ਟੁਕੜਿਆਂ 'ਚ ਵੰਡੀ ਕਹਾਣੀ 'ਮੌਸਮ'

ਪਿਆਰ ਦੀ ਰਵਾਨਗੀ ਸਿਆਸੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ,ਧਾਰਮਿਕ ਖਲਾਅ ‘ਚ ਵਿਚਰਦੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਧਾਗੇ ‘ਚ ਪਰੋਂਦੀ ਹੋਈ ਬਿਆਨ ਕਰੇ ਤਾਂ ਅੰਦਾਜ਼ ਖੂਬਸੂਰਤ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਹਵਾ ‘ਚ ਲਿਖੇ ਹਰਫਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਹਿਦਗੀ ਹਰ ਦਿਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਅਰਥ ਸਾਰਥਕ ਹਨ।ਪਰ ਅਫਸੋਸ ਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਮੌਸਮ’ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਚੰਗੇ ਵਪਾਰਕ ਅੰਕੜੇ ਜਟਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਫ਼ਿਲਮ ਨਹੀਂ ਕਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ।ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ ਨਾਂ ਤਾਂ ਦਰਸ਼ਕ ਦੀ ਪਸੰਦ ਵੱਜੋਂ ਯਾਦ ਰੱਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵੱਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ।ਹੈਰੀ(ਸ਼ਾਹਿਦ ਕਪੂਰ) ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੰਡਾ ਹੈ ਜੋ ਆਇਤ(ਸੋਨਮ ਕਪੂਰ) ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਪਿੰਡ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਚੋਂ ਹੈਰੀ ਦੇ ਇਜ਼ਹਾਰ ਨੂੰ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇਣ ਦੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਨਾਂ ਮਿਲਿਆ ਹੀ ਆਇਤ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਫਿਰ ਹੈਰੀ ਸਕਵਾਇਡਨ ਲੀਡਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਵੱਲੋਂ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਮੁੜ ਆਇਤ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਵਾਰ ਹਲਾਤ ਕੁਝ ਇੰਝ ਬਦਲੇ ਹਨ ਕਿ ਆਇਤ ਦਾ ਫੁੱਫੜ ਮੁੰਬਈ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆ ‘ਚ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਆਇਤ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਚਾਚਾ,ਪਿਤਾ ਤੇ ਭੂਆ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ।ਇੱਥੇ ਵੀ ਹੈਰੀ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਹਾਮੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ‘ਤੇ ਪਾਕੇ ਆਇਤ ਰਵਾਨਗੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਖੁੰਝਿਆ ਹੈਰੀ ਕਾਰਗਿਲ ਦੀ ਜੰਗ ਛਿੜਨ ‘ਤੇ ਫੌਰੀ ਭਾਰਤ ਆ ਜਾਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਇਤ ਤੇ ਹੈਰੀ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਫਿਰ ਟੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਹੁਣ ਆਇਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।ਆਇਤ ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਭੂਆ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ।ਹੈਰੀ ਆਇਤ ਨੂੰ ਲੱਭਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਆਇਤ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੇ ਗਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਹੈਰੀ ਉੱਥੇ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਆਇਤ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।ਇੰਝ ਨਿੱਕੇ ਵੱਡੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਚੋਂ ਲੰਗਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਆਕੇ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਹੈ ਜਿਸ ‘ਚ ਦਰਸ਼ਕ ਮਨ ‘ਚ ਅਜਿਹੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਲਈ ਫ਼ਿਲਮ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਕਹਾਣੀ ਕਿਵੇਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਪਾਉਂਦੀ।

ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਮੌਸਮ’ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦਿਆ ਹੋਇਆ ਵੀ ਤਮਾਮ ਉਣਤਾਈਆਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣ ਗਈ।ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਜਿੱਥੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਚ ਆਪਣਾ ਤੁਜਰਬਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉੱਥੇ ਤਾਂ ਫ਼ਿਲਮ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ ਵਪਾਰਕ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ‘ਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਮਸਾਲਾ ਦੀ ਚੱਟਣੀ ਘੋਲਦਾ ਹੈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਫ਼ਿਲਮ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਗਵਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਇੰਝ ਫ਼ਿਲਮ ਨਾ ਮੁੱਦੇ ਦੀ ਗੱਲ ਸਾਫ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਸਾਲਾ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਸਾਫ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਰ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।ਮੌਸਮ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਵੰਨਗੀ ‘ਚ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਰਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।ਇਹ ਉਹ ਕਿਰਦਾਰ ਹਨ ਜੋ ਸਮਾਜ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਘੱਟ ਤਬਕਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਰੂਪ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਹਿਜਰਤ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ‘ਚ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੱਧੀ ਹੈ।ਸ਼ਾਹਿਦ ਕਪੂਰ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੰਡਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਹੈ ਜੋ ਸਕਵਾਇਡਨ ਲੀਡਰ ਹੈ ਤੇ ਸਾਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ ਹੈ।ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਹਿਜਰਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਤਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਲੈਕੇ,ਭਟਕਣ ਨੂੰ ਲੈਕੇ,ਪਿਆਸ ਨੂੰ ਲੈਕੇ,ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਲੈਕੇ।


ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ 1984 ਦੇ ਕਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਲਈ(ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਸੰਵਾਦ-ਪਹਿਲਾਂ ਚੌਰਾਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਅਯੁੱਧਿਆ),ਕਸ਼ਮੀਰ ਪੰਡਿਤਾ ਦੇ ਬੇਚਾਰਗੀ,6 ਦਸੰਬਰ
1992 ਦੀ ਬਾਬਰੀ ਮਸੀਤ ਤੇ 1993 ਦੇ ਮੁੰਬਈ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆ ਦੇ ਗਵਾਹ ਹਨ।ਇਹਨਾਂ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਨੇ 1999 ਦੀ ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ ਨੂੰ ਵੀ ਭੋਗਿਆ ਹੈ ਤੇ 11 ਸਤੰਬਰ 2001 ਦੇ ਵਰਲਡ ਟਰੇਡ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਤਹਿਸ ਨਹਿਸ ਦਾ ਸੰਤਾਪ ਵੀ ਇਹ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹਨ।ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਹਿਜਰਤ ਇੱਥੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕਦੀ ਇਹ 2002 ਦੇ ਗੁਜਰਾਤ ‘ਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਫਿਆਂ ਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਦੈਂਤ ਤੋਂ ਬਚਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ।ਸਿੱਖ ਅੱਜ ਵੀ ਇਨਸਾਫ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।ਸੋਨਮ ਕਪੂਰ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ(ਆਇਤ) ਉਹਨਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਹਿਜਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਦੋਵੇਂ ਕਿਰਦਾਰ(ਸ਼ਾਹਿਦ ਤੇ ਸੋਨਮ) ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਕੀ ਸੀ ਤੇ ਇਹ ਗੁਜਰਾਤ ‘ਚ ਕੀ ਹੈ।ਹੱਲ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਸਮਿਆਂ ‘ਚ ਉਹ ਭਿਆਨਕ ਪਰਛਾਵੇਂ ਸਨ।ਹੱਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਥੌੜ੍ਹਾ ਤੂੰ (ਮੁਸਲਮਾਨ) ਗਵਾਇਆ ਹੈ ਥੌੜ੍ਹਾ ਮੈਂ (ਸਿੱਖ) ਗਵਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਚਲੋ ਮਿਲਕੇ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ ਵਸਾਈਏ।(ਆਖਰ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਣ ‘ਚ ਹੀ ਹੱਲ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ,ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਨਸਾਫ ਦੀਆਂ ਤਖਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਇਬਰਾਤਾਂ ਗੁਹਾਰ ਲਗਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਇਹ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲੁਕਿਆ ਨਹੀਂ।ਪਰ ਇਹ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਸੰਵਾਦ ਨਹੀਂ ਰਚਾਉਂਦੇ ਬੱਸ ਇੱਕ ਰੈਪਿਡ ਫਾਇਰ ਰਾਉਂਡ ਹੀ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।

ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਮੈਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਵੀਰਜ਼ਾਰਾ,ਲਵ ਆਜ ਕੱਲ੍ਹ,ਹੀਰੋਜ਼,ਲੰਡਨ ਡ੍ਰੀਮਜ਼,ਤਨੂ ਵੇਡਸ ਮੰਨੂ,ਬਾਡੀਗਾਰਡ,ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ,ਮੌਸਮ ਦੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਲਈ ਵਧੀਆ ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਮੁਹੱਈਆ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੈਰ ਸਪਾਟੇ ਰਾਹੀ ਆਮਦਨੀ ਨੂੰ ਭਰਵਾ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।ਮੈਂ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਤਾਂ ਹਾਂ ਕਿ ਸਿਨੇਮਾ ਸਮਾਜ ਦਾ ਅਕਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਮੌਸਮ ਨੇ ਪੁਖਤਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਹ ਪ੍ਰਹਾਉਣਾਚਾਰੀ ਜੋ ਦਿਨ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਪੈਲੇਸ ‘ਚ ਮਨਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੱਗਭਗ ਅਲੋਪ ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵੇਖਣਾ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਨਾਇਕ ਹੈਰੀ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੇ ਵਿਆਹ ‘ਤੇ ਬਿਸਤਰੇ ਇੱਕਠੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਟਰੈਕਟਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਹਾਉਣਿਆਂ ਨੂੰ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਡੇਰੇ ਵੀ ਘਰਾਂ ਦਾ ਅਨਖਿੜਵਾਂ ਅੰਗ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਹਿਦਗੀ ਭਰਦੀ ‘ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ’ ਦੀ ਕੰਧ ‘ਤੇ ਲੱਗੀ ਫੋਟੋ ਵੀ ਹੈ।ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਫਿਲਮ ‘ਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟੀ ਅੰਦਾਜ਼ ‘ਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।ਉਹ ਸਾਈਕਲ,ਹਲਵਾਈ ਦੀ ਦੁਕਾਨ,ਰਜੋ ਦਾ ਪਿਆਰ,ਟਾਂਗੇ ਵਾਲਾ ਦਾ ਤਰੱਕੀ ਕਰਨਾ ਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਹੁਣ ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਯੁੱਗ ‘ਚ ਟੈਂਪੂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਿਜਕ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਣਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਚਲਾਇਮਾਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਬਾਖੂਬੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਹੈਰਾਨੀ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਰਭਾਤ ਵੇਲੇ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸੁਨਣਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ ਤੇ ਖੋਪੀਏ ਵੇਲੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਕੰਨਾ ‘ਚ ਪੈਣਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਉਸ ਮਿਸਾਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋ: ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ‘ਪੰਜਾਬ ਜਿਉਂਦਾ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ’ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਕੁਝ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।ਕੀ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਚਿਤੇ ਪ੍ਹੈਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਿਮਰਨਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਕੋਈ ਪਿੰਡ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵੇਖਿਆ ਹੋਵੇ।

ਪਰ ਪੂਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਗਹੁ ਨਾਲ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਹਿਸਾਸ ਹੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਇਹੋ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਛੋਹ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਚ ਹੋਵੇ ਉਹ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਾਦਿਲੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਜੋ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮਕਾਰ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਨਾਓ ਤੋਂ ਥੌੜ੍ਹਾ ਅਰਾਮ ਦਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ‘ਚ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਤੋਂ ਵੀ ਮੁਨਕਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਤਾਂ ਸਫਲਤਾ ਮੰਤਰ ਹੀ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।ਕਿਉਂ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਇਹਨਾਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕ ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਨ।ਐੱਨ.ਆਰ.ਆਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਸਰਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਕਥਾ ਨੂੰ ਘੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਫਿਲਮ ਪੰਜਾਬੀ ਕਥਾਨਕ ‘ਤੇ ਨਾ ਵੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ‘ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਬਤੌਰ ਆਈਟਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਦਿਆ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਮੁੱਦਿਆ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਖੁੰਝ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਸਾਰੇ ਦਾ ਅਸਰ ਇਹ ਪਿਆ ਹੈ ਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ਨਾ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ ਬਣ ਸਕੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਵਿਚਾਰਾਤਮਕ ਫ਼ਿਲਮ ਬਣੀ।ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਕੇ ਸਕਾਟਲੈਂਡ,ਕਸ਼ਮੀਰ,ਅਮਰੀਕਾ,ਸਿਵਜ਼ਰਲੈਂਡ ਤੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ‘ਚ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ।ਪਰ ਜੇ ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 1984 ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ 2002 ਦੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਵਿਚਰਦੀ ਮੁੱਖ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੀ ਸੀ।ਆਖਰ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਤੇ ਹਲਾਤਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਪਾਉਣ ਦਾ ਇਹ ਸਫਰ,ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਇਹ ਪ੍ਰੇਮ ਗਾਥਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਲਾਤਾਂ ‘ਚ ਸਮਝਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ।ਇਸ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ,ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਜਾਂ ਸਿਵਜ਼ਰਲੈਂਡ ‘ਚ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਕਥਾਨਕ ਨੂੰ ਲੈਜਾਣਾ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਬੁਣੀ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵੀ ਵਧੀਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ।ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਹੀ ਇਸੇ ‘ਚ ਹੈ ਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ਇਸ਼ਾਰਾ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੁੰਝ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।9/11 ਦਾ ਵਰਲਡ ਟਰੇਡ ਹਾਦਸਾ ਵਿਖਾਇਆ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਉਸ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਕਿਸ ਰੂਪ ‘ਚ ਪਿਆ ਜਾ ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਕਿੰਝ ਅਸਰ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁੱਚਜੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਿਆ।ਗੁਜਰਾਤ ਦੰਗੇ ਬਿਆਨ ਤਾਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਰ ਇੰਝ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਹਲਾਤਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਨਹੀਂ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਸਗੋਂ ਹਲਾਤਾਂ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਵਾਪਰ ਰਹੇ ਹਨ।ਸਭ ਤੋਂ ਹਾਸੋਹੀਣਾ ਵੀ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤ ਦੰਗਿਆ ‘ਚ ਸ਼ਾਹਿਦ ਤੇ ਸੋਨਮ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਵੀ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।(ਚੱਲੋ ਇਸ ਨੂੰ ਇਤਫਾਕੀਆ ਸਹੀ ਮੰਨ ਸਕਦੇ ਹਾਂ)ਦੰਗਿਆ ਦੌਰਾਨ ਮੇਲੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤਹਿਸ ਨਹਿਸ ਹੋਇਆ ਜੋ ਬਿਆਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਥੋਂ ਤੱਕ ਤਾਂ ਸਹੀ ਪਰ ਯਥਾਰਥਕ ਮਾਹੌਲ ‘ਚ ਹੀਰੋ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਹਿੰਡੋਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ(ਉਹ ਵੀ ਪੈਰਾਲਾਈਜ਼ ਸ਼ਰੀਰ ਨਾਲ) ਨਾਇਕ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਚ ਸੁਪਰਮੈਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਮਸਾਲਾ ਅੰਦਾਜ਼ ‘ਚ ਹੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਜਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਕੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਅਸਲ ‘ਚ ਕਿਸੇ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਜਦੋਂ ਲੰਮੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਹਾਣੀ ਕਹਿਣ ਤਾਂ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਸੰਤੁਲਣ ਵੱਲ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਖ਼ੁਦਾ ਕੇ ਲੀਏ’ ਇਸ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ।ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪੰਕਜ ਕਪੂਰ ਨੂੰ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਸਫਰੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਇਮਤਿਆਜ਼ ਅਲੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ।ਇਮਤਿਆਜ਼ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਰਾਹੀ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਸੋਚਾ ਨਾ ਥਾ,ਜਬ ਵੀ ਮੈੱਟ,ਲਵ ਆਜ ਕੱਲ੍ਹ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਇਸਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਹਨ।ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ‘ਚ ਆਪਣੀ ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ ਹੈ।

ਫ਼ਿਲਮ ‘ਮੌਸਮ’ ‘ਚ ਸ਼ਾਹਿਦ ਕਪੂਰ ਦਾ ਬਤੌਰ ਸਕਵਾਇਡਨ ਲੀਡਰ ਹੋਣਾ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਖਾਸ ਖਿੱਚ ਸੀ ਪਰ ਇੱਤੇ ਉਣਤਾਈ ਹੀ ਇਸੇ ਗੱਲ ‘ਚ ਹੈ ਕਿ ਜੰਗ ਅਧਾਰਿਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਉਹ ਪੁਖਤਾਪਣ ਨਹੀਂ ਝਲਕਦਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਜੰਗ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਫ਼ਿਲਮਾਉਣ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਕਾਫੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ‘ਚ ਫੇਲ੍ਹ ਹੀ ਰਹੇ ਹਨ।ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਵੀ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਰਗੀ ਨਾਟਕੀ ਹੀ ਜਾਪਦੀ ਸੀ।(ਜਦੋਂ ਹੈਰੀ(ਸ਼ਾਹਿਦ ਕਪੂਰ) ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਆਇਤ(ਸੋਨਮ ਕਪੂਰ) ਕੋਲ ਜਾਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਹਲਾਤਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਬਾਰੇ ਫੋਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸ਼ਾਹਿਦ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨਾਲ ਅਸਲ ਮੁੱਦਈ ਸੰਵਾਦ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਕੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦਾ ਭਾਸ਼ਣੀ ਸੰਵਾਦ ਬੋਲਦਾ ਹੈ,ਜੋ ਕਿ ਹਾਸੋ ਹੀਣਾ ਹੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ)
ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਗੀਤ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੇ ਹਨ ਜੋ ਨਹਾਇਤ ਹੀ ਅਦਬੀ ਹਰਫਾਂ ਨਾਲ ਬੁਣੇ ਗਏ ਹਨ।ਪੇਂਡੂ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਲਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਪੱਖੋਂ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ।ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਕੈਮਰਾ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ‘ਬਿਨੋਦ ਪਰਧਾਣ’ ਦੀ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਹੈ ਤੇ ਇਸੇ ਨੂੰ ਹੀ ਵਧੀਆ ਬੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।ਇਸ ‘ਚ ਜਾਂ ਤਾਂ ਹਲਾਤਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਰਦਾਰ ਕਿੰਜ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਹਨ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਕਿਰਦਾਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੀਮਤ ਹਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਲੈਕੇ (ਬਹੁਤਾ ਵੱਡਾ ਸੰਸਾਰੀ ਕੈਨਵਸ ਤੇ ਹਲਾਤ ਨਾ ਵਿਖਾਕੇ) ਵਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।ਫ਼ਿਲਮ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਗੀਤ ‘ਪੂਰੇ ਸੇ ਜ਼ਰਾ ਸਾ ਕੰਮ ਹੈ’ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਮਕਬੂਲੀਅਤ ਤੋਂ ਖੁੰਝ ਗਈ ਹੈ।ਫ਼ਿਲਮ ‘ਮੌਸਮ’ ਕਲਾਤਮਕ ਤੇ ਮੁੱਖਧਾਰਾ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਸੁਮੇਲਤਾ ਤੋਂ ਖੁੰਝਦੀ ਹੈ।

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ,ਪਰ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨਾਲੋਂ 1000 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਰੁਚੀ ਸਿਨੇਮੇ 'ਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।