 |
| ਸੁਖਬੀਰ ਬਾਜਵਾ,ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਤੇ ਪੋ: ਇਸ਼ਤਿਆਕ ਅਹਿਮਦ |
ਵੰਡ ਗੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਤੇ ਬੇ-ਦਲੀਲੀ ਸੀ :ਇਸ਼ਤਿਆਕ ਅਹਿਮਦ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਗੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ,ਬੇਦਲੀਲੀ ਤੇ ਗੈਰ ਸਮਾਜਿਕ ਸੀ।ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਖਿੱਤੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਵੰਡੇ ਗਏ ਪਰ ਸਮਾਜ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਭਾਵਨਾਤਕ ਮੋਹ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਨੂੰ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ,ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹੀ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਵਾਦ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਸਵੀਡਨ ਦੀ ਸਟੌਕਹੌਮ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰੈਫਸਰ ਤੇ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮਸਲੇ 'ਚ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਬਾਰੇ 'ਦ ਪੰਜਾਬ ਬਲੱਡੀਡ,ਪਾਰਟੀਸ਼ਨਡ ਐਡ ਕਲਿਨਜ਼ਡ' ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਲੇਖ਼ਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਕ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਹੀ।ਕਿਤਾਬ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 'ਲੋਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ' ਵਲੋਂ ਪ੍ਰੈਸ ਕਲੱਬ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰੈਸ ਕਲੱਬ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਨੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਇਸ਼ਤਿਆਕ ਅਹਿਮਦ ਨੂੰ ਬੁੱਕੇ ਭੇਂਟ ਕਰਕੇ 'ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ' ਕਿਹਾ ਤੇ 'ਲੋਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ' ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਲਈ ਨੈਨਇੰਦਰ ਸਿੰਘ,ਕਪਿਲ ਦੇਵ,ਰਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ,ਜਸਦੀਪ ਸਿੰਘ ਤੇ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਕਰਫਿਊ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ।ਬਾਜਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰੈਸ ਕੱਲਬ ਆਪਣੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਟੂਰਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ'।
ਅਹਿਮਦ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵੰਡ ਪਿੱਛੇ ਫੌਰੀ ਸਿਆਸਤ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਵੰਨ-ਸਵੰਨਾ ਫਿਰਕੂ ਰੁਝਾਨ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਬਸਤਾਨਾਂ ਦੀ ਚਿਰਕਾਲੀ ਨੀਤੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਸੀ। ਇਹ ਨਾਕਸ ਰਾਜਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਖ਼ੂਨੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਸ ਖ਼ੂਨੀ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕੇ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਇਹ ਵੰਡ ਕੌਮ ਅਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਧਰਮ ਅਧਾਰਤ ਹੋਈ ਸੀ,ਜਿਸ 'ਚ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਨੇ ਵੀ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਸੇ ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਰੋਲ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਠੀਕ ਠਾਕ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵੰਡ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਦੋਵਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ,ਜਿਸ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅਜੇ ਤੱਕ ਭਰੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕੇ ਹਨ'।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਰਾਜ ਧਰਮ ਅਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ,ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਬੜੇ ਗੰਭੀਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤ ਰਿਹਾ ਹੈ'।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਸਾਂਝਾ ਪੰਜਾਬ ਜੋਗੀਆਂ,ਨਾਥਾਂ,ਸੂਫੀਆਂ,ਫਰੀਦ,ਨਾਨਕ ਦੀ ਧਰਤੀ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਤੇ ਇਸੇ ਲਈ ਆਮ ਲੋਕ ਵੰਡ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਵੰਡ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਮੁਫਾਦਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋਏ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਪੱਖੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ 'ਰੈਡਕਲਿਫ ਲਾਈਨ' ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਪਰ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਾਂਗ 'ਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰ-ਸਮਾਜਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਨੂੰ ਯੂਰਪੀ ਯੂਨੀਅਨ ਵਾਂਗ ਵੀਜ਼ਾ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਅਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਰਾਹ ਅਪਨਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ'।
 |
| ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਕ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ |
ਇਸ ਚਰਚਾ 'ਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦਿਆਂ ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਕ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਵੰਡ ਦੌਰਾਨ ਕੀ ਹੋਇਆ ਇਸ 'ਤੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਪਰ ਲੋੜ ਉਹ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣ ਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕਿਉਂ ਵਾਪਰਿਆ ਤੇ ਇਸ 'ਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ 'ਨੇਸ਼ਨ ਸਟੇਟ ਦਾ ਮਾਡਲ ਜਾਂ ਨੈਸ਼ਨਲਿਜ਼ਮ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਲਈ ਮੁੱਖ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ' ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਫਿਰਨੀ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਨੈਸ਼ਨਲਿਜ਼ਮ ਦਾ ਇਕ ਕੋਰ ਗਰੁੱਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜੋ ਬਾਕੀਆਂ ਘੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ 'ਚ ਸਮਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਤਲੋਗਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ।ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਨੇਸ਼ਨ ਸਟੇਟ ਮਾਡਲ ਇਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੇ ਹਨ।
 |
| ਦਲਜੀਤ ਸਰਾਂ,ਇੰਦਰਜੀਤ ਜੀ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਗੁਰਬਚਨ |
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸਿਆਸੀ-ਆਰਥਿਕ ਮਾਡਲਾਂ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਸੋਚਣਾ ਪਵੇਗਾ'।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲੋਕ ਵਿਰੋਧੀ ਸਿਆਸਤ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਤਾਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਲੋਕ ਵਿਰੋਧੀ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਸਿਆਸੀ-ਆਰਥਿਕ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਰੱਦ ਨਾ ਕਰਕੇ ਅਪਣਾਉਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਤੇ ਅਪਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਨੈਸ਼ਨਲਿਜ਼ਮ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਰਤਾਰੇ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਹੋਇਆ ਕਨਸੈਪਟ ਹੈ,ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕੰਨ੍ਹੀ 'ਤੇ ਪਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਖੁਨ ਨਾਲ ਹੀ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਸਾਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਅਮੀਰ ਇਤਹਾਸ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਬਦਲਵਾਂ ਲੋਕਪੱਖੀ ਮਾਡਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ,ਜੋ ਇਸ ਵਕਤ ਕਿਸੇ ਧਿਰ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਵਿਖਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਤੇ ਸਰਬਤ ਦਾ ਭਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ'।ਅਜਿਹੇ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚ ਲਈ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਕਦਮ ਪੁੱਟਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੇ ਪੂਰਨ ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖਤਾਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ'।
 |
| 'ਦ ਹਿੰਦੂ' ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਰਬਜੀਤ ਪੰਧੇਰ ਦਾ ਸਵਾਲ |
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਲਹਾਲ ਰਸਾਲੇ ਸੰਪਾਦਕ ਗੁਰਬਚਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਭਾਈਚਾਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਪਿਆਸੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਗਏ ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ'।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸਲ ਸਥਿਤੀ ਇੱਥੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਹਲਾਤ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੰਬੋਧਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਤੇ ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲੀ ਇਸਨੇ ਦੂਸ਼ਤ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰੰਗ ਫੜ੍ਹ ਲਿਆ ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਆਂ 'ਚ ਮਨੋਦੂਸ਼ਤ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 1984 ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਮੰਗਾਂ ਸਨ ਪਰ ਹਿੰਦੂਤਵੀ ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਣੀ ਸੁਪਰ ਸਟੇਟ ਦੇ ਅਵਚੇਤਨ ਨੇ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ 'ਚ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ'।ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸੁਪਰਸਟੇਟ ਮਾਨਸਿਕਤਾ 'ਚੋਂ ਦੂਜੇ ਭਾਵ ਕੰਨ੍ਹੀ 'ਤੇ ਪਏ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਪੇਸ ਦੇਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਵਜੋਂ ਹੀ ਧਮਾਕੇਖੇਜ਼ ਹਾਲਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਲਗਤਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ'।
 |
| ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਕ ਪੋ: ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ |
ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਕ ਪ੍ਰੈਫਸਰ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਇਸ਼ਤਿਆਕ ਅਹਿਮਦ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਬਾਰੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਕੀਤਾ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 'ਚ ਨੇ ਸਵਾਲ ਜਵਾਬ ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ 'ਚ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਸਾਊਸ ਏਸ਼ੀਆ ਪੋਸਟ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਗੋਬਿੰਦ ਠੁਕਰਾਲ,ਹਿੰਦੂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਸੀਨਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਰਬਜੀਤ ਪੰਧੇਰ,ਚਿੰਤਕ ਡਾ ਸਵਰਾਜ ਸਿੰਘ,ਪੰਜਾਬ ਬੁੱਕ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਕਰਤਾ-ਧਰਤਾ ਪਾਲ ਵਿਰਕ,ਸਾਬਕਾ ਆਈ ਏ ਐਸ ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ,ਆਦਿ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਵਾਲ-ਜਵਾਬ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ।
 |
| 'ਕੈਮਰੇ ਦਾ ਯਾਰ' ਦਲਜੀਤ ਅਮੀ |
ਇਸ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਸੁਣਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਮੰਡੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਤੇ ਅੱਜਕਲ਼੍ਹ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਜੁਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਲੋਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੀ ਅਗਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਲਈ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤੋਂ ਹਾਲ ਤੱਕ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਕਰਨਗੇ ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ'।
 |
| ਪੂਰਬੀ ਚਿੰਤਨ ਵਾਲੇ ਡਾ ਸਵਰਾਜ ਸਿੰਘ |
ਇਸ ਚਰਚਾ 'ਚ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਬਲਜੀਤ ਬੱਲੀ, 'ਦ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੇ ਬਿਓਰੋ ਚੀਫ ਸਰਬਜੀਤ ਧਾਲੀਵਾਲ,ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ,ਫਿਲਮਸਾਜ਼ ਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦਲਜੀਤ ਅਮੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਜਸਵੀਰ ਸਮਰ,ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੰਜਮਪ੍ਰੀਤ, ਸਪੋਕਸਮੈਨ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਜੀ ਸੀ ਭਾਰਦਵਾਜ, ਭਾਸਕਰ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਇੰਦਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ,ਡੇਅ ਐਂਡ ਨਾਈਟ ਦੇ ਜਗਤਾਰ ਭੁੱਲਰ,ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਕ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ,ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੂਰ ਤੇ ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ,ਫਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਜਤਿੰਦਰ ਮੌਹਰ,ਲੇਖਕ ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਸੈਸ਼ਨ ਜੱਜ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ,ਰਿਟਾਇਡ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨ: ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ, ਡਾ ਜੀ ਐਸ ਕੰਗ,ਲੇਖ਼ਕ ਮਿਸਜ਼ ਨੀਲੂ ਪੁਰੀ, ਰੱਖਿਆ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ,ਰਿਟਾਇਰਡ ਕਰਨਲ ਬੀ ਐਸ ਬੈਂਸ,ਗੰਗਵੀਰ ਰਠੌੜ,ਰੋਹਨ ਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਦੋਸਤਾਂ ਮਿੱਤਰ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।
ਬਾਈ ਕਪਿਲ ਦੇਵ ਦਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ
'ਲੋਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ' ਇਸ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਦੀ ਵੀਡਿਓ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ।
ਚੰਗਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ।
ReplyDeleteThank you Yadwinder for presenting Prof Ahmed and his talk on the book at the press club yesterday and thanks to the day and night news channel people also.
ReplyDeleteProf Ahmed was very articulate and well in command of his subject. He was a very good speaker and very sharp even at the age of 66 years. Though I was a little late and missed the beginning of the talk, nevertheless I really enjoyed knowing some more about the objective history of punjab before, during and after partition. I will try to read the book some day and see if the public library can get it.
It was a well attended meeting. Maybe it was impromptu as we had no prior knowledge and was called there at the last moment.
I feel the Professor and the audience has glossed over the fact that partition's main movers were the rulers of British India. If what the Prof says is correct about no animosity in relations between people of the 3 main faiths in the Punjab before 1945, then anarchy was deliberately allowed to be fomented by the departing rulers to create conditions for partition to happen. The mind was of the British, the pawns were the people and the hands were a few elitists and freebooters from both sides including Sardar Patel who did not see any risk in their role, only their goals.
Anyway history is history and it is a source of great wisdom. The danger is that if it happenned then, this sort of madness can be created much much faster now with tools of the social media and the internet and due to the greater disconnect between different parts of the public in present day India.
My personal opinion is that at present it would be very difficult to unite the divide between the 2 countries unless similar conditions and patriotic spirit is created as was present in the peoples of both sides of the berlin wall. Much water has flown under the bridge and conditions are different in the perception of most people of the younger generation as both sides have indoctrinated their people to be rigid about the issue besides there being many more differences and intolerance now.
But I would like to hear more of the views of the Day and night news anchor (who mentioned at the end of the talk from the dais/table) that his group/your group would be working to promote some new economy for this region and this talk is only one of the components of that aim.
Best wishes,
Kussh