ਭਾਰਤ 'ਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਪੀੜ

ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ 'ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਲੋਕਤੰਤਰ' 'ਚ ਘੱਟਗਿਣਤੀਆਂ ਹੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਕੀ ਹੈ?-ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਸਮਝੋ

ਭਾਰਤ 'ਚ ਹਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ 'ਚ ਤੌਖਲਾ ਉੱਠਦਾ ਐ—ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦਾ, ਗ਼ੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਹਿਰਾਸਤਾਂ ਦਾ ਅਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦਾ। ਇੱਕ ਆਮ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹੋਣ ਜਾਂ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਦੇ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਘੇਰੇ ਹੇਠ ਜੀਵੇ? 'ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਸਾਡੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਚੁਕਾ ਹੈ' ਇਹ ਮਹਿਤਾਬ ਆਲਮ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ..


"ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਸੀਰੀਅਲ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ, ਕਿੱਥੇ ਐਂ ਤੂੰ?, ਠੀਕ ਐਂ?" ਮੇਰੇ ਮੋਬਾਈਲ 'ਤੇ ਦੋਸਤ ਦਾ ਐੱਸ.ਐੱਮ.ਐੱਸ ਵੱਜਿਆ।13 ਸਤੰਬਰ 2008 ਦੀ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ। "ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਹੋਈ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਠੀਕ ਐਂ, ਬਿਹਾਰ 'ਚ ਬੈਠਾਂ. ਉਮੀਦ ਐ ਤੂੰ ਤੇ ਤੇਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਠੀਕ ਹੋਊਗਾ" ਓਹਦੇ ਸੁਆਲ ਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਕੋਲ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਮੈਂ ਓਹਨੂੰ ਜੁਆਬ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਓਹਨੀ ਦਿਨੀਂ ਕੋਸੀ ਦਰਿਆ ਕਰਕੇ ਬਿਹਾਰ 'ਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਨ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।

13 ਸਤੰਬਰ २००८ ਸੂਰਜ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਬੰਬਾਂ ਦੇ ਧਮਾਕਿਆਂ ਨਾਲ ਡੁੱਬਿਆ ਸੀ।26 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਕਈ ਜ਼ਖ਼ਮੀ, 30 ਮਿੰਟਾਂ 'ਚ 5 ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਸਣੇ ਪੂਰੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਦਿਲ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਮੇਰੇ ਹਰ ਐੱਸ.ਐੱਮ.ਐੱਸ ਦਾ ਜੁਆਬ ਸੁਖਦ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਕੁਝ ਸਾਹ ਆਇਆ। ਸਾਰੇ ਮਿੱਤਰ ਠੀਕ ਸਨ।ਅਖੀਰਲਾ ਜੁਆਬ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸੀਨੀਅਰ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਚੌਗਿਰਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਏ.ਆਰ.ਆਗਵਾਨ ਦਾ ਆਇਆ ਜਿਹਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਮੁਲਕ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਸਬੰਧੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਲਾ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਓਹਨੇ ਦੇਰ ਨਾਲ ਇਸ ਲਈ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿਓਂਕਿ ਓਹ ਸੁੱਤਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ।

ਏਧਰ ਪੂਰੀ ਖਬਰ ਤੋਂ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਹਿੱਲ ਚੁੱਕਿਆ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਕੰਮ 'ਚ ਜੀਅ ਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਖੁਦ ਨੂੰ ਧਰਵਾਸਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਕੇ ਸੀ ਜਿੰਨੀ ਬੁਰੀ ਹੋਣੀ ਸੀ ਓਹ ਹੋ ਚੁੱਕੀ। ਪਰ ਮੈਂ ਛੇਤੀ ਗ਼ਲਤ ਸਾਬਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਕਾਹਲ ਭਰੀ ਫੋਨ ਕਾਲ ਆਈ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫੋਰ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਔਫ ਸਿਵਲ ਰਾਈਟਸ (ਏ.ਪੀ.ਸੀ.ਆਰ) ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਦੀ। ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਗਰੁੱਪ ਐ ਜਿਹਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਬਤੌਰ ਕੋ-ਆਰਡੀਨੇਟਰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਅਵਾਜ਼ ਤਣਾਅ ਭਰਪੂਰ ਸੀ ਅਤੇ ਕਾਲ ਦੀ ਰਿਸੀਵਿੰਗ ਵੀ ਠੀਕ ਨਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਵੀ ਔਖਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਿਰਫ ਏਨਾ ਈ ਸਮਝ ਆਇਆ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਮੁਸਲਿਮ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਜਾਮੀਆ ਨਗਰ 'ਚ ਹਲਾਤ ਕਾਫੀ ਖਰਾਬ ਸੀ।ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਡਰ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਪੁਲਿਸ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਰਹੀ ਸੀ, ਮੈਂ ਛੇਤੀ ਦਿੱਲੀ ਪੁੱਜਾਂ।

ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਘਬਰਾਹਟ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਏ.ਆਰ.ਆਗਵਾਨ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਓਹ ਓਸੇ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।ਸਾਰੀ ਦਿਹਾੜੀ २० ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਾਲਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਜੁਆਬ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ ਵਧ ਗਈ।ਆਗਵਾਨ ਕਦੇ ਏਦਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।ਇਫਤਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ (ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸੀ) ਮੈਂ ਨੇੜਲੇ ਕੈਫੇ ਗਿਆ ਟਿਕਟ ਬੁੱਕ ਕਰਾਉਣ ਲਈ। ਈ.ਮੇਲ ਆਈ ਹੋਈ ਸੀ।ਏ.ਆਰ.ਆਗਵਾਨ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸਪੈਸ਼ਲ ਸੈੱਲ ਨੇ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਸੀ, ਸਪੈਅਲ ਸੈੱਲ ਜਿਹਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਨੇ।

ਆਗਵਾਨ ਮੰਨਿਆ ਪ੍ਰਮੰਨਿਆ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਰਨ ਕਾਰਕੁੰਨ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਜਾਣੀ ਪਛਾਣੀਆਂ, ਵੱਕਾਰੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਓਹਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਸਾਫ ਸੀ ਤੇ ਈਮਾਨ ਓਸਤੋਂ ਵੀ ਸਾਫ, ਓਹਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਨੇ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈ ਚਾਰੇ ਨਮੂ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ।ਮੁਸਲਿਮ ਆਗੂ ਖਾਸੇ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਸਨ ਇਸ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਕਾਰਨ। ਆਗਬਾਨ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਈ ਓਹ ਕੀ ਕਰਨ। ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ 3 ਹੋਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਇਲਾਕੇ 'ਚੋਂ ਫੜੇ ਗਏ ਨੇ।ਸਮਾਜਕ, ਧਾਰਮਕ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਾਕਰ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਰੌਲਾ ਵਧਿਆ ਤਾਂ ਆਗਵਾਨ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਦਾ ਨਿੱਕਾ ਮੋਟਾ ਕੰਮ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਲਗਭਗ २८ ਸਾਲਾ ਅਦਨਾਨ ਫਾਹਦ ਨੂੰ ਵੀ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ।ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਤ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਵਜੇ ਛੱਡਿਆ। ਜੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦਬਾਅ ਨਾਂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਗ਼ੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਲੰਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ।

19 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਮੁੜਦਿਆਂ ਮੈਂ ਪਹਿਲੋਂ ਆਗਵਾਨ ਕੋਲ ਗਿਆ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਮੋਸ਼ੀ ਭਰਪੂਰ ਸਮਾਂ ਸਹਿ ਚੁੱਕਿਆ ਇਹ ਸ਼ਖ਼ਸ ਹਾਲੇ ਵੀ ਸਦਮੇ ਦੇ ਆਲਮ 'ਚ ਸੀ।ਓਹਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਹੀ ਕਿ ਓਹਨੂੰ ਚੁੱਕਿਆ ਕਿਓਂ ਗਿਆ।"ਮੈਥੋਂ ਮੇਰੀ ਸਰਗਰਮੀ ਪੁੱਛੀ ਗਈ ਧਮਾਕੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਦੀ, ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਵੀ। ਮੈਂ ਦੱਸਿਆ ਮੈਂ ਘਰ ਸੀ। ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਤੋਂ ਆਏ ੨ ਗ਼ੈਰ ਮੁਸਲਿਮ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਓਹ ਲੋਕ ਐੱਨ।ਜੀ।ਓ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਾਸਤੇ ਆਏ ਸਨ।ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ 'ਸਿਮੀ' (ਸਟੂਡੈਂਟਜ਼ ਫੌਰ ਇਸਲਾਮਿਕ ਮੂਵਮੈਂਟ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ) ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗ ਪਏ।ਮੈਥੋਂ ਮੇਰੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਸਿਮੀ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਦੇ ਪਤੇ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੇ। ਮੈਂ ਦੱਸਿਆ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਪਰ ਓਹ ਲਗਾਤਾਰ ਏਸੇ ਸੁਆਲ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ" ਪੜਤਾਲੀਆ ਅਫਸਰਾਂ ਨੇ ਆਗਵਾਨ ਤੋਂ ਅਬੁਲ ਬਸ਼ਰ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ। ਅਬੁਲ ਬਸ਼ਰ, ਮਦਰੱਸੇ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ ਡਿਗਰੀ ਧਾਰਕ ਨੂੰ ਮਹੀਨਾ ਪਹਿਲੋਂ ਆਜ਼ਮਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਫੇਰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਸੀਰੀਅਲ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਬਣਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।"ਮੈਂ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਬਸ਼ਰ ਬਾਰੇ ਓਨਾਂ ਹੀ ਪਤੈ ਜਿੰਨਾ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਐ" ਓਹਦੇ ਜੁਆਬ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤ ਨਾਂ ਹੋ ਰਹੇ ਅਫਸਰਾਂ ਨੇ ਓਸ 'ਤੇ ਬਸ਼ਰ ਨੂੰ ਘਰ 'ਚ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾਇਆ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਸ਼ਰ ਕੋਲ ਓਹਦਾ ਨੰਬਰ ਹੈ। ਆਗਵਾਨ ਨੇ ਜਦੋਂ ਸਾਫ ਨਾਂਹ ਕੀਤੀ ਇਹਨਾਂ ਇਲਜ਼ਾਮਾਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਓਹ ਔਖੇ ਹੋ ਗਏ। "ਸ਼ਬਦ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹ 'ਚ ਤੁੰਨ
ਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਓਹ ਗੱਲ ਮਨਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਜਿਹਦਾ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ ਈ ਨਹੀਂ ਸੀ।ਐਦਾਂ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਮੁਲਕ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਜੋ ਕਰੇ ਓਹੀ ਕਾਨੂੰਨ ਹੈ" ਆਗਵਾਨ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ "ਜਦੋਂ ਪੱਕਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਓਹ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ ਹਿਰਾਸਤ 'ਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਚੱਲ ਤੈਨੂੰ ਘਰ ਛੱਡ ਆਉਨੇ ਆਂ। ਮੈਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਰਾਹ 'ਚ ਕੀ ਕਰ ਦੇਣ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਤੇ ਲੈਜਾ ਕੇ ਕੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰਕੇ ਫੇਰ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਜਿੱਦਾਂ ਇਸ ਮੁਲਕ 'ਚ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਹੋਇਐ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਹੋ ਮੈਨੂੰ ਲੈ ਜਾਣ ਆ ਕੇ"

ਆਗਵਾਨ ਨੇ ਜਿਹੜੇ ਡਰ ਦੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਆਖੀ ਓਹ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ਜਿੱਦਾਂ ਦਾ ਮੈਂ ਹੈਦਰਾਬਾਦ 'ਚ ਸੁਣਿਆ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਜ਼ਾਦ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ 'ਚ 'ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ 'ਤੇ ਹੋਏ ਤਸ਼ੱਦਦ' ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਸੀ ਅਗਸਤ २००९ 'ਚ।'ਅੱਤਵਾਦ ਖਿਲਾਫ ਜੰਗ' ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਰੀੜ ਦੀ ਹੱਡੀ 'ਚ ਝੁਣਝੁਣੀ ਛੇੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹਾਂ 'ਚ ਬੰਦ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਦਰਦ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਹੀ ਮਨਵਾਉਣ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਮੁੱਕਿਆਂ, ਥੱਪੜਾਂ, ਗਾਲਾਂ ਅਤੇ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਕੁੱਟਮਾਰ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਆਮ ਸੀ।ਕਈ ਕਈ ਘੰਟੇ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖੜੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਜਾਂ ਫੇਰ ਪੁੱਠੇ ਟੰਗ ਦਿੰਦੇ।ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਤੇ ਪੀਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਪਖਾਨੇ 'ਚੋਂ ਲੈਣ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕੇ ਦੇ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਦੱਸੀਆਂ ਗੱਲਾ ਦਾ ਰੱਟਾ ਮਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। "ਰਾਤ ਇੱਕ ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰ ਤੜਕਸਾਰ ਤੱਕ ਗਾਲਾਂ ਅਤੇ ਗੰਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮੇਰੇ 'ਤੇ ਹੁਮਦਿ ਰਹੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਈ" ਇੱਕ ਬੰਦਾ ਯਾਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਸੁਆਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ "ਮੁਲਕ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਕੀ ਸਾਜ਼ਸ਼ਾਂ ਕਰਦੇ ਓਂ ਸਾਲਿਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਓ?"

ਤਸ਼ੱਦਦ ਸਿਰਫ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਮਹਿਦੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਖਸ਼ੇ ਜਾਂਦੇ।੬੫ ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਬ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਅਤੌਰ ਰਹਿਮਾਨ ਮੁੰਬਈ 'ਚ ਰਹਿੰਦੈ। ਅਤੌਰ ਦੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਪੁੱਤਰ 'ਤੇ ਜੁਲਾਈ ੨੦੦੬ ਦੇ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲੱਗਾ ਸੀ।"ਰਾਤੀ ਆਏ ਓਹ, ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੱਥੇ ਲੈ ਗਏ, ਕਈ ਦਿਨ ਗ਼ਾਇਬ ਰੱਖ ਕੇ ੨੭ ਜੁਲਾਈ ਦੀ

ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਪਾਈ।ਮੈਨੂੰ, ਮੇਰੀ ਧੀ ਨੂੰ, ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਤੇ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਗਾਲਾਂ ਕੱਢਦਿਆਂ ਸਾਡੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਮੁਹਰੇ ਪਰੇਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਤੇ ਮੇਰੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਏ ਮੁਹਰੇ ਕੁੱਟਿਆ ਗਿਆ। ਘਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਏ.ਟੀ.ਐੱਸ ਵਾਲੇ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਰਦੇ ਤੇ ਬੁਰਕੇ ਲੁਹਾਉਂਦੇ। ਸਾਨੂੰ ਘਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸਾਹਵੇਂ ਗੰਦੀਆਂ ਗਾਲਾਂ ਕੱਢ ਕੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤ ਕਰਦੇ।ਕਦੇ ਸਾਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨੰਗਿਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੰਦੇ ਤੇ ਕਦੇ ਹੋਰ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਕੱਪੜੇ ਲਾਹੇ ਜਾਂਦੇ......

੧੩ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਧਮਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਬੇਪਤੀ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਹੋਈ ਤੇ ਫੇਰ ਹੋਇਆ ਬਦਨਾਮ ਬਾਟਲਾ ਹਾਊਸ 'ਐਨਕਾਊਂਟਰ' ੨੩ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਵਕੀਲਾਂ, ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ, ਕੌਮੀ ਆਗੂਆਂ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਦੀ ਬੈਠਕ ਸੱਦੀ ਗਈ ਸੀ।ਹਲਾਤਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਦੋਂ ਖਬਰ ਆਈ ਕਿ ੧੭ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਾਕਿਬ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਹੈ। ਚੁੱਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨੁੰ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੋ ਅਸੀਂ ਸਥਾਨਕ ਥਾਣੇ ਪੁੱਜੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਲਿਖਾਉਣ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲੋਂ ਨਾਂਹ ਕੀਤੀ ਪਰ ਵਕੀਲਾਂ ਤੇ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਦਬਾਅ 'ਤੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਓਹਨੁੰ ਸਪੈਸ਼ਲ ਸੈੱਲ ਵਾਲੇ ਲੈ ਗਏ ਨੇ। ਜਦੋਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਵਕੀਲ ਕੋਲਿਨ ਗੋਂਜ਼ਾਲਵੇਜ਼ ਨੇ ਓਹਨੁੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਹੈਰਾਨਕੁੰਨ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ, "ਇਹਦਾ ਭਰਾ ਦੇ ਜਾਓ, ਤੇ ਇਹਨੂੰ ਲੈ ਜਾਓ"

ਬਾਟਲਾ ਹਾਊਸ ਐਨਕਾਊਂਟਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਹੇਠ ਜਿਓਂਦੇ ਨੇ।ਅਜਿਹੇ ਹਲਾਤ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨੇ ਜਿਹਨਾਂ 'ਚ ਜੇ ਹਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅੱਤਵਾਦੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ੱਕੀ ਤਾਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਬਦਨਾਮ ਐੱਸ.ਐੱਮ.ਐੱਸ ਚੱਲਿਆ ਸੀ, "ਹਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅੱਤਵਾਦੀ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਹਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ" ਯਾਨੀ ਕਿ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਿ ਹਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਦਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਫੇਰ ਚਾਹੇ ਓਹ ਧਾਰਮਿਕ ਬਿਰਤੀ ਦਾ ਹੋਵੇ, ਸੁਆਲੀਆ ਬਿਰਤੀ ਦਾ ਜਾਂ ਨਾਸਤਿਕ।

ਕੇ.ਕੇ.ਸ਼ਾਈਨਾ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਲਓ, ਓਹ ਪੱਤਰਕਾਰ ਜਿਹਨੂੰ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਐਲਾਨ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ "ਵੇਖ ਲਓ ਮੈਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਆਂ, ਪਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਨਹੀਂ"। ਸ਼ਾਈਨਾ ਨੁੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ ਵੇਖੇ ਜਾਣ ਦਾ ਜ਼ਾਤੀ ਤਜੁਰਬਾ ਹੈ। ਅਬਦੁਲ ਨਸੀਰ ਮਦਾਨੀ ਦੇ ਕੇਸ 'ਚ ਓਹਦੇ 'ਤੇ ਗਵਾਹਾਂ ਨੂੰ ਧਮਕਾਉਣ ਦਾ ਕੇਸ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਕਿਓਂਕਿ ਓਹ ਕੇਰਲਾ 'ਚ ਪੀ.ਡੀ.ਪੀ ਦੇ ਆਗੂ ਮਦਾਨੀ ਜਿਹਨੂੰ ਬੰਗਲੌਰ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦਾ ਮੁਲਜ਼ਮ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਬਣਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਸ਼ਾਈਨਾ ਨੇ ਤਹਿਲਕਾ ਮੈਗ਼ਜ਼ੀਨ 'ਚ ਇੱਕ ਆਰਟੀਕਲ 'ਚ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਬੰਦਾ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਕਿਓਂ ਹੈ? ਮਦਾਨੀ ੧੦ ਸਾਲ ਕੈਦ ਕੱਟ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਤੇ ੨੦੦੭ 'ਚ ਓਹਨੂੰ ਬਾਇੱਜ਼ਤ ਬਰੀ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਏਦਾਂ ਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਮੁਸਲਿਮ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਖੁਦ ਮੈਂ (ਲੇਖਕ) ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਇਆਂ।ਝਾਰਖੰਡ ਦੀ ਗਿਰੀੜ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਤੱਥ ਪੜਤਾਲ ਕਮੇਟੀ ਨਾਲ ਗਏ ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਮਾਓਵਾਦੀ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਗਿਰੀੜ ਦੇ ਐੱਸ.ਪੀ ਮੁਰਾਰੀ ਲਾਲ ਮੀਣਾ ਨੇ ੫ ਘੰਟੇ ਮੈਨੂੰ ਤਾੜੀ ਰੱਖਿਆ। ਓਹ ਹੁਣ ਡੀ.ਆਈ.ਜੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਐ, ਝਾਰਖੰਡ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਪੈਸ਼ਲ ਬ੍ਰਾਂਚ ਦਾ। "ਇਹ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਰਹੱਦੀ ਇਲੱਕੇ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਐ, ਜਾਮੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 'ਚ ਪੜ੍ਹਿਐ ਦਿੱਲੀ 'ਚ, ਇਹ ਪੱਕਾ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹੋਊ", ਓਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਆਏ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਓਹਨੇ ਸਾਨੂੰ ਓਸੇ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਪੂਰਾ ਸਾਲ ਬਗ਼ੈਰ ਜ਼ਮਾਨਤ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

ਇਸੇ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ 'ਚ ਮੁੰਬਈ ਧਮਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲੋਂ, ਇੱਕ ਮਿੱਡ ਡੇਅ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਮੁਸਲਿਮ ਫੋਟੋ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਈਅਦ ਸਮੀਰ ਅਬੇਦੀ ਨੂੰ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਲੈਣ ਦੇ ਜੁਰਮ 'ਚ ਫੜ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ ਸਿਰਫ ਮੁਸਲਿਮ ਨਾਮ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕਹਿ ਕੇ ਸੱਦਿਆ ਗਿਆ। ਮਿੱਡ ਡੇਅ ਨੇ ਛਾਪਿਆ 'ਅਬੇਦੀ ਨੇ ਜਦੋਂ ਸਾਰਾ ਮਾਮਲਾ ਸਾਫ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਆ ਤੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਦੱਸੀ ਤਾਂ ਸਬ-ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਅਸ਼ੋਕ ਪਾਰਥੀ ਦਾ ਕਹਿਸਾ ਸੀ,"ਬਕਵਾਸ ਬੰਦ ਕਰ, ਤੇ ਸੁਣ ਮੈਂ ਕੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾਂ, ਤੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਜਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੈਂ ਕਿਓਂਕਿ ਤੇਰਾ ਨਾਮ ਸਈਅਦ ਐ।"

ਇਹ ਸੋਚ ਸਿਰਫ ਪੁਲਸੀਆ ਦਿਮਾਗ ਤੱਕ ਮਹਿਦੂਦ ਨਹੀਂ ਐ। ਆਮ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਵੀ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਘਰ ਕਰ ਰਹੀ ਐ ਕਿ ਹਰ ਹਮਲਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਰਦੇ ਨੇ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਜਾਨਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਮਦਰੱਸਾ ਹੀ ਸਮਝਦੇ ਨੇ।

ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸ਼ੱਕ ਦੀ ਨਜ਼ਰ 'ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਾਲ ਨੇ।ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਮੈਂ ਖੁਦ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਪੁੱਛਿਐ ਕਿ ਕੀ ਮੈਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਾਂ? ਸੱਚ ਦੱਸਾਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੈ। ਤੇ ਵੱਡੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਇਹ ਐ ਕਿ ਆਮ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਿਹਦਾ ਕੋਈ ਪੜ੍ਹਿਆ ਲਿਖਿਆ ਮਿੱਤਰ ਜਾਂ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਐ ਓਹ ਹੋਰ ਵੀ ਖਤਰੇ 'ਚ ਐ।

ਹਰ ਧਮਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੌਜੁਆਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਕਿ ਓਹਨਾਂ 'ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਾਂ ਬਣ ਜਾਵੇ।ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਸਾਡੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਐ। ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕਦੋਂ ਮੁੱਕੂ?, ਮੇਰੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਆਜ਼ਮਗੜ੍ਹ ਦੇ ਇਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਰਸ਼ਦ ਨਮੂ ਗ਼ੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਮੈਂ ਸਿਰਫ ਦੁਆ ਈ ਕਰ ਸਕਦਾਂ ਜਾਂ ਸੁਪਨਾ ਵੇਖ ਸਕਦਾਂ ਕਿ ਇਸ ਸੁਆਲ ਦਾ ਜੁਆਬ ਮੈਂ 'ਛੇਤੀ ਹੀ' ਕਹਿ ਕੇ ਦੇਵਾਂ।

ਲੇਖ਼ਕ ਮਹਿਤਾਬ ਆਲਮ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਅਜ਼ਾਦ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਹੈ।

(ਇਸ ਲਿਖ਼ਤ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਤਰਜ਼ਮਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਪੀ ਟੀ ਸੀ ਨਿਊਜ਼ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ)