ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ:-"ਆਪੂੰ ਬਣੇ ਵਿਦਵਾਨ" ਨਰਿੰਦਰ ਕਪੂਰ ਦੀ 'ਵਿਦਵਤਾ' ਨੂੰ ਆਖ਼ਰੀ ਸਲਾਮ !

ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਜਵਾਨੀ ਵੱਲ ਨੂੰ ਕੂਚ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ 'ਚ ਲੇਖ਼ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਡਾ. ਲੱਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਸੀ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਦਿਲ(ਭਾਵੁਕਤਾ ਵੱਸ) 'ਚ ਖ਼ਾਸ ਥਾਂ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੁੱਜਿਆ ਤਾਂ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡਾਕਟਰ ਬੇਨਕਾਬ ਹੋਏ ਤੇ ਜਦੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ 'ਚ ਵੜਿਆ ਤਾਂ ਲੇਖ਼ਕਾਂ/ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖ਼ੇ ਦੂਰ ਹੋ ਗਏ।ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਜ਼ਰੂਰ ਲੱਗ ਸਕਦੈ ਪਰ ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜਿ਼ਆਦਾਤਰ ਕਾਪੀ-ਪੇਸਟ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ 'ਵਰਸਿਟੀ ਹੈ।ਇਸੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਹੀ ਡਾ. ਤੇ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਲੇਖ਼ਕ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ ਹਨ।ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਉਲੱਥਾ ਟਾਈਪ ਕਿਤਾਬਾਂ ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ 'ਸੂਝਵਾਨ' ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਾ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਝੱਲਣ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਮੌਕਾ ਮੈਨੂੰ 2006 'ਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।ਜਮਾਤ 'ਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਿਆਂ ਇਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ,2020 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ,ਤਕਨੀਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ ਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਉਹ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।ਮੈਂ ਭਰੀ ਜਮਾਤ 'ਚ ਮੋੜਵੇਂ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਅਸਲ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਲੇਖ਼ਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਉਰਲੀਆਂ ਪਰਲੀਆਂ ਛੱਡਦਿਆਂ ਜਮਾਤ 'ਚ ਤਾੜੀਆਂ ਮਰਵਾ ਦਿੱਤੀ।ਖੈਰ ਕਿੱਥੇ ਮਾਤੜ੍ਹ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਡਾ.,ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖ਼ਕ।ਬਾਕੀ ਤਾੜੀਆਂ ਦੇ 'ਜਨਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ' ਬਾਰੇ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹੋਂ।ਨਰਿੰਦਰ ਕਪੂਰ ਉਹੀ ਹਨ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ "ਕੁੱਤੇ ਸ਼ਬਦ 'ਚ ਇਕ ਕੱਕਾ(ਕ) ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਲਰਕ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਕੱਕੇ(ਕ,ਕ),ਇਸ ਲਈ ਕਲਰਕ ਕੁੱਤੇ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ।ਵੇਖ ਲਓ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾ,ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਬਾਅਦ 'ਚ ਕਲਰਕਾਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਵੀ ਮੰਗਣੀ ਪਈ ਸੀ।ਹੁਣ ਇਹਨਾਂ ਐਨ ਆਰ ਆਈਜ਼ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ 'ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਗੁਰਤੇਜ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਲੇਖ ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਲਿਖ਼ਤ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ-ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ


ਦੋਸਤੋ,
ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਤੇ ਪ੍ਰੋ: ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ ਦਾ ਵਿਡੀਓ ਵੇਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਲੱਗਾ। ਪ੍ਰੋ: ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪੂਰ ਇਸ ਵਿਡੀਓ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਅਖੌਤੀ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਆ ਕੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਗੰਦਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਚੰਗਾ ਹੋਇਆ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਫ਼ਜ਼ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਵਰਤਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਨਹੀਂ ਗਿਣਦਾ। ਮੈਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਹਾਂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਮੁੱਦਈ ਹਾਂ। ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗਿਲੇ ਸ਼ਿਕਵੇ ਜੋ ਵੀ ਹੋਣ ਪਰ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਇਥੇ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉੱਠ ਸਕਾਂ ਨਾ ਤੇ ਫਿੱਟੇ ਮੂੰਹ ਗੋਡਿਆਂ ਦਾ ਅਤੇ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਟੋਲੇ ਦਾ ਗਲ਼ ਵਿੱਚ ਗਲ਼ਮਾਂ।

ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਹੀ ਖੱਸੀ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ ਤੇ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਟੋਲੇ ਦੇ ਸਿਰ। ਜਿਸ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਰੋਣਾ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿੰਘ ਰੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਰਹਿ ਹੀ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੁੱਕਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫੇਰ ਕੀ ਮਜਾਲ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਟੋਲਾ ਉਸ ਵਿੱਚ ਖਲਲ਼ ਪਾ ਸਕੇ।

ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਵੱਸੇ ਲੋਕ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਨਾਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਹੀ ਅਖਵਾਉਣਾ ਵਧੇਰੇ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਹ ਜਦ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਫੇਰੀ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਬੇਹੱਦ ਮਾਯੂਸ ਹੋ ਕੇ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਕਿੰਨਾ ਖੱਸੀ, ਖੋਖਲਾ ਤੇ ਖੁਰਕਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਨਾ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਲੱਭਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਨਾ ਹੀ ਕਿਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪੜ੍ਹਣ ਦਾ ਚਾਅ। ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਲੰਘਦਾ ਹੈ ਉਹ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੀ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਟੋਲਾ ਹੀ ਹੋਵੇ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਮੁਕਾਮੀ ਕਾਕਾਸ਼ਾਹੀ ਨਿਜ਼ਾਮ।

ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਅਗਲੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਧਰਾਂ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਲੂੰਧਰਿਆ ਅਤੇ ਨੋਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਟੋਲੇ ਦੇ ਸਿਰ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੀ ਔਕਾਤ ਨੂੰ ਹੀ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੁਸੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾਈ ਹੈ ਸੋ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਦਾ ਘੇਰਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੱਖਾਂਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਗ਼ੁਫ਼ਤਗ਼ੂ ਮੁਸੱਲਸਲ ਜਾਰੀ ਰਹੇ।

ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਨੌਕਰੀਪੇਸ਼ਾ ਤੇ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜਦ ਪੰਜਾਬ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਮਨਸੂਬਾ-ਬੰਦੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ 15 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ 30 ਜਨਵਰੀ ਤੱਕ ਦਾ ਵਕ਼ਤ ਚੁਣਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੀ ਜਾਚੇ ਇਹ ਵਕ਼ਤ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੇਲਾਮਈ ਬਣ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਪਰਲਿਖਤ ਪੰਜਾਬੀ ਜਦ ਪੰਜਾਬ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਤੇ ਹੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸਧਰਾਂ ਦਾ ਕ਼ਤਲੇਆਮ ਹੁੰਦਾ ਵੇਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜ਼ਰਾ ਵੇਖੀਏ ਕਿ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਕਿਹੜੀ ਕਰਵਟ ਬੈਠਦਾ ਹੈ?

ਕੋਈ ਅਖ਼ਬਾਰ ਚੁੱਕ ਲਓ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਆਉਂਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਨਾਟਕ ਖੇਡੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਸਾਲ ਚੋਟੀ ਦੇ ਪੰਜ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ? ਜਲੰਧਰੋਂ ਛਪਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਖਬਾਰ ਤੇ ਬੱਸ ਭੋਗ, ਪ੍ਰੈਸ-ਨੋਟ ਤੇ ਮੁੱਠੀ-ਚਾਪੀ ਕਰਣ ਜੋਗੇ ਹੀ ਹਨ। ਖਬਰ ਲਿਖਣੀ ਤੇਂ ਆਉਂਦੀ ਨਹੀਂ ਸਿਰਫ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਦੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਤੇ “ਯਾਦਗਾਰੀ ਹੋ ਨਿੱਬੜਿਆ ਮੇਲਾ” ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਪੜ੍ਹਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਪੁੱਛੇ ਕਿ ਯਾਦਗਾਰੀ ਮਾਅਰਕਾ ਕੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ? ਪਰ ਗੱਲ ਤਾਂ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਮੱਲੀ ਬੈਠੇ ਹਨ ਉਹ ਆਪ ਡਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੁੱਛ ਕੇ ਕਿਤੇ ਆਪਣਾ ਹੀ ਢਿੱਡ ਨਾ ਨੰਗਾ ਕਰ ਲੈਣ।

ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਹੁਣ ਗੱਲ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲ ਮੋੜਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਅਫਵਾਹ ਆਮ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਾਸਤੇ ਬਣੀ ਸੀ। ਪਰ ਮਜ਼ਾਲ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮਾੜੀ ਮੋਟੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਅੱਜ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈਟ – ਵੈਬ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਜਾਲ ਹੀ ਕਹਿ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਆਮ ਹੈ। ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਘਸਿਆ ਜਿਹਾ ਜਾਲ ਕੀਤੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।

ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਦ ਕੋਈ ਪ੍ਰਫੈਸਰ ਮਨੋਨੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫੈਕਲਟੀ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਹੋਈ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। “ਪ੍ਰੋਫੈਸੋਰੀਅਲ ਲੈਕਚਰ” ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸੱਦਾ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਖਚਾ-ਖਚ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਘੰਟੇ ਭਰ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੈਕਲਟੀ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਤੇ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਵੀ ਚਾਈਂ ਚਾਈਂ ਉੱਠ ਕੇ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ। ਮਾਹੌਲ ਖੁਸ਼ਗੁਆਰ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਕੱਦ ਹੋਰ ਉੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭਲਾ ਤੁਸੀਂ ਇਹ “ਪ੍ਰੋਫੈਸੋਰੀਅਲ ਲੈਕਚਰ” ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ?

ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਯੁਵਕ ਮੇਲੇ ਤਾਂ ਆਮ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਭਰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਅੱਜ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਦਾ ਇਸ ਪਾਸੇ ਕੀ ਮਿਆਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖੁੰਭਾਂ ਵਾਂਙ ਉੱਗੇ ਭੰਡ-ਗਵੱਈਏ ਵੇਖ ਕੇ ਚੰਗੇ ਦੀ ਆਸ ਹੀ ਬੇਕਾਰ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਏਡੀ ਹੀ ਨਿਖਿੱਧ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਮੇਲਿਆਂ ਦੇ ਵੀਡਿਓ ਵੀ ਜਾਲ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦੀ। ਜੇਕਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਜਾਲ ਬੇਕਾਰ ਹੈ ਤਾਂ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਤੇ ਹੀ ਪਾ ਦੇਵੇ। ਨਾਲੇ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਕਿ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨਾਟਕ ਵਿਭਾਗ ਅੱਜ ਕੱਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਨਾਟਕ ਖੇਡਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਉਦੋਂ ਤਾਂ ਜੋਸ਼ੋ-ਖਰੋਸ਼ ਨਾਲ ਇਹ ਅੰਦਰੇਟੇ ਤੱਕ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਹੁਣ ਕੀ ਹਾਲ ਹੈ?

ਲਓ ਥੋੜਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪਾਸੇ ਵੱਲ ਵੀ ਮੁੜਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉੱਪਰ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅੱਜ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦੁਆਰ ਹੈ। ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਜਾਲ ਤੇ ਨਾ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ ਲੱਭਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਕਰਣ। ਤੇ ਨਾ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਵਕਤ ਦੀ ਹਾਨਣ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਲਫ਼ਜ਼ ਕਿਵੇਂ ਘੜ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਉਲਟਾ ਕੰਮ ਇਹ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਛੋਲੇ ਕੀ ਜਾਣਨ ਵਾਹ ਨੂੰ ਤੇ ਸਾਨ੍ਹ ਕੀ ਜਾਣੇ ਸਾਹ ਨੂੰ।

ਸਗੋਂ ਚਾਹੀਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਲ੍ਹਾ ਮਾਰਦੀ ਕਿ ਚੱਲ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਵੀ ਲੈ ਆ ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਜਾਲ ਤੇ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਸਗੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਲਈ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਵਰਗਾ ਚਬੂਤਰਾ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਬੱਸ ਇਕ ਵਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਨਵਿਆਉਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਗੂਗਲ ਵਰਗੇ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਸੰਸਥਾ ਨਿੱਤਰੇ ਤਾਂ ਹੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਜਾਲ ਤੇ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਿਤਾਬਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕਈ ਨਿਵੇਕਲੇ ਖਰੜੇ ਘੱਟਾ ਚੱਟ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਮਜ਼ਾਲ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੱਕਾਸੀ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤਾਂ, ਤਾਂ ਔੜਣ ਜੇ ਚਾਪਲੂਸੀ ਤੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਦੇ ਝੰਮੇਲੇ ਮੁੱਕਣ।

ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਜੇ ਕਿਤੇ ਲਾੜ੍ਹੀ ਹੋਊ ਤਾਂ ਹੀ ਉੱਥੇ ਬਰਾਤ ਢੁਕੇਗੀ ਤੇ ਸ਼ਗਣਾਂ ਵਾਲੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ ਮੱਚੇਗੀ। ਸਭਿਆਚਾਰ ਤੇ ਸ਼ਊਰ ਸਭ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ। ਪਰ ਰੰਡੀ ਨੂੰ ਤਾਂ ਜਣਾ-ਖਣਾ ਐਨ. ਆਰ. ਆਈ ਦਬੱਲੀ ਫਿਰੂ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਵਾਲੇ ਵਿਡੀਓ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਆਸਵੰਦ
ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ
ਵੈਲਿੰਗਟਨ-ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ

ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਅਹਿਮ ਕਦਮ

ਅਣਖ਼ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈਵਾਨੀਅਤ...

ਦੋਸਤੋ, ਇਸ ਆਰਟੀਕਲ ਵਿੱਚ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਕੁਝ ਖੱਪੇ ਛੱਡੇ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਬਹਿਸ ਕਰ ਸਕੋ। ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਛਪ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਇਹ ਆਰਟੀਕਲ ਇਸ ਕਰਕੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੰਦੀ,ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਹੀਲਾ ਵਸੀਲਾ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।--ਲੇਖ਼ਕ

ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ, ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ, ਗੁੰਡਾਗਰਦੀ, ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ,ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ, ਅਣਜੋੜ ਵਿਆਹ, ਨਸਲਵਾਦ, ਜਾਤ-ਪਾਤ,ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ, ਭੁੱਖਮਰੀ, ਮਹਿੰਗਾਈ, ਬਾਲ-ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਬੰਧੂਆ-ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਕਾਲਾ-ਬਾਜਾਰੀ, ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ, ਦੇਹ ਵਪਾਰ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਖੁਦਕਸ਼ੀਆਂ, ਦਾਜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ, ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਦਰਿਆ, ਸਿਖਿਆ ਤੇ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜਿਹੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਿਨਾਰਾਕਸ਼ੀ, ਭਾਈ-ਭਤੀਜਾਵਾਦ.....ਅਜਿਹਾ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਜਿਥੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਣਖ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਬੇਅਣਖੀ ਦੀ ਨੀਂਦਰ ਸੁੱਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਤੇ ਜਦੋਂ ਦੋ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਚੁਣ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਣਖ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕਤਲ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਹਾਂ, ਹੈਵਨੀਅਤ ਦਾ ਨੰਗਾ ਨਾਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਣਖ਼ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ..... ਕਿਹੜੇ ਰਾਹ ਤੁਰ ਪਏ ਹਾਂ ਅਸੀਂ.....

ਜੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਸਰਸਰੀ ਜਿਹੀ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸੋਪਟਾਮੀਆਂ ਸਭਿਅਤਾ ਵਿਚ 1075 ਈ.ਪੂ. ਅਸਾਈਰੀਅਨ ਲਾਅ ਸੀ ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣਾ ਕੁਆਰਾਪਣ ਭੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਸਜ਼ਾ ਦੇਵੇਗਾ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 1790 ਈ.ਪੂ.ਬੇਬੀਲੋਨ ਚ ਕੋਡ ਆੱਫ ਹੈਮੁਰਾਬੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਪਰ ਪੁਰਸ਼ਗਾਮੀ ਜਾਂ ਪਰ ਇਸਤਰੀਗਾਮੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ 'ਚ ਡਬੋ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੜਾਅ ਲੰਘ ਗਏ ਤੇ ਇਹ ਕਤਲੇਆਮ ਜ਼ਾਰੀ ਰਿਹਾ ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਤੇ ਢੰਗ ਬਦਲਦੇ ਰਹੇ.....
ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਕਤਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ :
(ੳ) ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਾਉਣਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਰਨਾ
(ਅ) ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਆਹ ਨਾ ਕਰਵਾਉਣਾ ਜਾਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣਾ
(ੲ) ਕਿਸੇ ਮਰਦ ਜਾਂ ਔਰਤ ਨਾਲ ਕਾਮ ਕ੍ਰੀੜਾ ਕਰਨਾ

ਸਾਡੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚ ਵੀ ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਕਤਲ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਹੋਏ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵੰਡ ਦੇ ਸਮੇਂ 1947 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1950 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ । ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਅਣਖ਼ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਹੀ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।ਵੰਡ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਕ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਦੂਜੇ ਧਰਮ ਦੇ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਦੋਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ 'ਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤੇ ਜਦੋਂ ਇਹਨਾ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਵਾਪਿਸ ਜਾਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਇਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਣਖ਼ ਨੇ ਮਰਵਾ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਦੇਸ਼ ਵੰਡ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਖ਼ੌਫ਼ਜ਼ਦਾ ਤੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਮਾਂ ਸੀ।

ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਖਾਸਕਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ 'ਚ ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਕਤਲ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਮੌਤ ਹੈ ਜੋ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਸਕੇ ਸਬੰਧੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਔਰਤ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਹੀ ਗੋਤ 'ਚ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਾਤ 'ਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ।ਪਰ ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਕਤਲ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਮਾਮਲੇ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਕਰਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹਿੰਸਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਖਾਸਕਰ ਓਦੋਂ ਜਦੋਂ ਕੁੜੀ ਕਿਸੇ ਦਲਿਤ ਜਾਂ ਕਥਿਤ ਨੀਂਵੀ ਜਾਤ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਵਧੇਰੇ ਕਤਲ ਓਥੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਥੇ ਖਾਪ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਚਲਦਾ ਹੈ । ਭਾਵ ਜਾਤ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਵਾਪਰਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ ।

ਯੂਨਾਈਟਡ ਨੇਸ਼ਨਜ ਪਾੱਪੂਲੇਸ਼ਨ ਫੰਡ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਹਰ ਸਾਲ 5,000 ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਇਨਸਾਨ ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।ਏਸ਼ੀਅਨ ਲੋਕ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਕਾਰਨ ਵਧੇਰੇ ਚਰਚਾ 'ਚ ਹਨ । ਬਰਤਾਨੀਆਂ 'ਚ ਸਾਲ 2004 ਤਕ 117 ਕੇਸ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਏਸ਼ੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜੁਆਨ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਖ਼ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਕਤਲਾਂ ਦਾ ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਦਫਤਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਪਰ ਹਰ ਸਾਲ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 1,000 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਣਖ਼ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਬਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਕਤਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ,ਰਾਜਸਥਾਨ, ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਤੇ ਉਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ 'ਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਹਿਨੀ ਨਾਂ ਦੀ ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ 560 ਕੇਸਾਂ ਵਿਚੋਂ 89 ਫੀਸਦੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੇਸਾਂ 'ਚ ਪੀੜਿਤ ਜੋੜਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਏ ਸਨ।

ਅਣਖ਼ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈਵਾਨੀਅਤ ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਕਤਲ ਨਹੀਂ ਹੁਦੀਆਂ ਬਲਕਿ ਮਰਦ ਵੀ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਸਾਲ 2002 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 245 ਔਰਤਾਂ ਤੇ 137 ਮਰਦ 'ਕਾਰੋ ਕਾਰੀ' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ । ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਕਤਲੇਆਮ ਹੁਣ ਮੋੜਵਾਂ ਰੂਪ ਵੀ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰੇਮੀ ਜੋੜੇ ਮੋੜਵੇਂ ਰੂਪ 'ਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰ ਪਏ ਹਨ । ਅਜਿਹਾ ਵਾਪਰਨਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਜਦੋਂ ਆਪਣਾ ਖ਼ਤਰਾ ਟਾਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੋਰ ਖ਼ਤਰੇ ਸਹੇੜ ਲੈਦਾਂ ਹੈ ।

ਅਣਖ਼ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਕਤਲ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਕਤਲ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹਦੇ ਲਈ ਸਜ਼ਾ ਪੱਖੋਂ ਕੋਈ ਛੋਟ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਜਿਹੜੇ ਕਤਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਥੇ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਕਤਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਖੌਤੀ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਦਾ ਦਾਗ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲੈਣਗੇ ਪਰ ਵਾਪਰਦਾ ਇਸਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਕੈਦ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਮਰ ਭਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਵੀ ਸਮਝਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਓਹੀ ਸਮਾਜ, ਜਿਸ 'ਚ ਆਪਣੀ ਨੱਕ ਸਲਾਮਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲੋਕ ਕਤਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਾਤਲਾਂ ਨੂੰ ਕੁੜੀਮਾਰ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਭਾਵ ਇਨਸਾਨ ਵੀ ਖੋ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮਾਣ ਵੀ । ਪੱਲੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸਿਰਫ ਪਛਤਾਵਾ । ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਓਵੇਂ ਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅੱਜ ਤੋਂ ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਤੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਸਮਝਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵਿਧਵਾ ਹੋਈ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸਤੀ ਕਰਨਾ ਜਿੰਨਾ ਕੁ ਸਹੀ ਲਗਦਾ ਸੀ ਓਨਾ ਹੀ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਕਤਲ ਜਾਇਜ਼ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਇਤਿਹਾਸ ਨੇ ਇਹ ਦਿਖਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤੀ ਪ੍ਰਥਾ ਵੀ ਪਸ਼ੂਪੁਣਾ ਸੀ ਓਵੇਂ ਅਣਖ਼ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਕਤਲ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਪਸ਼ੂਪੁਣੇ ਵਜੋਂ ਦਰਜ਼ ਹੋਣਗੇ । ਸ਼ਾਇਦ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਬਾਰੇ ਹੀ ਸ਼ਾਇਰਾ ਸਾਰਾ ਸ਼ਗੁਫ਼ਤਾ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ :

ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਵੀ ਸਤੀ ਹੋ ਰਹੀਆਂ
ਬਸ ਚਿਖ਼ਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ

ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਹੈਵਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਵੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਕੁਝ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਫੈਸਲਾ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੀ ਠਹਿਰ ਸਰਕਾਰੀ ਗੈਸਟ ਹਾਉਸਾਂ ਜਾਂ ਨੋਟੀਫਾਈ ਕੀਤੇ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ । ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਜੋੜਿਆਂ ਨੂੰ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਰਾਂਟ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਭਾਂਡੇ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ।

ਕਾਨੂੰਨਨ ਵੀ, ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਜ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਲਾਮਤ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰ ਘਟੇਗੀ ਜਿਹੜੀ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੱਥੇ ਦਾ ਕਲੰਕ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਅਖੰਡਤਾ,ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਰਾਹ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੋੜਾ ਹੈ। ਆਰਥਿਕ ਬਰਾਬਰਤਾ ਆ ਸਕੇਗੀ। ਮਨੁੱਖੀ ਨਸਲ 'ਚ ਨਵੇਂ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਣਗੇ । ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਆਮ ਮਨੁਖ ਮੌਤ ਦੇ ਖ਼ੌਫ ਤੋਂ ਬੇਖ਼ੌਫ ਹੋ ਕੇ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਸਿਰਜ ਸਕੇਗਾ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਦੋ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨ ਮਰਜ਼ੀ ਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਦੇ ਰਹੇ ਹੋਵਾਂਗੇ।

ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜ ਪਰਿਵਰਤਣ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਜਿਸ ਦੌਰ 'ਚੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ,ਉਦੋਂ ਪਿਆਰ ਵਿਆਹ ਜਾਂ ਮਨ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਜਾਂ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ । ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨੇ ਵਾਪਰ ਕੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਨਾ ਅਖੌਤੀ ਅਣਖ਼ ਰੋਕ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖਾਪ ਪੰਚਾਇਤਾਂ । ਫੈਸਲਾ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਹੱਕ ਖਲੋਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਾਤਲਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮੁਜਰਿਮ ਬਣਨਾ ਹੈ।

ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੱਟੂ ,ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਰਿਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਹਨ।ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੇ 'ਹਰੇ ਘਾਹ ਦਾ ਜੰਗਲ' ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਬਰਨਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕੱਟੂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।ਕਵਿਤਾ ਲਿਖ਼ਣ ਤੇ ਸੁਣਨ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਵੀ ਹਨ।ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੋਨ ਦੀ ਘੰਟੀ ਖੜ੍ਹਕਾ ਕੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਫੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੋ. 94631 24131
pkattu@yahoo.in

ਕਿੱਥੇ ਗਏ ਕਾਨੂੰਨ ,ਹਕੂਮਤ ਕਿੱਥੇ ਹੈ...?

ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਮਾਓਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ 'ਅਜ਼ਾਦ' ਤੇ ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੇਮ ਚੰਦਰ ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਫਰਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਬਣਾਕੇ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਸੀ।ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਇਹਨਾਂ ਕਤਲਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਨਿੰਦਿਆ ਹੋਈ ਸੀ।ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਆਂਇਕ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਉੱਠਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।ਨਿਰਪੱਖ ਜਾਂਚ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਣੀ ਸੀ,ਸਗੋਂ ਬੇਸ਼ਰਮ ਆਂਧਰਾ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਹੇਮ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵਨੀਤਾ ਪਾਂਡੇ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਿਸਟਮ,ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੇ ਪੁਲਸੀਆ ਕਰਤੂਤਾਂ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਂ,ਪਰ ਵਨੀਤਾ ਦਾ ਦਰਦ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਣੋ ਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ 'ਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ--ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ

ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਹੇਮ ਚੰਦਰ ਪਾਂਡੇ ਦੇ ਬਾਰੇ ਝੂਠਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਕੇ ਫਰਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲੇ 'ਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਉਸਦੇ ਕਤਲ 'ਤੇ ਪਰਦਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਸ ਮਸਲੇ ਦੀ ਨਿਆਂਇਕ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲਗਾਤਾਰ ਮੈਨੂੰ ਤੰਗ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸਾਸ਼ਤਰੀ ਨਗਰ ਸਥਿਤ ਸਾਡੇ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਘਰ 'ਚ ਬਿਨਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਿਆ ਹੈ ਤੇ ਓਥੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਾਇਜ਼ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦਗੀ ਵਿਖਾਈ ਹੈ।ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇਹ ਝੂਠਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ।ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦਾ ਪਤਾ ਵੀ ਸੀ ਤੇ ਮੇਰਾ ਫੋਨ ਨੰਬਰ ਵੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ।

ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਹੇਮਚੰਦਰ ਪਾਂਡੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਸ਼ਤਰੀ ਨਗਰ 'ਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ।ਹੇਮ ਇਕ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ।ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਚ ਉਸਦੀ ਗਹਿਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਦੇ ਨਾਵਲ ਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਕਵੀ ਗਿਰਦਾ ਜਿਹੇ ਰਚਨਾਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਢੇਰ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਨ।ਇਸਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਸਿਆਸਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸਾਡੇ ਘਰ 'ਚ ਸਨ।ਮੈਂ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਕੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦਾ ਅਧਿਐੱਨ ਕਰਨਾ ਕੋਈ ਜ਼ੁਰਮ ਹੈ? ਪੁਲਿਸ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਜਾਇਜ਼ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਡੇ ਘਰ 'ਚ ਹੋਣ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦਾ ਇਕ ਡੈਸਕਟੋਪ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸੀ,ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਲੈਪਟਾਪ ਨਹੀਂ ਸੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਫੈਕਸ ਮਸ਼ੀਨ ਜਿਹੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ(ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ)।ਓਥੇ ਗੁਪਤ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨਘੜ੍ਹਤ ਹੈ।ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਨਿਆਂਇਕ ਜਾਂਚ ਨੂੰ ਭਟਕਾਉਣ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।ਮੈਂ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨਿਆਂਇਕ ਜਾਂਚ ਵਾਸਤੇ ਤਿਆਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ?

ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਸੀ,ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਸਾਸ਼ਤਰੀ ਨਗਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਮਕਾਨ 'ਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ।ਮੈਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਆਪਣੀ ਸੱਸ ਦੇ ਨਾਲ ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਹਲਦਵਾਨੀ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਪਿਥੌਰਾਗੜ੍ਹ 'ਚ ਸੀ।ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਦਾ ਫੋਨ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਸਾਰਾ ਕਿਰਾਇਆ ਦੇ ਦੇਵਾਂਗੀ।ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛੇਤੀ ਘਰ ਖਾਲੀ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਕੱਢ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖ ਲਓ।ਮੈਂ ਬਾਅਦ 'ਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਨ ਲੈ ਲਵਾਂਗੀ।ਜੇ ਸਾਡੇ ਘਰ 'ਚ ਕੋਈ ਵੀ ਨਜਾਇਜ਼ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਕਹਿੰਦੀ।

ਮੇਰੀ ਸਮਝ 'ਚ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਫਵਾਹਾਂ ਫੈਲਾ ਕੇ ਕੀ ਸਿੱਧ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਮੈਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦੇ ਕਤਲ ਨੂੰ ਸਹੀ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਹੱਥਕੰਡੇ ਅਪਣਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਮੈਂ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ,ਕਿ ਉਹ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਝੂਠੇ ਪ੍ਰਚਾਰ 'ਚ ਨਾ ਆਵੇ ਤੇ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿਵਾਉਣ 'ਚ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰੇ।

ਵਨੀਤਾ ਪਾਂਡੇ

“ਛੱਟਾ ਚਾਨਣਾ ਦਾ - A Splash of Light”

ਜਝਾਰੂ ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਪਰਚੇ ਵਤਨ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਵਤਨ ਦੇ ਇਸ ਉਪਰਾਲੇ ਨੂੰ ਦੋਸਤਾਂ,ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹਾਂ-ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ

ਸੰਘਰਸ਼-ਸ਼ੀਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ” 12 ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ “ਛੱਟਾ ਚਾਨਣਾ ਦਾ” ਹੁਣ ਵਤਨ ਦੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਉੱਤੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ, ਪਾਸ਼, ਸ਼ਹਰਯਾਰ, ਜਗਰੂਪ ਝਨੀਰ, ਨਰਿੰਦਰ ਚਾਹਲ, ਜੈਮਲ ਪੱਡਾ, ਰਾਮ ਸਿੰਘ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਗਿੱਲ, ਅਤੇ ਜਸਵੰਤ ਖਟਕੜ ਦੇ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਗੀਤ ਹਨ। ਨਾਟਕਕਾਰ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਆਗੂ ਅਵਾਜ਼ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕੇਵਲ ਧਾਲੀਵਾਲ ਅਤੇ ਦਲੀਪ ਭਨੋਟ ਨੇ। ਇਹ ਰਿਕਾਰਡ ਸੰਨ 1983 ਵਿੱਚ ਇਪਾਨਾ ਨੇ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੈਨੇਡਾ ਆਈ ਸੀ।

ਇਹ ਗੀਤ ਸੁਣਨ ਲਈ ਵਤਨ ਦੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ www.watanpunjabi.ca ‘ਤੇ ਹੇਠਾਂ “ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ” ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਜਾਉ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਬਟਨ “ਸੰਗੀਤ” ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਸਫੇ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਉਗੇ ਜਿੱਥੇ “ਛੱਟਾ ਚਾਨਣਾ ਦਾ - A Splash of Light” ਦਾ ਬਟਨ ਹੈ।

ਕਾਸ਼ ! ਬੁੱਤ ਬੋਲ ਪੈਂਦੇ.......

ਅਫਸੋਸ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਤ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਬੋਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਇੰਜ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਣਾ। ‘ਸ਼ਹੀਦਾਂ’ ਦੇ ਬੁੱਤ ਤਾਂ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਹਨ। ਉਹ ਹੁਣ ਘੂਰਦੇ ਨਹੀਂ, ਝਿੜਕਦੇ ਨਹੀਂ, ਲਾਹਨਤ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ, ਝੋਲੀ ਅੱਡਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ। ਝੋਲੀ ਭਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ’ਤੇ ਢਿੱਡੋਂ ਔਖੇ ਹਨ। ਜੋ ਵੱਡੇ ਢਿੱਡਾਂ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਉਹ ਤਾਂ ਬੇਸ਼ਰਮ ਹਨ,ਬੇਗੈਰਤ ਹਨ,ਭੁਲੱਕੜ ਹਨ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਕਾਹਦਾ ਗਿਲਾ। ਬੁੱਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਭੈਅ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਹਾਰ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਗੁਣਗਾਣ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਨਵੇਂ ਲਾਰੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਝੋਲੀ ਭਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ, ਫਿਰ ਤੂੰ ਕੌਣ ਤੇ ਮੈਂ ਕੌਣ। ਬੋਲਦੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ‘ਅਹਿਸਾਸ’ ਮੁੱਕ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਲਾਮੀ ਭੋਗੀ, ਉਹ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੁੱਤਾਂ ਚੋਂ ਰੂਹਾਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਵਰ੍ਹੇ ਛਿਮਾਹੀ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੁੱਤਾਂ ਚੋਂ ਵੀ ਵੋਟ ਦਾ ਝੋਲਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਬੁੱਤਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਇਸ਼ਾਰੇ ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਰਮਜ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਜਾਣੂ ਹਨ। ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਅਨਜਾਣ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਢਿੱਡ ਉਹੋ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕੇਵਲ ਉਪਰਲੇ ਬਸਤਰ ਦਾ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਕੁਝ ਦੇਖ ਕੇ ਵੀ ਬੁੱਤ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਟੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਘੋਖ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੋ ਸਮਝ ਬੈਠੇ ਹਨ ਦਰਬਾਰ ਵਾਲੇ। ਬੁੱਤ ਲਾਉਣਾ ਸੌਖਾ ਹੈ। ਬੋਲ ਪੁਗਾਉਣਾ ਔਖਾ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ’ਚ ਤਾਂ ਹੁਣ ਬੁੱਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਏਨਾ ਲਪੇਟਾ ਮਾਰ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਤਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਅਕਾਲੀ ਜਾਂ ਕਾਂਗਰਸੀ ਹੋਣ ਦੀ ਮੋਹਰ ਲੱਗ ਗਈ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਕਿੱਲਿਆ ਵਾਲੀ ’ਚ ਚੌਧਰੀ ਦੇਵੀ ਲਾਲ ਦਾ ਬੁੱਤ ਹੈ। ਬੁੱਤ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤੋਂ ਖਤਰਾ ਹੈ, ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਬੁੱਤ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚਾ ਇਕੱਲੇ ਬੁੱਤ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦਾ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ’ਚ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਬੁੱਤ ਦੀ ਰਾਖੀ ’ਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਪੁਲੀਸ ਬੈਠੀ ਰਹੀ ਸੀ। ਹਾਲ ਏਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਹਕੂਮਤਾਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੁੱਤਾਂ ਨੂੰ ਦੂਸਰੀ ਪਾਰਟੀ ਰਾਮ ਭਰੋਸੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪੁਰਾਣੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਲਗਾਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਬੁੱਤ ਅੱਗੇ ਲੱਗਿਆ ਪੱਥਰ ਗਵਾਹ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਤ ਲਾਇਆ ਕਿਸ ਨੇ ਹੈ। ਬੁੱਤ ਵੀ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਜਲੀਲ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਭਲਾਈਆਣਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਬਚਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਦਾ ਨਾਮਕਰਨ ਹੋਏਗਾ। ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਗਿਆ, ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਉਲਟਾ ਪਿੰਡ ਭੁੱਚੋ ਖੁਰਦ ਦੇ ਇੱਕ ਅਕਾਲੀ ਨੇਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਸਕੂਲ ਦਾ ਨਾਮਕਰਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬੁੱਤ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਉਸ ਅਕਾਲੀ ਨੇਤਾ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ’ਚ ਕਿੰਨਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਚਨਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਫੰਡਾਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਗੱਫੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ’ਚ ਆਰਐਸਐਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਅਕਾਲੀ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਗਰਾਂਟਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ।

ਤੱਥ ਗਵਾਹ ਹਨ ਕਿ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪਿੰਡ ਬਾਦਲ ਵਿਚਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਰਿਓੜੀਆਂ ਵਾਂਗੂ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਉਹ ਖੁਦ ਹਨ। ਜੋ ‘ਆਮ ਲੋਕਾਂ’ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਉਣ ’ਤੇ ਫੰਡਾਂ ਦਾ ਟੋਟਾ ਕਿਉਂ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੁੱਤ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਹਨ। ਨਗਰ ਸੁਧਾਰ ਟਰੱਸਟ ਬਠਿੰਡਾ ਨੇ ਟਰੱਸਟ ਵਲੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ’ਚ ਵਸਾਏ ਨਵੇਂ ਨਗਰ ਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ‘ਮਨਮੋਹਨ ਇਨਕਲੇਵ’। ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਸਨ ਕਿ ਟਰੱਸਟ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਭਾਜਪਾ ਦਾ, ਇਨਕਲੇਵ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਮਗਰੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਅਸਲ ’ਚ ਭਾਜਪਾ ਮੰਤਰੀ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਾਲੀਆ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਨਮੋਹਨ ਕਾਲੀਆ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ’ਚ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰਾਸ ਜੇਤੂ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬੁੱਤ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ ਇਸ ’ਤੇ ਰੰਗ ਰੋਗਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਆਓ ਭਗਤ ਲਈ ਬੰਨੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਵਾਗਤੀ ਝੰਡੀਆਂ ’ਚ ਨੂੜਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਕੌਣ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ, ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬੁੱਤ ਜਾਂ ਫਿਰ ਝੰਡੀ ਵਾਲੀ ਕਾਰ।

ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਵੇਚਣ ਦੀ ਜਦੋਂ ਗੱਲ ਚੱਲੀ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਰਜਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ’ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਕਾਲਜ ’ਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਉਸ ਡੂਨਜ਼ ਕਲੱਬ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਪਈ ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਜਗ੍ਹਾ ’ਚ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਫਸਰਾਂ ਦਾ ਕਲੱਬ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਿਛਲੀ ਕਾਂਗਰਸੀ ਹਕੂਮਤ ਸੀ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਸ਼ਰਾਬ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰੀਬ 50 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਟੈਕਸਾਂ ਤੋਂ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਛੋਟ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਤ ਨਿਗਮ ਨੇ ‘ਵਨ ਟਾਈਮ ਸੈਟਲਮੈਂਟ’ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਮੁਆਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵਜ਼ੀਫਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ ਸੀ ਕਿ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਖ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਐਮਪੀ ਬੀਬੀ ਹਰਸਿਮਰਤ ਕੌਰ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪਿੰਡ ਢੱਡੇ ਦੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਥਾਣੇ ਬੰਦ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਏਨਾ ਕਸੂਰ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਲਜ ਅੱਗੇ ਬੀਬੀ ਦੀ ਗੱਡੀ ਰੋਕ ਕੇ ਇੱਕ ਪੌਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਲਗਵਾਉਣ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਰ ਲਈ। ਬੀਬੀ ਬਾਦਲ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਖਫ਼ਾ ਹੋ ਗਏ ਕਿ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਅਗਾਊਂ ਸਮਾਂ ਲਏ ਕਿਉਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ। ਬੁੱਤ ਹੁਣ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਵੇਲੇ ਲੀਡਰ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤੇ ਲਏ ਕਿਉਂ ਵਿਚ ਵੱਜਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੁੱਤ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਵੋਟਾਂ ਮਗਰੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕ ਵੀ ਬੁੱਤ ਹੀ ਦਿਖਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥ ਵਸ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ, ਸਿਵਾਏ ਅਗਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਤੋਂ।

ਬੁੱਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਲਾ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ, ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਦਾ ਵੀ ਭੈਅ ਹੈ। ਬੁੱਤਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਜੈਲ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨੂੰ ਜੱਫਾ ਮਾਰਦੇ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਵਾਲੇ ਦੇਖੇ ਹਨ। ਉਹ ਵੀ ਦੇਖੇ ਹਨ ਜੋ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਦੇ ਨੱਕ ਥੱਲੇ ਜੇਬਾਂ ਭਰਦੇ ਹਨ, ਉਧਰ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਦੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਉਪਰੋਂ ਹੁਕਮ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਨੇ ਬੁੱਤਾਂ ਦੀ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣੀ ਹੈ, ਤਾਹੀਓਂ ਤਾਂ ਅੱਜ ਕੱਲ ਬੁੱਤ ਵੀ ਸਹਿਮੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਮਾਇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੀ ਮੁਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤਾ ਭੈਅ ਮੰਨਣ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਰੋਪੜ ਤੇ ਮੋਹਾਲੀ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ’ਚ ਚੱਲੇ ਵੱਡੇ ਕੁਰੱਪਸ਼ਨ ਕੇਸ ’ਚ 31 ਸਰਕਾਰੀ ਗਵਾਹ ਮੁੱਕਰ ਗਏ। ਸਾਲ 2002 ’ਚ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਨੇ ਇਹ ਨੀਤੀ ਬਣਾਈ ਕਿ ਜੋ ਗਵਾਹ ਮੁੱਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਪੁਲੀਸ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕਰਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਪੰਜਾਬ ’ਚ 2002 ਤੋਂ 2007 ਤੱਕ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਕੇਸਾਂ ’ਚ 70 ਗਵਾਹ ਮੁੱਕਰੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚ 37 ਮੁੱਕਰੇ ਗਵਾਹ ਮਾਲਵਾ ਖ਼ਿੱਤੇ ਦੇ ਵੀ ਹਨ। ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਨੇ ਮੁੱਕਰੇ ਗਵਾਹਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਪੁਲੀਸ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ, ਧਾਰਾ 182 ਤਹਿਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਬੁੱਤ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਜੋ 31 ਮੁੱਕਰੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਕਿਉਂ ਚੁੱਪ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਬਣੇਗੀ ਤਾਂ ਮੁੱਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗਵਾਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਰ ਵਧੇਗੀ।

ਖੈਰ ,ਇਹ ਵੱਡੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਮਿਰਚਾਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਵੱਡਿਆਂ ਦੇ ਹੱਥ ਹੈ। ਕੋਈ ਨਿਤਾਣਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਤਾਂ ਉਹ ਜੁਰਮ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵੱਡਾ ਚੁੱਕੇ ਤਾਂ ਉਹ ‘ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ’। ਬਰਨਾਲਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਸੁਆਹ ਤੋਂ ਅੱਕੇ ਛੋਟੀ ਬਸਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਢ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਕੇਸਾਂ ’ਚ ਪਾ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹੀਂ ਡੱਕ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਬੇਕਾਰੀ ਦੇ ਭੰਨੇ ਲੰਬੀ ’ਚ ਟੈਂਟ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਪੁਲੀਸ ਪੁੱਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਟੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰਕਨੂੰਨੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹੋ ਟੈਂਟ ਦਿੱਲੀ ’ਚ ਕੇਂਦਰ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਸਭ ਕੁਝ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਮਝੋ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਮੁੱਦੇ ’ਤੇ ਭੰਨ ਤੋੜ ਹੋਈ, ਉਸ ’ਚ ‘ਆਮ ਲੋਕਾਂ’ ਦੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਪੀਆਰਟੀਸੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਰੋਡਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀ ਰਾਖੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹੋ ਪੁਲੀਸ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਘਰਾਣੇ ਦੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪੁਲੀਸ ਲਾਈਨਾਂ ’ਚ ਪਹਿਰਾ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ।

ਸਾਬਕਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮੰਤਰੀ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਅੱਜ ਕੱਲ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਓਟ ਆਸਰਾ ਤੱਕ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀਲਣ ਲਈ ਉਹ ਗੱਲ ਗੱਲ ’ਤੇ ਸ਼ਹੀਦੇ ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੰਜ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹੋ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਉਪਾਸਕ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਹੁਣ ਗੱਦੀ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਚੇਤਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਰਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਬੁੱਤਾਂ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਦਲ ਇਹ ਵੀ ਇਕੱਠਾਂ ’ਚ ਦੱਸਣ ਕਿ ਜਦੋਂ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ’ਚ ਸੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਂਭਣ ਲਈ ਕੀ ਕੀ ਕੁਝ ਕੀਤਾ। ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਉਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਸ ਮਾਲਕਾਂ ਦਾ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਤਾਰ ਦਿੰਦੇ ਜਿਹੜੇ ਬੱਸ ਮਾਲਕ ਸ਼ਹੀਦੇ ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ’ਚ ਮਨਾਈ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਮੌਕੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡਾਂ ਚੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗਏ ਸਨ। ਬੁੱਤ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਫਿਰ ਕੀ ਹੋਇਆ। ਚੇਤਾ ਤਾਂ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਵਾਲੇ ਭੁੱਲਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਇਹ ਬੁੱਤ ਬੋਲ ਪਏ ਤਾਂ ਫਿਰ ਖੈਰ ਨਹੀਂ। ਜ਼ਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਰੀ ਹੋਏਗੀ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ। ਹਕੂਮਤਾਂ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੁੱਤਾਂ ਦੀ ਹੀ ਸ਼ਰਮ ਕਰ ਲੈਣ। ਪਾਣੀ ਸਿਰੋਂ ਲੰਘਣ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਣਾ ਹੀ ਪੈਣਾ ਹੈ। ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਬੁੱਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੇ ਹਨ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਮਹਿਜ ਇੱਕ ਵੋਟ ਸਮਝਦੀਆਂ ਹਨ।

ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਲੇਖਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹਨ।

ਮਖੌਟਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਪਰਦ ਕਰਦੀ ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਵੈਚ ਦੀ ਕਵਿਤਾ

“ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਘੜੀ ਆਣ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ
ਨਿਰਣਾ ਤਾਂ ਲੈਣਾ ਪੈਣੇ
ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ
ਵਿਆਹੁਣੀ ਹੈ ਸੂਹੀ
ਲੋੜ ਹੈ ਉੱਠਣ ਤੇ ਜੂਝਣ ਦੀ
ਉਗਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਲਾਲੀ ਦਾ
ਨਿੱਘ ਮਾਨਣ ਦੀ
ਤਾਂ ਕਿ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਣਾਂ
ਮਾਣ ਸਕਣ ਇਨਕਲਾਬ ਦਾ
ਭੱਖਦਾ ਸੇਕ” (ਅੰਤਹਕਰਣ)

ਇਹਨਾਂ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਰਚੇਤਾ ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਵੈਚ ਕਿਸੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਮੁਥਾਜ ਨਹੀਂ, ਉਸਨੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ ਖਿਲਾਫ਼ ਜੂਝਣ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ, ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਨ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਤੋਂ ਲਈ ਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕਾਮਰੇਡ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਜੀਵਨ ਜਾਚ ਹੀ ਸਿਖਾਈ ਸਗੋਂ ਇਸ ਕਾਣੀ ਵੰਡ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਜੂਝਣ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਿਆ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਨਕਲਾਬੀ ਕਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਦੁਸਾਂਝ ਦੇ ਕਹਿਣ ਅਨੁਸਾਰ-

“ਮੇਰਾ ਪੇਟ ਹੁੰਦਾ ਨਾ ਰੋਟੀ ਤੋਂ ਖਾਲੀ
ਹੋਰਾਂ ਲਈ ਮਰਨੇ ਦਾ ਜੇਰਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ।
ਕਦੇ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਨਾ ਸੂਲੀ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ,
ਜੇ ਮੰਜ਼ਲ ਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂ ਤੇ ਖੇੜਾ ਨਾ ਹੁੰਦਾ”

ਪਰਮਿੰਦਰ ਵੀ ਛੋਟੀ ਕਿਸਾਨੀ ਜੋ ਹੱਡ ਭੰਨਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਤੰਗੀਆਂ ਤੁਰਸ਼ੀਆਂ ਸਹਾਰਦੀ ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ ਖੁਸ਼ਬ ਤੇ ਖੇੜੇ ਵਾਲੀ ਮੰਜ਼ਲ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਬਾਰੇ। ਕਾਲਜ਼ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਕੁੜੀਆਂ ਸੁਪਨਮਈ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰਦੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ ਹਨ ਉੱਥੇ ਉਹ ਜੋਸ਼ੀਲੀ, ਨਿਡਰ, ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਵਰਕਰ ਬਣ ਸਾਥਣਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਲੇਖਿਕਾ, ਨਾਟਕਕਾਰ ਤੇ ਵਧੀਆ ਅਦਾਕਾਰਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਉਸ ਨਾਲ ਪਹਿਚਾਣ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਸਟੇਜ਼ ਤੇ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਾਟਕ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਪਰਮਿੰਦਰ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਹਰ ਇਨਕਲਾਬੀ ਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਭਾਗ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਲੋਕ ਦੋਖੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੁੱਢੋਂ-ਸੁੱਢੋਂ ਹੀ ਬਦਲ ਇੱਕ ਨਰੋਇਆ ਤੇ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਸਮਾਜ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦਾ ਹੈ।ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਵਪੂਰਤ ਵਿਸ਼ੇ ਲਏ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਔਰਤ ਬਾਰੇ, ਧਾਰਮਿਕ ਪਖੰਡਵਾਦ ਬਾਰੇ, ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਾਰੇ, ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਬਾਰੇ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਕੋਝੇ ਵਰਤਾਰੇ ਬਾਰੇ, ਨਸਲਵਾਦ, ਜੰਗ ਤੇ ਅਮਨ ਬਾਰੇ। ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੇ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸਮਝ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਉਹ ਬੜੀ ਹੀ ਜੁਅਰਤ ਤੇ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਲਿਖਦੀ ਲੋਕ ਲਹਿਰ ਬਣਾਉਣਾ ਲੋਚਦੀ ਹੈ।ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਵੀ ਕਾਫੀ ਭਾਰੂ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਸਾਹਿਤ ਰਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਔਰਤ ਮਰਦ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਮਿਲਣ-ਵਿਛੜਨ, ਤਾਹਨਿਆਂ-ਮਿਹਣਿਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹੀ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨੇ ਨਿੱਜ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਤੇ ਉਂਗਲ ਰੱਖੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਵਿਅੰਗਆਤਮਕ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੁੱਤੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੈ।ਸ਼ਰਾਬ ਜੋ ਮੀਡੀਏ ਰਾਹੀਂ ਗੀਤਾਂ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਤੁਲਣਾ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅੰਤ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ।ਔਰਤ ਜੋ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਗ਼ੁਲਾਮ ਰਹੀ ਹੈ ਚਾਹੇ ਉਹ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਕੰਮ ਕਾਜੀ ਜਾਂ ਘਰ ਦੀ ਚਾਰ ਦਿਵਾਰੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਜੁੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੋਵੇ, ਉਸਦੀ ਦੁਰਦਿਸ਼ਾ ਹੀ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਉਸਨੂੰ ਅਖੌਤੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦਿਖਾਉਦਿਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਛਲ਼ ਕਪਟ ਹੈ। ਉਹ ਔਰਤ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੀ ਦਿਖਾੳਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਵਿਅੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ।


“ਉਹ ਅਜ਼ਾਦ ਹੈ,
ਪੂੰਜੀਪਤੀਆਂ ਦੇ ਬਿਜ਼ਨਸਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੀ
ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਦੇ ਵਿਉਪਾਰ ਲਈ,
ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਕਾਊਂਟਰ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ
ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਦੇਣ ਲਈ”। (ਉਹ ਅਜ਼ਾਦ ਹੈ)

“ਉਹ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ
ਕਸਵੱਟੀ ਤੇ ਪਰਖਣਗੇ
ਤੇ ਆਖਣਗੇ ਇਹ ਦੁੱਖਾਂ ਸੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਾਥੀ ਨਹੀਂ
ਇਹ ਤਾਂ ਮਿਲਵੇਂ ਜੁਲਵੇਂ
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹੈ ਅੰਤ”। (ਸ਼ਰਾਬ)

“ਤੋੜੋ ਇਹ ਰਸਮਾਂ ਰਿਵਾਜਾਂ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਥੱਲੇ ਲਾਇਆ
ਹੱਕ ਤਾਂ ਖੋਹ ਕੇ ਲੈਣੇ ਪੈਣੇ
ਦਾਨ ਕਰੇ ਨਾ ਕੋਈ”। (ਔਰਤ)

ਉਹ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਝੰਜੋੜਦੀ ਹੋਈ ਹਥਿਆਰ ਬਣ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦੀ ਹੈ।
“ਹੋਰ ਲਿਖ, ਮਿੱਲਾਂ ‘ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਮੁੜ੍ਹਕੇ ਬਾਰੇ
ਜਿਹੜੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਪੁਰਜਿਆਂ ਨਾਲ
ਪੁਰਜੇ ਬਣ ਕੇ ਹੋ ਜਾਦੇ ਨੇ
ਬੋਲ਼ੇ, ਅੰਨ੍ਹੇ ਤੇ ਲੂਲ੍ਹੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖ” । (ਸਾਹਿਤਕਾਰ)

ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, “ਮਜ਼ਹਬ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾਤਾ ਆਪਸ ਮੇਂ ਵੈਰ ਰੱਖਨਾ” ਜਾਂ ਧਰਮ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਕੇ ਧਰਮ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਖੰਡਵਾਦ ਨੂੰ ਵਡਾਵਾ ਦੇ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਘਾਣ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਮੀਡੀਆ ਵਲੋਂ ਰੇਡਿਉ, ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤੇ ਟੈਲੀਵਿਯਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਾਟਕਾਂ, ਸ਼ੋਆਂ, ਐਡਵਰਟਾਈਜ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਕਰਮ ਕਾਡਾਂ ਦਾ ਧੜਾਧੜ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਹ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੋਚੀ ਸਮਝੀ ਚਾਲ ਹੈ।ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਭੂਤਾਂ-ਪ੍ਰੇਤਾਂ, ਜਾਦੂ-ਟੂਣਿਆਂ, ਕਿਸਮਤ ਵਾਦ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲਝੇ ਰਹਿਣ, ਕਦੇ ਵੀ ਜਾਣ ਨਾ ਸਕਣ ਆਪਣੀ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦਾ ਕਾਰਣ। ਪਰਮਿੰਦਰ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪ ਹੀ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਦਕੀਆ ਨੂਸੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਤਿਲਾਂਜ਼ਲੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਉਹ ਤਰਕਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਕੇ ਭੋਲ਼ੇ-ਭਾਲ਼ੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।ਕਈ ਵਾਰੀ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਦੇ ਵਣਜਾਰਿਆ ਵਲੋਂ ਥਰਕਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਨਿਰੰਤਰ , ਨਿਧੜਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਜਾਬਰ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਲਿਕ ਭਾਗੋਆਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਖੜ੍ਹ ਭਾਈ ਲਾਲੋਆਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਅਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ ਤੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਦਰਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਲੋੜ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਵੇ।

“ਆਓ! ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਦੇਵਤਾ ਨਾ ਬਣਾਈਏ
ਨਾ ਕਰੀਏ ਗੁਰਦਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੈਦ
ਕਿਉਕਿ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਹੁਣ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨਹੀਂ
ਲੋੜ ਹੈ ਕਰਾਂਤੀ ਕਾਰੀ ਜੁਝਾਰੂਆਂ ਦੀ
ਜੋ ਭਟਕਿਆ ਨੂੰ ਰਾਹ ਦੱਸਣ”। (ਉਦੋਂ ਤੇ ਹੁਣ)

“ਦਿੱਲੀ ਦੰਗਿਆਂ ਵੇਲੇ
ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਲਈ ਧਰਮ
ਉਸਦੇ ਗਲ਼ ਵਿੱਚ ਮੱਚਦਾ ਟਾਇਰ ਸੀ
ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਧਰਮ
ਬੱਸ ਰੁਕਣ ਤੇ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਕੇ
ਇਕੱਠਿਆਂ ਕਤਲ ਹੋਣਾ ਸੀ”। (ਧਰਮ ਦੇ ਅਰਥ)

“ਉਹ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਚੌਰਾਸੀ ਲੱਖ ਜੂਨਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ
ਜੋ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ।
ਉਹ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ
ਕਾਂ- ਕੁੱਤੇ, ਗਧੇ ਤੇ ਖੋਤੇ
ਨਾ ਹੀ ਗੋਰੇ ਤੇ ਕਾਲੇ ਨਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ
ਫਰੈਂਚ, ਚੀਨੀ ਜਾਂ ਜਪਾਨੀ
ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਇੱਕੋ ਭਾਸ਼ਾ ਹਿੰਦੀ
ਜੋ ਫਿੱਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ
ਟੀ. ਵੀ. ਦੇ ਚੈਨਲ ਲਈ”। (ਰਾਜ਼ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਦਾ)

“ਕਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ
ਪੈਰ੍ਹਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਉਂਕਿ
ਲੋਕ ਉਲਝੇ ਰਹਿਣ ਟੂਣੇ, ਟਾਮਣਾਂ ਤੇ
ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿੱਚ”। (ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ)

“ਉਹ ਕਸੂਰਵਾਰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ
ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚ ਦਾ ਚਾਨਣ ਹੈ
ਮੈਂ ਹਨੇਰੇ ਅਹਿਮ ਨਹੀਂ ਸਮਝੇ
ਹਨ੍ਹੇਰਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਾਨਣ ਦੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਉਡੀਕ।
ਉਹ ਭੰਡਦੇ ਨੇ ਨਾਸਤਿਕ ਤੇ ਅਧਰਮੀ ਕਹਿ
ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਮਾਨਵਤਾ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਮੇਰਾ ਧਰਮ” (ਵਿਸ਼ਵਾਸ)

ਪਰਮਿੰਦਰ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਕੋਝੇਪਣ ਨੂੰ ਨੰਗਾ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਖੌਤੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਭੁੱਖਮਰੀ, ਗ਼ਰੀਬੀ , ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਅਮਰਵੇਲ ਵਾਂਗ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਹੱਕ ਮੰਗਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਟੇ ਦਿਨ ਹੀ ਕੋਹ ਕੋਹ ਕੇ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਲੋਕ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੈਰ ਮਨੁੱਖੀ ਵਤੀਰਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰਮਿੰਦਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇ ਰਹੇ ਬੁੱਕਲ ਦੇ ਸੱਪਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹਮਸਫ਼ਰ ਬਣ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੰਜ਼ਲ ਤੋਂ ਭਟਕਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਪੂਰੀ ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਹੱਕ ਸੱਚ, ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਤੁਰੇ ਲੋਕ ਇੱਕ ਨਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਜਰੂਰ ਪਾਉਣਗੇ।

“ਅਸੀਂ ਸੱਪਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਰੀਆਂ ਮਿੱਧਣ ਵਾਲੇ
ਨਹੀਂ ਡਰਦੇ ਉਹਨਾਂ ਸੱਪਾਂ ਤੋਂ
ਜੋ ਫਣ ਫੈਲਾ ਖੜੇ ਨੇ
ਘੇਰਾ ਬੰਨੀਂ ਚੁਫੇਰੇ
ਘੜਦੇ ਨੇ ਨਿੱਤ ਨਵੀਆਂ ਚਾਲਾਂ
ਦਬਾਉਣ ਲਈ
ਚੁੱਪ ਕਰਾਉਣ ਲਈ
ਬੰਦੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ
ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਖੌਫ ਹੈ
ਬੁੱਕਲ ਦੇ ਸੱਪਾਂ ਦਾ
ਸਾਡੀ ਹੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੇ ਮਲਾਹਾਂ ਦਾ
ਜੋ ਡਬੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ
ਲਾਲ ਝੰਡੇ ਦੀ ਆੜ ਥੱਲੇ”। (ਬੁੱਕਲ ਦੇ ਸੱਪ)

“ਤੋੜਕੇ ਪਰ ਪਰਿੰਦਿਆਂ ਦੇ
ਹੰਢੇ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਬਣਦੇ ਹੋ
ਫਲੂਹਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਕੇ ਹੀ
ਬਿਗਾਨਿਆਂ ਦੇ ਹਿਤਕਾਰੀ ਬਣਦੇ ਹੋ” (ਜੰਗਲ ਦੇ ਵਾਸੀ)
“ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੀ ਲੋੜ ਸੀ
ਐਹੋ ਜਿਹੇ ਲੋਕਰਾਜ ਵਿੱਚ
ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਗਰੀਨ ਹੰਟ,
ਕੋਬਰਾ ਜਾਂ ਚਿੱਲੀ ਬੰਬਾਂ ਦੀ”। (ਲੋਕਤੰਤਰ)

“ਅਣਖੀਲੇ ਖੂੰਨ ਦੇ ਕਤਰਿਆਂ ਚੋਂ
ਫਿਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੁਕਰਾਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਪੈਦਾ
ਜਿਹੜੇ ਉਹੀਓ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਨੇ ਜਿਹੜੀ
ਕੀਤੀ ਸੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਾਦੇ ਪੜਦਾਦਿਆਂ ਨੇ”। (ਇਨਸਾਫ਼)

ਪਰਮਿੰਦਰ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੇ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਉਹ ਜਾਤਾਂ ਧਰਮਾਂ ਰੰਗਾਂ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਵਿਤਕਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦੀਆਂ ਕੌਝੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕਾਂ ਦਾ ਝੰਡਾ ਬਰਦਾਰ ਬਣ ਅਮਨ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦਾ ਪਰ ਆਪ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮੇ ਤੇ ਤੇਲ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਖੋਹਣ ਲਈ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਦੇ ਮਖੌਟੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਬੇਪਰਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।

“ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਤਾਂ
ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਮਹੁਰਾ
ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਲ਼ਦੀ ਹੈ
ਬਿਮਾਰ ਤੇ ਨਿਰਬਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਰੀਂਗਦੇ ਤੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ
ਸੈਂਕੜੇ ਹੀ ਕੈਂਸਰ ਤੇ ਹੈਜ਼ੇ ਦੇ ਪੀੜਤ”। (ਪੰਜਾਬ)
“ਕਿਵੇਂ ਦੱਸਾਂ?
ਇਸ ਬਹੁਸਭਿਅਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ
ਤੇਰੀ ਦਿੱਤੀ ਪਛਾਣ ਮਾਂ
ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਅੜਚਣ
ਮੇਰਾ ਰੰਗਦਾਰ ਹੋਣਾ
ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਨਸਲਵਾਦ ਦਾ ਸਵਾਲ”। (ਪਛਾਣ)

“ਜੰਗ ਚਾਹੇ ਅਫ਼ਗਾਨ,
ਇਰਾਕ, ਵੀਅਤਨਾਮ, ਫਲਿਸਤੀਨ
ਜਾਂ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਹੋਵੇ
ਆਹੂਤੀ ਤਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ
ਲਵੀ ਉਮਰੇ ਫੌਜੀ”। (ਔਜ਼ਾਰ)

“ਜਦੋਂ “ਸ਼ਾਤੀ” ਦਾ ਧੂ-ਤੂ ਉਠਾ ਕੇ
ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਵਿੱਚ
ਤਾਂ ਬਰੂਦ, ਬੰਬਾਂ ਤੇ
ਟੈਂਕਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋ ਕੇ
ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਗਵਾਹੀ ਅਮਨ ਦੀ”? (ਮਖੌਟਿਆਂ ਦੇ ਆਰ ਪਾਰ)

ਪਰਮਿੰਦਰ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਭੋਲ਼ੇ ਭਾਲ਼ੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੱਗਾਂ, ਬਾਣਿਆਂ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਲਾਂ ਦੇ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇਗਾ।ਸਗੋਂ ਉਦੋਂ ਬਦਲੇਗਾ।

“ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਕਰੋਗੇ,
ਕਲਪਣਾ ਤੋਂ ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਭਰਮ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਤੋਂ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਭੱਠ ਪਏ ਲੋਹੇ ਤੋਂ ਹਥੌੜੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਕੁੱਲੀਆਂ ਤੋਂ ਮਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਕੱਖਾਂ ਕਾਨਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਟਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਬੇਹੇ ਟੁੱਕਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਹੀ ਖਾਣਿਆਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ”। (ਟਾਈਮ ਫਾਰ ਚੇਂਜ਼)

ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ ਪਰਮਿੰਦਰ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਬੋਲੀ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ, ਭਾਸ਼ਾ ਸਾਦਾ-ਸਰਲ ਤੇ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਪੇਡੂ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਪੱਖੋਂ ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਮੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਹੋਣ ਪਰ ਚੰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆ ਦੀ ਚੋਣ ਪੱਖੋਂ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਉੱਦਮ ਹੈ। ਜੋ ਉਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਡੰਕੇ ਦੀ ਚੋਟ ਤੇ ਨਿਧੜਕ ਹੋ ਕੇ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰਮਿੰਦਰ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਮਾਂ. ਚੰਗੀ ਪਤਨੀ ਤੇ ਮਿਲਾਪੜੀ ਦੋਸਤ ਤੇ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਵਰਕਰ ਹੈ।ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਚੌਤਰਫੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸੈਨਿਕ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਹਮਲੇ ਜੋ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਲੋਕ ਹੰਢਾ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਝੀ ਰੱਖਣਾ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਰਮਿੰਦਰ ਵਰਗੀ ਬਹੁ ਪੱਖੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਉਮੀਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਪਰਮਿੰਦਰ ਦੀ ਕਲਮ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਲਿਖਦੀ ਰਹੇਗੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਸੰਸਾਰ ਨਹੀਂ ਸਿਰਜਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਪਲੇਠੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਗਹਿਰਾਇਆਂ ਤੋਂ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਆਸ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਥਾਂ ਹੋਵੇਗਾ।

ਲੇਖ਼ਿਕਾ ਜਸਵੀਰ ਮੰਗੂਵਾਲ ਕੈਨੇਡਾ 'ਚ ਵਸਦੇ ਹਨ।ਅਗਾਂਹਵਧੂ,ਸਾਹਿਤਕ ਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਗੁੰਡਿਆਂ ਤੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦੇ ਭਾੜੇ ਦਾ ਟੱਟੂ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਮੀਡੀਆ

ਕਸ਼ਮੀਰ ‘ਤੇ ਬਿਆਨ ਦੇਣ ਦੇ ਮਸਲੇ ‘ਤੇ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਲੇਖ਼ਿਕਾ ਅਰੁੰਧਤੀ ਰਾਏ ਦੇ ਘਰ ‘ਤੇ ਆਰ ਐੱਸ ਐੱਸ ਦੇ ਸੰਘੀ ਗੁੰਡਿਆਂ ਵਲੋਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸੰਘੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵੀ ਝਲਕੀ।ਜਿਸਨੂੰ ਅਰੁੰਧਤੀ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਹਿੰਦੂ ‘ਚ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਉਸਦਾ ਤਰਜ਼ਮਾ ਤੁਹਾਡੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।-ਗੁਲਾਮ ਕਲਮ

31 ਅਕਤੂਬਰ ਦੀ ਸਵੇਰ 11 ਵਜੇ 100 ਦੇ ਲਗਭਗ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੇਕਾਬੂ/ਅਰਾਜਕ ਭੀੜ ਮੇਰੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੀ।ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਨੂੰ ਤੋੜਦੇ ਹੋਏ ਅੰਦਰ ਪਹੁੰਚੀ ਤੇ ਤੋੜ ਫੋੜ ਕੀਤੀ।ਸਾਹਮਣੇ ਜੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲੀਆਂ,ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਹਿਸ ਨਹਿਸ ਕੀਤਾ।ਕਸ਼ਮੀਰ ਮਸਲੇ ‘ਤੇ ਮੈਂ ਜੋ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤੇ ਹਨ,ਉਸਦੇ ਵਿਰੋਧ ‘ਚ ਉਹ ਨਾਅਰੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।ਖ਼ਬਰੀ ਚੈਨਲ ਟਾਈਮਜ਼ ਨਾਓ,ਐੱਨ ਡੀ ਟੀ ਵੀ,ਹਿੰਦੀ ਖ਼ਬਰੀ ਚੈਨਲ ਨਿਊਜ਼ 24 ਦੇ ਓ.ਬੀ ਵੈਨ(ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵੈਨ) ਇਸ ਹੰਗਾਮੇ ਨੂੰ ਲਾਈਵ ਕਵਰ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਤੈਨਾਤ ਨਜ਼ਰ ਆਏ।ਟੀ ਵੀ ‘ਚ ਜੋ ਰਪਟ ਆਈ,ਉਸਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ‘ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਮਹਿਲਾ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।ਜਦੋਂ ਉਹ ਲੋਕ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਰਾਇ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਦੇ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਚੈਨਲਾਂ ਦੀਆਂ ਓ ਬੀ ਵੈਨ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਨੂੰ ਦਿਓ।ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਓ ਬੀ ਵੈਨ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਹਨ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਪਿੱਛੇ ਭੀੜ ਹੋਵੇਗੀ।ਇਸੇ ਸਾਲ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ ਪੀ ਟੀ ਆਈ ਦੀ ਇਕ ਝੂਠੀ ਖ਼ਬਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਤੇ ਸਵਾਰ ਦੋ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਆਂ ‘ਤੇ ਪੱਥਰਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੰਗਾਮਾ ਮਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਬੇਕਾਬੂ ਭੀੜ,ਤਮਾਸ਼ਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ‘ਚ ਜੋ ਸਾਂਢ ਗਾਂਢ ਹੈ,ਆਖਰ ਉਸਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ …? ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਮਾਸ਼ੇ ‘ਚ ਮੀਡੀਆ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਐਡਵਾਂਸ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ,ਕੀ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਹਮਲੇ ਹੋਣਗੇ ,ਉਹ ਅਹਿੰਸਕ ਹੋਣਗੇ।ਜੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਅਪਰਾਧਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਬਣਦੀ ਹੈ,ਹੰਗਾਮੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ,ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੱਜ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਕੀ ਅਸੀਂ ਮੰਨਕੇ ਚੱਲੀਏ ਕਿ ਮੀਡੀਆ ਹੁਣ ਅਪਰਾਧ ਦਾ ਸੰਦ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ।ਇਹ ਸਵਾਲ ਅਸਲ ‘ਚ ਇਸ ਲਈ ਮੱਹਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ,ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਟੀ ਵੀ ਚੈਨਲ ਤੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਬੜੀ ਹੀ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਤੇ ਢੀਠਤਾ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਭੜਕਾਉਣ ‘ਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।ਖ਼ਬਰਾਂ ‘ਚ ਸਨਸਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਸੀ ਲੜਾਈ ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੀ ਦੌੜ ਨੇ ਖ਼ਬਰ ਦੇਣ ਤੇ ਖ਼ਬਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿਚਲੇ ਫਰਕ ਨੂੰ ਢੱਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ,ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਕੀ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ,ਜੇ ਇਸ ਟੀ ਆਰ ਪੀ ਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਲੀ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਜਦੋਂ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮਸਲੇ ‘ਤੇ ਮੈਂ ਤੇ ਦੂਜੇ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੇ “ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਲਈ ਅਜ਼ਾਦੀ” ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਸੈਮੀਨਰ ‘ਤੇ ਜੋ ਵੀ ਕੁਝ ਕਿਹਾ,ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ।ਉਸਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਾਡੇ ਉੱਪਰ ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਨਹੀਂ ਬਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਲਈ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮਾ ਸੱਜੇਪੱਖੀ ਹੰਗਾਮਾ ਮਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਝੰਡਾਬਰਦਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਲੈ ਲਿਆ।ਬਜਰੰਗ ਦਲ ਤੇ ਆਰ ਐਸ ਐਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਨਿਪਟਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਇਸ ਨਿਪਟਣ ‘ਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ‘ਚ ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਮਕੱਦਮੇ ਦਰਜ਼ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਾਕੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਿਆਣਪ ਦਿਖਾ ਰਹੀ ਹੈ,ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਕੀ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਮਿਸ਼ੀਨਰੀ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਭਾੜੇ ਦੇ ਟੱਟੂ ਬਣਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ,ਜੋ ਕਿ ਬੇਕਾਬੂ/ਅਰਾਜਕ ਭੀੜ ਦੇ ਇੰਸਾਫ ‘ਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।ਮੈਂ ਸਮਝ ਸਕਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਮੋਰਚਾ ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ,ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਰ ਐੱਸ ਐੱਸ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਇੰਦਰੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵਲੋਂ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ,ਜਿਸਦਾ ਨਾਂਅ ਅਜਮੇਰ ਸ਼ਰੀਫ ‘ਚ ਹੋਏ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ,ਜਿਸ ‘ਚ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਕਈ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ, ‘ਚ ਸੀ ਬੀ ਆਈ ਦੀ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।ਪਰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਹ ਗੁੱਟ ਵੀ ਠੀਕ ਉਹੀ ਕੰਮ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਕੀ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੇਖ਼ਕ ਦਾ ਹੋਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਵਿਚਾਰ,ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ‘ਚ ਫਸੇ ਦੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ।ਜਾਂ ਫਿਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਦਾ ਇਕੋ ਕਤਾਰ ‘ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਜਾਣਾ ਹੈ।