। ਢੱਡਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਦੀ ਦਲੀਲ ਦੇਖੋ ; ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਸੰਗਤਾਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ 'ਤੇ ਆਵੇ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਤੁਰ ਕੇ ਜਾਣ? ਯਾਨੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨੇ ਗਏ ਇਸ ਬਾਬੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਸੰਗਤਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਵੱਲ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਤਰਸੇਮ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ 'ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦੀ ਚੜ੍ਹਤੇ 'ਤੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਮੱਚਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਮੰਗ ਕੇ ਖਾਣ।' ਉਹ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੂੰ ਸੜਿਆ ਜਿਹਾ ਗਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਸਮੈਕੀਆ ਤੇ ਹੋਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹੜੇ ਕਿਹੜੇ ਲਕਬਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ਼ਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਵੀ ਹੈ, ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੇ ਇਸ ਗੀਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਮ ਲੋਕ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਾਈਟਾਂ, ਕਮਿਊਨਟੀਆਂ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਾਬਿਆਂ ਖਿਲਾਫ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਭੜ੍ਹਾਸ ਕੱਢੀ ਹੈ। ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਸ਼ਰੇਆਮ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢੀਆਂ ਹਨ।

ਅਨੇਕ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਅਸਲ ਰੂਪ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਸ ਗੀਤ ਵਿਚ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ। ਉਸ ਨੇ ਸਿਫਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ 40-45 ਲੱਖ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਾਲੀਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਵਰਤਣ ਤੇ ਫੇਰ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਕੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਲਾਉਣ 'ਤੇ ਹੀ ਕਿੰਤੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਿਲਕੁਲ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ। ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰੇਮ, ਪਿਆਰ, ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਬੱਬੂ ਦੇ ਗਾਣੇ ਤੋਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਲਪ ਉੱਠੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੀਵਾਨਾਂ ਹੁਣ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਘੱਟ ਤੇ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਸ ਹੈ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਆਪਣੀ ਇਸ ਨਵੀਂ ਪਿਰਤ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖੇਗਾ ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਗਾਏ ਕੁੱਝ ਗਲਤ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਫੇਰ ਨਹੀਂ ਦੁਹਰਾਵੇਗਾ। ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਉਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਦਲੇਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਬੱਬੂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁੱਝ ਗਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ, ਅਸੀਂ ਓਸ ਦੀ ਇਸ ਨਵੀਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਜੀ ਆਇਆਂ ਆਖਦੇ ਹਾਂ ਤੇ 'ਬੱਬੂ-ਬਾਬਾ ਵਿਵਾਦ' ਵਿਚ ਬੱਬੂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਾਂ।
ਬਲੌਗ ਪਰਵਾਜ਼ ਤੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ
-ਹਰਮੇਲ ਪਰੀਤ

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨਬਜ਼ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਧਰਦਾ ਬੱਬੂ ਮਾਨ

ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਗਾਇਕ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਨਿਵੇਕਲੀ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕਿਸਮ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਪਿੜ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੈ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਵਕਫੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਸੰਵਾਰੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਪਿੜ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਥਾਂ ਬਣਾ ਲਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਜੋ ਰੁਝਾਨ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ੱਤੇ ਕਿਸੇ ਗੰਭੀਰ ਸੋਚ, ਸਹਿਜ ਜਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਾ ਝਲਕਾਰਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਫਿਤਰਤ ਬਾਰੇ ਸਮਾਜਕ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰਸੇ ਬਾਰੇ ਉਸ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਝਲਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਗੁਰਦਾਸ ਮਾਨ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਕੋਈ ਗਹਿਰਾ ਲਗਾਅ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਭੰਗੜਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਚੱਕ ਵਿਚ ਹੀ ਰੁਝੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੀਹ ਤੋਂ ਹਟਵੇਂ ਗੀਤ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੀਤਕਾਰੀ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਮਨਵਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ‘ਸਿੰਘ ਬੈਟਰ ਦੈਨ ਕਿੰਗੱ ਨਾਮੀ ਕੈਸਟ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੇ ਉਸ ਦਰਦ ਨੂੰ ਬੋਲ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੌਮ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਆਪਣੇ ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਛੁਪਾਈ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਸਥਾਪਤੀ ਦੇ ਉਚੇ ਡੰਡੇ ਤੇ ਬੈਠੇ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਮੁਕਾਮ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਪਾ ਗਏ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇਕ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਹੈ।

ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆ ਗਿਆ ਸਰਾਭਾ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿ ਗਿਆ
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਕੱਲਾ ਗਾਂਧੀ ਕਿਵੇਂ ਲੈ ਗਿਆ
ਗਦਰੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦਾ ਕਿਵੇਂ ਗਦਰ ਭੁਲਾਵਾਂ ਮੈਂ
ਝੂਠੇ ਇਤਿਹਾਸ ਉੱਤੇ ਮੋਹਰ ਕਿਵੇਂ ਲਾਵਾਂ ਮੈਂ
ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦਾ ਇਹ ਗੀਤ ਉਸ ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਗੂੜ੍ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਸਿਆਸੀ ਬੇਈਮਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਗਾਇਕ ਅੱਜ ਤੱਕ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲਕੀਰ ਮਾਰ ਕੇ ਨਹੀਂ ਤੁਰ ਸਕਿਆ। ਭਾਰਤੀ ਸਟੇਟ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਦਾ ਏਨਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਟੈਂਡ ਲੈਣ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ ਪਹਿਲੀ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਵਰਨਾ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਸਿਰਫ ਗਿੱਦੜ ਟਪੂਸੀਆਂ ਮਾਰਨ ਦਾ ਨਾਂ ਬਣਕੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਕਰਮ ਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ‘ਮਹਾਤਮਾੱ ਬਣ ਜਾਣ ਦਾ ਦਰਦ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਖਾਲਸਾਈ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਕੋਈ ਆਮ ਸਿੱਖ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਗਦਰੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵੱਲੋਂ ਸਿਰਫ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਪਨਾ ਕੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੀਰੋ ਵੱਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਪਿੱਛੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਗੰਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੀ ਅੱਖ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦੇਖ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰ ਰਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕਿਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੈਂਟਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਧੱਕੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਖਾਲਸਾਈ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜਾ ਖੜ੍ਹਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਗੀਤਕਾਰ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸੰਧੂ ਨੇ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੂੰ ਇਸ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਆਖਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਇਕ ਸਹਿਜ, ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਸੁਨੇਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗੁਆਚਿਆ। ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਲਹੂ ਨਾਲ ਰੰਗੀ ਹੋਈ ਘਰਤੀ ਤੇ ਜੰਮਿਆ ਪਲਿਆ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਭੀੜ ਤੋਂ ਹਟਕੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
‘ਸਿੰਘ ਬੈਟਰ ਦੈਨ ਕਿੰਗੱ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਗੀਤਕਾਰੀ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮਨਵਾਇਆ ਹੈ ਉਥੇ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਕੈਸਟ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਨਿਖਰੀ ਹੋਈ ਸਿਆਸੀ ਸੂਝ ਦਾ ਵੀ ਬੇਖੌਫ ਮੁਜਾਹਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ :
ਇੱਕ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸੀ ਜੀਹਨੇ ਤੁਰ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਗਾਹਤੀ
ਇੱਕ ਅੱਜ ਦੇ ਬਾਬੇ ਨੇ ਬੱਤੀ ਲਾਲ ਗੱਡੀ ਤੇ ਲਾਤੀ...

ਬਹੁਤ ਹੀ ਟਿਕਾਅ ਅਤੇ ਸਹਿਜ ਵਿੱਚ ਗਾਏ ਗਏ ਗੀਤ ਰਾਹੀਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿੰਚ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਡੇਰਾਵਾਦ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਚਲਦੇ ‘ਕਾਰੋਬਾਰੱ ਦਾ ਪਾਜ਼ ਨੰਗਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਵਿਚਾਰੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੁਝ ਹਨ ਉਹ ਰੱਬ ਬਣ ਬੈਠੇ ਹਨ ਪਰ ਜਿਹੜੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੇ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰ ਕਾਫਲੇ ਦੇ ਵਾਰਸ ਸਨ ਉਹ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਡੱਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ ਹਿੱਕਾਂ ਡਾਹ ਕੇ ਖੜੇ੍ਹ ਹਨ ਉਹ ਤਰੀਕਾਂ ਭੁਗਤਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਡੰਕੇ ਵਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹਾਕਮਾਂ ਵਰਗੀ ਤਰਜ਼ੇ ਜਿੰਦਗੀ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ।
ਆਪਣੇ ਇਕ ਹੋਰ ਗੀਤ ..ਮਰਨੋ ਮੂਲ ਨਾ ਡਰਦੇ ਜਿਹੜੇ ਮੌਤ ਦੇ ਵਪਾਰੀ ਨੇ...ਰਾਹੀਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਅਕੀਦੇ ਅਤੇ ਵਿਰਸੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਲਾਈ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਦੀ ਝੜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ, ਭਾਈ ਮਤੀ ਦਾਸ, ਭਾਈ ਦਿਆਲਾ ਜੀ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰਦਾ ਕਰਦਾ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਡਟਕੇ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਹਵਾਰਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸੁਰੰਗ ਪੁੱਟ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਫਰਾਰ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਰਨਾਮੇ ਨੂੰ ਵੀ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਪੁਰਾਤਨ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਲਾਹਿਆ ਹੈ।
ਸੁਰੰਗਾਂ ਪੱਟ ਕੇ ਨਿਕਲ ਗਏ ਅਗਲੇ ਕਾਹਨੂੰ ਡੱਕਦੀਆਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗਵਾਂਢੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਿੱਖ ਜੁਝਾਰੂ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਹਵਾਰਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਦਲੇਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਏਡੇ ਵੱਡੇ ਸਥਾਪਤ ਗਾਇਕ ਨੇ ਸਿੱਖ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਵਫਾ ਕਮਾਈ ਹੈ।
ਕਈ ਵਾਰ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਸੀਨੇ ਤੇ ਲੱਗੇ ਵੱਡੇ ਫੱਟ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦਰਦ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਜਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਜੰਮਿਆ ਪਲਿਆ ਹੈ ਉਹ ਖਾੜਕੂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਡੀ ਕਰਮਭੂਮੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੇ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਹਵਾਰਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭਾਈ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਹਵਾਰਾ, ਭਾਈ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਨੀ, ਭਾਈ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜਟਾਣਾ ਅਤੇ ਖੰਟ ਮਾਨਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੀ ਬਹਤੁ ਦਲੇਰ ਅਤੇ ਸਾਊ ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਲਾਲੀ ਖੰਟ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਥ ਨਾਲ ਹੋਏ ਧੱਕਿਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜੂਝ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪਾਈਆਂ। ਸਾਇਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਹੋਰ ਦਰਦਮੰਦ ਸਿੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੇ ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੱਲ੍ਹ ਪਾਉਂਦੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਗੁਲਾਮੀ ਜਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਹੇਠ ਰਹਿ ਰਹੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਤਿਹਾਸਾਕਾਰ ਜੇਮਜ਼ ਸੀ ਸਕਾਟ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਲਾਮੀ ਵਿਚ ਜਾਂ ਗੁਲਾਮੀ ਵਰਗੇ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਅਤੇ ਜਿਗਰਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਈ ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਸਧਾਰਨ ਜਿੰਦਗੀ ਜੀਊਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਵਿਚ ਵਸੀ ਹੋਈ ਗੱਲ ਦਾ ਭੇਤ ਨਹੀਂ ਦੇਂਦੀਆਂ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਤਾਂਘ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਵਸਾ ਕੇ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਬਜ਼ੇ ਖਿਲਾਫ ਜੰਗ ਵਿਚ ਨਿਤਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਲਈ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਆਪਣੇ ਅਗਲੇ ਗੀਤ ਵਿਚ ਕੌਮ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ :
ਜਿਹੜੇ ਕੌਮ ਦੇ ਹੀਰੇ ਸੀ ਦੱਸ ਉਹ ਕਿਉਂ ਸੂਲੀ ਟੰਗੇ
ਜਿਹੜੇ ਕੌਮ ਦੇ ਕਾਤਲ ਸੀ ਉਹ ਲਹਿਰਾਉਂਦੇ ਫਿਰਦੇ ਝੰਡੇ...
ਇਸੇ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬੇਵਫਾਈ ਤੇ ਟਕੋਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵੱਲੋਂ ਭੁਲਾ ਦਿਤੇ ਗਏ ਆਪਣੇ ਹੀਰਿਆਂ ਦਾ ਉਲਾਂਭਾ ਦੇਂਦਾ ਹੈ :
ਜਿਹੜਾ ਧਰਮ ਲਈ ਮਰਦੈ
ਉਹਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਯਾਦ ਕੋਈ ਕਰਦੈ
ਜਿਹੜਾ ਪਾਵਰ ਵਿੰਚ ਹੁੰਦਾ ਉਸ ਦਾ ਹਰ ਕੋਈ ਪਾਣੀ ਭਰਦੈ
ਸਾਡੀ ਹਾਲਤ ਇਹ ਬਣ ਗਈ ਜਿਵੇਂ ਸੰਣਘ ਦੇ ਦੱਬੇ ਟੰਗੇ
ਜਿਹੜੇ ਕੌਮ ਦੇ ਹੀਰੇ ਸੀ ਦੱਸ ਉਹ ਕਿਉਂ ਸੂਲੀ ਟੰਗੇ
ਜਿਹੜੇ ਕੌਮ ਦੇ ਕਾਤਲ ਸੀ ਉਹ ਲਹਿਰਾਉਂਦੇ ਫਿਰਦੇ ਝੰਡੇ...
ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਤੇ ਕੁਰਸੀਆਂ ਡਾਹੀ ਬੈਠੇ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤ ਲੀਡਰਾਂ ਲਈ ਇਹ ਵੱਡਾ ਮਿਹਣਾ ਹੈ। ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੀ ਗੀਤਕਾਰੀ ਸਿਰਫ ਕਿਸ ਭਾਵੁਕ ਜਿਹੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ਦੀ ਹੀ ਉਪਜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਉਹ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ ੱਤੇ ਇਕ ਸੁਚੇਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਾਂਗ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਗੀਤ ਵਿਚ ਉਹ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ:
ਮਾਂ-ਪਿਓ ਮਰਵਾ ਲਏ ਨੇ
ਇੱਜ਼ਤ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਲੁਟਵਾਈ
ਇਹ ਲੋਕੀ ਦੇਂਦੇ ਨੇ ਕਿਸ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਦੁਹਾਈ

ਇਸ ਛੰਦ ਨਾਲ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਸੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਟੇਟ ਵੱਲੋਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਮਚਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਫੈਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਨਿਪੁੰਸਕ ਜਿਹੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਪਾਜ ਉਘੇੜਿਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਵਿਰਸੇ ਬਾਰੇ ਏਨਾ ਸੁਚੇਤ ਸਟੈਂਡ ਲੈਣਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਜ ਹੈ।

ਖਾੜਕੂ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਮਹਿਜ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਕਰਕੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਬਾਖੂਬ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਬੰਦ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਨੇ ਗੰਭੀਰ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਖਾੜਕੂ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਦਾ ਇਕ ਪਿਆਰੇ ਦੋਸਤ ਵਾਂਗ ਮੁਤਾਲਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ ਸਟੇਟ ਦਾ ਧੁਤੂ ਬਣੇ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਵਾਂਗ ਲਲਕਾਰੇ ਮਾਰਦਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।

ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਰ ਮਰ ਕੇ ਦੱਸੋ ਖੱਟੀ ਕੀ ਕਮਾਈ
ਜਿਹੜੀ ਪੁਲਿਸ ਵੀ ਮਰੀ ਹੈ ਉਹ ਵੀ ਸੀ ਸਾਡੇ ਭਾਈ...

ਸਿੱਖ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਖੋਰ ਕੇ ਅਤੇ ਢਾਹ ਕੇ ਉਸਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੰਗਮਰਮਰੀ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਇਕ ਸੁਚੇਤ ਸਿੱਖ ਵਾਂਗ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਰਸੇ ਚੱਪੜਚਿੜੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਗੁਆਚ ਜਾਣ ਦਾ ਦਰਦ ਵੱਢ ਵੱਢ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੀਵਾਨ ਟੋਡਰ ਮੱਲ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਹੋਕਾ ਵੀ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਇਸ ਕੈਸਟ ਰਾਹੀਂ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।

ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਸਥਾਪਤੀ ਦੇ ਇਸ ਮੁਕਾਮ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮੋਹ ਨੂੰ ਟੁੱਟਣ ਨਹੀਂ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਖਾਲਸਾਈ ਕਾਜ਼ ਲਈ ਜੂਝ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਪਾ ਗਏ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਦਰਦਮੰਦ ਸਿੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਉਸ ਦੀ ਰੂਹ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

ਸਿੱਖ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਤੇ ਲੱਗੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੋਲ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਹਰ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਪੱਤਰਕਾਰ, ਕਵੀ, ਲਿਖਾਰੀ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਦੀ ਹੈ ਪਰ ਹਵਾ ਦੇ ਉਲਟ ਚੱਲਣ ਦਾ ਜਿਗਰਾ ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਕੈਸਟ ਰਾਹੀਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਯੂ ਕੇ
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਟਾਈਮਜ਼ ਤੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ

ਆ ਗਿਐ ਮੁੜ ਨਵੰਬਰ, ਚੌਰਾਸੀ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰੇਦਣ ਲਈ!

ਪੰਝੀ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਪਰੇ ਦੁਖਦਾਈ ਕਾਂਡ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਲੈ ਕੇ ਨਵੰਬਰ ਮੁੜ ਆ ਗਿਆ ਹੈ! ਨਵੰਬਰ-84 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਕਾਲਾ ਕਾਂਡ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਪੜ੍ਹ ਅਤੇ ਸੁਣ ਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਸ਼ਰਮ ਤੇ ਘ੍ਰਿਣਾ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਲੈਣ ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਇਆ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸੁਰਖਿਆ ਗਾਰਡਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਤਿਆ ਕਰ ਦਿਤੀ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸੱਤਾ ਪੁਰ ਆਸੀਨ ਰਾਜਸੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸੱਤਾ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਬੇਗੁਨਾਹ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਲੁਟਣ ਅਤੇ ਸਾੜਨ ਅਜਿਹਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਉਂ ਜਾਪਣ ਲਗਾ ਜਿਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਸਰਕਾਰ ਜੇ ਕੁਝ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਜੰਗਲ-ਰਾਜ ।

ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਦਿਨ ਦੀਵੀਂ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਆਪਣੇ ਖੂਨ-ਪਸੀਨੇ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਅਰਬਾਂ-ਖਰਬਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲੁਟ ਲਈ ਗਈ ਤੇ ਸਾੜ ਦਿਤੀ ਗਈ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣਾ ਸਭ-ਕੁਝ ਬਰਬਾਦ ਤੇ ਤਬਾਹ ਹੁੰਦਾ ਵੇਖਦੇ ਅਤੇ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਅਥਰੂ ਵਹਾਂਦੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਇਉਂ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਇਕ ਹਫਤੇ ਲਈ ਜੰਗਲ-ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਲੁਟੇਰੇ ਤੇ ਕਾਤਲ ਹਰਲ-ਹਰਲ ਕਰਦੇ ਫਿਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਥੇ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਕੇਸਾਧਾਰੀ ਪਗੜੀ ਬੰਨ੍ਹੀ ਮਿਲਦਾ, ਉਸ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਟਾਇਰ ਪਾ ਕੇ ਅਤੇ ਪਟਰੋਲ ਛਿੜਕ ਕੇ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਫਿਰ ਤੜਪ ਰਹੇ ਤੇ ਚੀਖਾਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਿੱਖ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਭੰਗੜੇ ਪਾਣ ਤੇ ਕਿਲਕਾਰੀਆਂ ਮਾਰਨ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਜਦੋਂ ਤਕ ਉਸਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਚਲਦਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ।
ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਸ਼-ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦੀ ਰਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿਮੇਂਦਾਰੀ ਨਿਭਾਉਣ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿਣ ਤੇ ਅਫਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਹ ਆਖ ਕੇ ਇਸ ਜੰਗਲ ਰਾਜ ਨੂੰ ਜਇਜ਼ ਕਰਾਰ ਦੇ ਦਿਤਾ ਕਿ ‘ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਦਰਖ਼ਤ ਡਿਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਹਿਲਦੀ ਹੀ ਹੈ’। ਪਰ ਕਿਸੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਸੋਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹਤਿਆ ਹੋਈ ਸੀ ਤਾਂ ਕੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਲੋਂ ਵੀ ਵੱਡਾ ਤੇ ਭਾਰਾ ਦਰਖ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਡਿੱਗਾ, ਫਿਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਧਰਤੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹਿਲੀ?

ਇਕ ਸੁਆਲ : ਜਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮੁਚੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲ ਲਈ ਇਕੋ ਤਕਨੀਕ ਅਪਨਾਈ ਗਈ। ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਪਾਸੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਟਾਇਰ ਪਾ ਕੇ ਅਤੇ ਜਵਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ, ਪੈਟਰੋਲ ਆਦਿ ਛਿੜਕ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਛੋਟੇ-ਵੱਡੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਹਿੰਸਕ ਭੀੜ ‘ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ’ ਲੈ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਲੁਟਦੀ ਅਤੇ ਸਾੜਦੀ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦੀ ਰਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿਮੇਂਦਾਰ ਪੁਲਿਸ ਤਮਾਸ਼ਬੀਨ ਬਣੀ, ਇਸ ਸਾਰੇ ਲੁਟਮਾਰ ਤੇ ਕਤਲੇ-ਆਮ ਦੇ ਕਾਂਡ ਨੂੰ ਵੇਖਦੀ ਰਹੀ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸੁਆਲ ਉਠਣਾ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਸਮੁਚੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਲੁਟਣ ਤੇ ਸਾੜਨ ਲਈ, ਹਿੰਸਕ ਭੀੜ ਨੂੰ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ, ਪਟਰੋਲ ਤੇ ਦੂਜੇ ਜਵਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ, ਟਾਇਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈਆਂ? ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਘਲੂਘਾਰਾ ‘ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼’ ਸਮੇਂ ਤੇ ਵਰਤਾਉਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਈ ਤਿਆਰੀ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਹਿਸਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ? ਕਿਧਰੇ ਇਹ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਆ ਰਹੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਭਰਵੇਂ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਭਿਆਨਕ ਸਾਕਾ ਵਰਤਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਇਹ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਈ ਸੀ? ਜਿਸਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹਤਿਆ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਣ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਰਤਾਉਣਾ ਪੈ ਗਿਆ?

ਇਸ ਸੁਆਲ ਦਾ ਜੁਆਬ ਲਭਣ ਦੀ ਕੌਸ਼ਿਸ਼ ਸਾਇਦ ਕਿਸੇ ਵਲੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਵਲੋਂ ਇਸ ਸੁਆਲ ਦਾ ਜੁਆਬ ਲਭਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਇਹ ਘਲੂਘਾਰਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਵਾਪਰਿਆ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਜੰਗਲ-ਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਜਾਂ ਤਾਂ ਮੂਕ-ਦਰਸ਼ਕ ਤੇ ਤਮਾਸ਼ਬੀਨ ਬਣੀ ਸਭ ਕੁਝ ਵੇਖਦੀ ਰਹੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਹਿੰਸਕ ਭੀੜ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦੀ ਤੇ ਉਸਦਾ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਰਹੀ, ਫਿਰ ਜਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਖ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕਰਦਿਆਂ, ਗੁਨਾਹਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਣ ਦੇ ਲਈ ਸਬੂਤ ਮਿਟਾਏ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਘੋਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਗਲ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸ਼ੰਕਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਕਿ ਇਸ ਘਲੂਘਾਰੇ ਨੂੰ ਵਰਤਾਉਣ ਵਿਚ ਗੁਨਹਗਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਈਵਾਲ ਸੀ।

ਗਲ ਆਪਣਿਆਂ ਦੀ : ਦੂਜਿਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਹੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਰਾਏ ਸਨ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਵਾ ਕਾਹਦਾ? ਪ੍ਰੰਤੂ ਆਪਣਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਘਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਗੁਜ਼ਾਰੀ। ਜਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣਿਆਂ ਨੇ ਹਮਦਰਦ ਬਣਕੇ ਪੀੜਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਭਰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਛਡੀ, ਉਹ ਇਕ ਵਖਰੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਰਦਨਾਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਉਹ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ ਦੁਆਉਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦੁਆ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਿਤਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਸਾਂ ਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣਾ ਦੇ ਹਥ ਵੇਚ ਦਿਤਾ। ਇਕ ਭੇਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਇਕ ‘ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਮਦਰਦ’ ਸਜਣ ਵਲੋਂ ਨਵੰਬਰ-84 ਦੇ ਇਕ ਮੁਖ ਦੋਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਜੌਰੀ ਗਾਰਡਨ ਦੇ ਇਕ ਡੀ ਡੀ ਏ ਫਲੈਟ ਵਿਚ ਗੁਆਹਵਾਂ ਤੇ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਇਕ ਹਮਦਰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠਕ ਕਰਵਾਈ ਗਈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਦਾ ਸੌਦਾ ਨਿਪਟਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸੌਦੇ ਕਰਵਾਏ ਗਏ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੀ ਅਜ ਤਕ ਕਿਸੇ ਇਕ ਵੀ ਮੁਖ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਪਾਈ। ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਾਤਲ ਗਰਦਾਨੇ ਜਾਂਦੇ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਰਕੇ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋਸ਼-ਮੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਗਏ।

ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਗਲ: ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਬਾਦਲ) ਦੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਨੁਕਰੇ ਲਾਏ ਗਏ ਹੋਏ ਇਕ ਮੁਖੀ ਨੇ ਬੀਤੇ ਦਿਨ ਇਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫੰ੍ਰਸ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਵੰਬਰ-84 ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਕਾਇਮ ਕਰਵਾਉਣ।

ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਅਕਾਲੀ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਜਾਂ ਇਹ ਜਾਣ-ਬੁਝ ਕੇ ਮਚਲਾ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਗਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਦਲ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਉਸ ਵਿਚ ਭਾਈਵਾਲ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਬਾਦਲ) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਏ ਇਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦੁਆਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਨਵੰਬਰ-84 ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗ਼ਾਰ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਪਾਸੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਲੈ ਕੇ ਦੇਣਗੇ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਬੀਬੀ ਜਗੀਰ ਕੌਰ ਨੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵਲੋਂ ਅਤੇ ਜ. ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਹਿਤ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਵਲੋਂ ਇਸ ਯਾਦਗਾਰ ਦੇ ਲਈ ਪੰਜਾਹ-ਪੰਜਾਹ ਲਖ ਰੁਪਏ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ. ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਥਾਰੂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਪਾਸੇ ਇਮਾਨਦਾਰਾਨਾ ਜਤਨ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਦੀ ਇਕ ਬੈਠਕ ਵੀ ਸਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨੇਤਾ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਮਦਨ ਲਾਲ ਖੁਰਾਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਸ ਬੈਠਕ ਵਿਚ ਨਵੰਬਰ-84 ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਖੁਰਾਣਾ ਨੇ ਇਸ ਇਸ ਬੈਠਕ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਕੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੰਦਿਆਂ ਭਰੋਸਾ ਦੁਆਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਦੇਣਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਯਾਦਗਾਰ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ (ਭਾਜਪਾ) ਅਤੇ ਉਹ ਆਪ ਵੀ ਪੂਰੀ-ਪੂਰੀ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਇਕ ਕਮੇਟੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸ, ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਵਰਤਮਾਨ ਮੈਂਬਰ ਰਾਜਸਭਾ, ਸ. ਪਤਵੰਤ ਸਿੰਘ, ਸ. ਸਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਸ, ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਸੰਗਤਪੁਰੀ, ਐਡਵੋਕੇਟ ਸ, ਬੀਰਇੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਸ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰਨਾ, ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਸ. ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਠੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਸਤੀਸ਼ ਗੁਜਰਾਲ (ਪੁਤਰ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ) ਅਤੇ ਸ, ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਥਾਰੂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਬੈਠਕ ਹੋਈ ਹੋਵੇ।
ਸਚਾਈ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਾਇਦੇ ਕਰਕੇ ਭਰਮਾਉਣ ਲਈ ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਤਿਆਰ ਹੈ, ਪਰ ਵਾਇਦੇ ਨਿਭਾਉਣ ਪ੍ਰਤੀ ਕੋਈ ਵੀ ਇਮਾਨਦਾਰ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦਾ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਬਸ, ਇਹ ਇਕ ਰਸਮ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ, ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਮੰਨਾਉਣ ਲਈ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਬੰਦੇ ਇਕਠੇ ਕਰਕੇ ਭਾਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦਾ ਝਸ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਉ ਅਤੇ ਕਾਂਗ੍ਰਸ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਕਰਾਰ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਵਿਰੁਧ ਦਿਲ ਦੀ ਭੜਾਸ ਕਢ ਲਉ, ਸ੍ਰੀ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਕਰਵਾ ਕੇ ਅਰਦਾਸ ਦਿਵਸ ਮੰਨਾ ਲਉ।

…ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ : ਅਜ ਪੰਝੀ ਵਰ੍ਹੇ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੇ ਵੀ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦੀਆਂ ਚੀਸਾਂ ਦੇ ਸੇਕ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਾਜਸੀ ਸੁਆਰਥ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਸੇਕਣ ਵਾਲੇ ਅਜ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਨਵੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਕੁਰੇਦਣ ਲਈ ਨਸ਼ਤਰ ਲੈ ਕੇ ਉਹ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨਸ਼ਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਕੁਰੇਦੇ ਜਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦਰਦ ਕਾਰਣ ਜਦੋਂ ਉਹ ਚੀਖਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਖਾਂ ਦਾ ਮੁਲ ਵਟਣ ਲਈ ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਵੰਬਰ ਬੀਤਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਬੀਤ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਹਮਦਰਦ ਆਪਣੀਆਂ ਏਅਰਕੰਡੀਸ਼ੰਡ ਕੋਠੀਆਂ ਵਿਚ ਜਾ ਬਿਰਾਜਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਚਲਣ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਕੋਈ ਕੁਰੇਦੇ ਗਏ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਸਾਂ ਸਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਲੰਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਹਨ ਕੇਵਲ ਤੇ ਕੇਵਲ ਨਵੰਬਰ-84 ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ। ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਹੋਰ ਕਦੋਂ ਤਕ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦਾ ਰਹੇਗਾ?

--
ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ‘ਅਜੀਤ’

(Mobile : +91 98 68 91 77 31)

E-mail : jaswantsinghajit@gmail.com

Address : 64-C, U&V/B, Shalimar Bagh, DELHI-110088 (INDIA)

31 ਅਕਤੂਬਰ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਸੀ………

ਮੈ 25 ਸਾਲ ਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਮੇਰੀ ਲਈ ਕੋਈ ਅਚੰਬਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿਉ ਕਿ ਮੇਰੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਜੋ 25 ਸਾਲ ਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈ ਆਪਣੀ ਵਧਦੀ ੳਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹਿੰਦਸੇ ਬਦਲਦੇ ਦੇਖਦਾ ਆਇਆਂ ਹਾ। ਇਤਫਾਕ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਮੈ ਜਦ 10 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਅਖਬਾਰੀ ਤਰਜ਼ ਦੇ ਅਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਜਿਹੇ ਲਗਦੇ ਲੋਕ, ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਭਾਰਾ ਸਬਦ ‘ਦਹਾਕਾ’ ਆਮ ਵਰਤਦੇ ਸਨ। ਜਦ ਮੈਂ 20 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ ‘ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ’ ਦੀ ਚਰਚਾ ਮੇਰੇ ਦੁਆਲੇ ਆਮ ਸੀ ।ਪਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਮੈਂ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕੱਲਾ ਮਂੈ ਹੀ ਵੀਹਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸਗੋਂ ਕਈ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਵੀਹ ਸਾਲ ਦਾ ਹੋ ਚੁਕਿਆਂ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾ ਤੋਂ ਮੈ ਕੁਝ ਤਖਤੀਆਂ ਦੇਖਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜਿੰਨਾਂ ਤੇ ਇਨਸਾਫ ਦੀ ਅਪੀਲ ਲਿਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਹਰ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਖਤੀਆਂ ਤੋਂ ਹਿੰਦਸੇ ਬਦਲਦੇ ਦੇਖਦਾ ਹਾ। ਉਹ 10 ਤੋਂ 20 ਤੇ 20 ਤੋਂ 25 ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਇਬਾਰਤ ਨਹੀਂ ਬਦਲੀ। ਉਹ ਬਾਹਾਂ 25 ਸਾਲ ਤੋਂ ਇਨਸਾਫ ਲਈ ਖੜੀਆਂ ਹੋ ਹੋ ਕੇ ਉਤਸ਼ਾਹ-ਹੀਣ ਜਿਹੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਲਗਦੀਆਂ ਨੇ। ਲੂਈਆਂ ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਦਾੜੀਆਂ ਜੋਧਪੁਰ, ਕੋਲਾਪੁਰ ਤੇ ਬੁੜੈਲ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਚਿੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਜਲਵਤਨੀ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਤਾਪ ਭੱਠੀਆਂ ‘ਚ ਸੁਆਹ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਵਤਨੀ ਨਹੀਂ ਪਰਤੇ। ਪੁੱਤਾਂ ਨੂੰ ਉਡੀਕਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਪੱਚੀਆਂ ਦੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।ਜੇਲ੍ਹੀ ਬੈਠਿਆਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਵੀ 25 ਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਪਰ ਅਤੀਤ ਨੇ ਬਾਬਲ ਦਾ ਪੱਲਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆਂ ਤੇ ਨਾਂ ਬਾਬਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬਹੁੜੇ।ਪੁੱਤ ਹਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਘੁਲਦੇ ਜਵਾਨੀ ‘ਚ ਅਧਖੜ ਜਹੇ ਹੋ ਗਏ।

ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਢਾਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਬਿਲਕੁਲ ਬਦਲ ਗਿਆ।ਜ਼ੋਸ਼ੀਲੇ ਨਾਹਰੇ ਤੇ ਜੈਕਾਰੇ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਕੋਠੀਆਂ ‘ਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਏ।ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਦਿਨੀ ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ਆਉਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਏਕਤਾ,ਸ਼ਾਤੀ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਖੰਡਤਾ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜਾਉਦੇ ਹਨ। ਪਛਾਣ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ,ਪਾਣੀ,ਤੇ ਕਿਰਤ ਦੇ ਸ਼ੰਘਰਸ ਨੂੰ ਫਿਰਕੂ ਹਨੇਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜਿੰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੰਥ ਦਾ ਵਾਸਤਾ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤ ਮਰਵਾਏ ਸਨ ਉਨਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਹੀ ‘ਅੱਤਵਾਦ’ ਦੇ ਕਾਲੇ ਦੌਰ ਨੂੰ ਭੁਲ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬੜ੍ਹੀ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਹੋਰ ਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੱਖਾਂ ਉਜਾੜਨ ਵਾਲਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦੇਣ ਲਗ ਪਿਆ ਹੈ।ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਨੇ ਜਿੰਨਾਂ ਨਾਹਰਿਆਂ ਤੇ ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਦਾ ਸਿਲਸਲਾ ਹਾਲੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਪਰ ਉਹ ਇਹ ਨਾਹਰੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਹੀ ਲਾਉਦੇ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਪਰਤ ਕੇ ‘ਲੋਕਰਾਜੀ’ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਨਸਾਫ ਦਿਵਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਨੇ।ਕੋਈ ਪੁਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਅਨਿਆਂ ਵੀ ਤਾਂ ਲੋਕਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੇ ਲੋਕਰਾਜ ਹੰਦਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਧੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਕਿਉ?

ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਜੋ 25 ਵਰਿਆਂ ਦਾ ਹੋ ਗਿਆ।ਇੱਕ ਬੇਚੈਨੀ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੋਰ ਤੇ ਘੜੀ ਪਲ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਪਰ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਹੈ। ਇਹ ਬੇਚੈਨੀ ਸਿਰਫ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਰ ਉਸ ਅੰਦਰ ‘ਚ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ‘ਹਰਿਮੰਦਰ’ ਹੈ।ਉਹ ਕਦੀ ਕਦੀ ਲਾਬੂ ਜਿਹਾ ਬਣ ਕੇ ਕਿਸੇ ‘ਭੇਖਧਾਰੀ’ ਦੁਆਲੇ ਹੋ ਜਾਦੀ ਹੈ।ਪਰ ਵਾਹ ਨਹੀਂ ਚਲਦੀ ਕਿਉ ਕਿ ਪੱਚੀਆਂ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਪਾੜ੍ਹੇ, ਸਿਰਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਖੇਡਦੇ ਖੇਡਦੇ ‘ਬਾਬੇ ਬੋਹੜ’ ਹੋ ਚੁਕੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪਨੀਰੀ ਵੀ ਬੀ.ਟੀ ਬਤਾਊਆਂ ਵਾਂਗੂ ਬੇਗੈਰਤੀ, ਬੇਹਯਾਈ, ਧੋਖੇ ਤੇ ਕਪਟ ਨਾਲ ਪੇਂਦ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਪੱਚੀਆਂ ਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। 25 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਬੜੇ ਕਮਾਲ ਦਾ ਤਜ਼ਰਬਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਤਜ਼ਰਬਾ ਮੁੜ ਕਈ ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾ ਚੁਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪਣੀ ਹਰ ਪਰਖ ‘ਚੌ ਖਰਾ ਉਤਰਿਆ ਹੈ। ਕਦੀ ਬੰਬੇ, ਕਦੀ ਗੁਜਰਾਤ, ਕਦੀ ਕੰਧਮਾਲ, ਕਦੀ ਅਨੰਤਨਾਗ, ਤੇ ਕਦੀ ਮਾਲੇਗਾਂਓ! ਹਰ ਵਾਰ ਸਫਲ। ਇਸ ਸਫਲਤਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਸ਼ਲਕੁਸੀ ਦੇ ਨਵੇ ਤਜਰਬੇ ਦੀ ਜਨਮ ਦਾਤੀ ਦਾ 25 ਵਾਂ ਮਰਨ ਦਿਵਸ ਮਨਾਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖਬਰੀ ਚੈਨਲ ਹੋਰ ਸਭ ਕੁਝ ਭੁਲਾ ਕੇ ਮਰਨ ਵਾਲੀ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਬਣਾਉਣ ‘ਚ ਰੁਝੇ ਹੋਏ ਹਨ ਪਰ ਮੇਰੇ ਜਿਹਨ ਵਿਚ ਬਚਪਨ ‘ਚ ‘ਟੇਵਰਕਾਟਾਂ’ ਤੇ ਵਜਦਾ ਸੁਣਿਆਂ ਉਹ ਗਾਣਾਂ ਇਸ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ਤਾਜਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ- 31 ਅਕਤੂਬਰ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਸੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇੰਦਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗੱਡੀ ਚਾੜ੍ਹ ਸੀ….ਮੈ ਘੜ੍ਹੀ ਪਲ ਲਈ ਸਿੰਘਾਂ ਵਾਲੀ ਤੈਸ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾ।

ਮੈ ਇਸ ਦਿਹਾੜੇ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਜਾਬਰਾਂ ਤੇ ਲੋਕਾਈ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਹਸ਼ਰ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾ। ਸਿਮ੍ਰਤੀਆਂ ਦੇ ਰਚੇਤਾ ਮੰਨੂ ਅਤੇ ਸੰਕਰਾਚਾਰੀਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੀਰ ਮਨੂੰ ਤੇ ਇੰਦਰਾਂ ਗਾਂਧੀ ਤੱਕ , ਜਹੂਦੀ ਰਾਜੇ ਹੈਰੋਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾਰਜ ਬੁਸ ਤੱਕ । ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਮਾਯੂਸ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਮੇਰੇ ਮਾਣ ਕਰਨ ਲਈ , ਸਿਰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਅਣਖ ਨਾਲ ਜੀੳੇੁਣ ਲਈ ਤੇ ਕਾਤਲ ਹਨੇਰੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਲੜਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ, ਮੈਨੂੰ ਬੁੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੰਦੇ ਬਹਾਦਰ ਤੱਕ ਤੇ ਨਾਨਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਦਾਮ ਹੁਸੈਨ ਤੱਕ ਸਭ ਦਮ ਭਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਦੇ ਹਨ।ਵੈਸੇ ਇਹ ਬਰਕਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਵਿਰਸੇ ਚੋਂ ਹੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ-

ਮਨੂੰ ਸਾਡੀ ਦਾਤਰੀ ਅਸੀ ਮਨੂੰ ਦੇ ਸੋਏ
ਜਿਉ ਜਿਉ ਮਨੂੰ ਵਡਦਾ ਅਸੀ ਦੂਣ ਸਵਏ ਹੋਏ।

ਸਚਮੁਚ ਹੀ ਅਸੀਂ ਪੈਰੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ‘ਚ ਉੱਗੀ ਘਾਹ ਵਰਗੇ ਹਾ ਤੇ ਮਨੂੰ ਦੀ ਦਾਤੀ ਦੇ ਸੋਏ (ਚਾਰਾ) ਹਾ।ਸਾਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਚੋਂ ਵੱਢਿਆ ਅਸੀਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ‘ਚ ਉੱਗ ਆਏ।ਕਸਮੀਰ ਦੀ ਵਾਢੀ ਹਾਲੇ ਜਾਰੀ ਸੀ ਤੇ ਅਸੀ ਬੰਗਾਲ ਬਿਹਾਰ ਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ‘ਚ ਭਰਵਾਂ ਝਾੜ ਦੇਣਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਸੀ ਵੱਢੀਦੇ ਜਾਵਾਂਗੇ ਬਲੋਚਸਤਾਨ ਤੋਂ ਲੰਕਾਂ ਤੱਕ ਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਤੋਂ ਫਲਸਤੀਨ ਤੱਕ। ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਸਣੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਪੱਚੀਆਂ ਦੇ ਹਨ ਤੇ ਵਾਢੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਆਓ! ਜਾਲਮ ਨੂੰ ਵਾਢੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੁਕਾਰੀਏ। ਅੰਤ ਸਾਡਾ ਖੂਨ ਹੀ ‘ਫਤਿਹਨਾਮਾਂ’ ਲਿਖੇਗਾ।

ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇਜਾ
ਫੋਨ 9478440512
mythbuster_teja@yahoo।co.in